Praworządność vs. opinie Bodnara

Adam Bodnar najwyraźniej dba o dostarczenie rozrywki prawnikom. Niestety, na razie tylko im. Patrząc jednak na szybkość pogrążania się niegdysiejszego autorytetu prawnego na jesieni śmieszność Bobasa będzie postrzegana już powszechnie.

Sprawa jest o wiele poważniejsza, niż się wydaje. Otóż patoprokurator generalny Adam Bodnar nadal opiera swoje działania na opiniach a nie aktach prawnych.

Tym razem o aresztowaniu posła Macieja Romanowskiego zamiast ustaw (czy też stosownych aktów prawnych Rady Europy, które to mają pierwszeństwo przed polskimi ustawami na mocy stosownych zapisów Konstytucji) zadecydowały opinie dwojga prawników o niewątpliwie pokaźnym dorobku naukowym.

Pierwsza jest autorstwa dr hab. Joanny Juchniewicz z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Ta absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego (1998) zdążyła już popełnić wspólnie z niejakim Markiem Chmajem Komentarz do Konstytucji (2022 r.). Ale nie do całej, jeno do kilku wybranych artykułów (120-124). Oczywiście napisała więcej, ale ilość pozycji nie powala. Druga opinia jest autorstwa dr hab. Andrzeja Jackiewicza, prof. Uniwersytetu w Białymstoku. Podobnie ilość publikacji nie jest znacząca.

Przejdźmy jednak do zamieszczonych na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości opinii.

Powołani przez (no właśnie, kogo?) „biegli” mieli odpowiedzieć na trzy pytania o fundamentalnym jakoby znaczeniu.

1) Czy immunitet członków Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (przedstawicieli oraz ich zastępców) wynikający z art. 40 Statutu Rady Europy przyjętego w Londynie dnia 5 maja 1949 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 118, poz. 565) oraz art. 14 i 15 Porozumienia ogólnego w sprawie przywilejów i immunitetów Rady Europy sporządzonego w Paryżu w dniu 2 września 1949 r., a także art. 5 Protokołu Dodatkowego do porozumienia ogólnego w sprawie przywilejów i immunitetów Rady Europy, sporządzonego w Strasburgu w dniu 6 lipca 1952 r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 23, poz. 270) wyłącza możliwość przedstawienia zarzutów, zatrzymania oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w związku z przestępstwem popełnionym przez posła na Sejm RP, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego mandatu członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i nie ma charakteru korupcyjnego w związku z działalnością Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także nie dotyczy ujęcia takiego członka na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa?

2) Jeśli immunitet, o którym mowa w pkt 1 obejmuje takie przestępstwa, to czy wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej za czyn zabroniony posła na Sejm RP w procedurze krajowej jest równoznaczne z wyrażeniem zgody wobec członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy? Jeśli nie, to który organ jest właściwy do podjęcia decyzji w tym przedmiocie (Sejm RP czy właściwy organ Rady Europy)? Jaka procedura ma wówczas zastosowanie ?

3) Jeśli immunitet, o którym mowa w pkt 1 obejmuje takie przestępstwa, to czy wyrażenie zgody na zatrzymanie i zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec posła na Sejm RP w procedurze krajowej jest równoznaczne z wyrażeniem zgody wobec członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy ? Jeśli nie, to który organ jest właściwy do podjęcia decyzji w tym przedmiocie (Sejm RP czy właściwy organ Rady Europy) ? Jaka procedura ma wówczas zastosowanie?

Odpowiedź pani dr hab. Joanny Juchniewicz.

Pomińmy dywagacje, których wszak nie czyta żaden Organ, ale przejdźmy od razu do wniosków końcowych.

1) Immunitet członków Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (przedstawicieli oraz ich zastępców) wynikający z art. 40 Statutu Rady Europy przyjętego w Londynie dnia 5 maja 1949 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 118, poz. 565) oraz art. 14 i 15 Porozumienia ogólnego w sprawie przywilejów i immunitetów Rady Europy sporządzonego w Paryżu w dniu 2 września 1949 r., a także art. 5 Protokołu Dodatkowego do porozumienia ogólnego w sprawie przywilejów i immunitetów Rady Europy, sporządzonego w Strasburgu w dniu 6 lipca 1952 r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 23, poz. 270) nie wyłącza możliwości przedstawienia zarzutów, zatrzymania oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w związku z przestępstwem popełnionym przez posła na Sejm RP, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego mandatu członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i nie ma charakteru korupcyjnego w związku z działalnością Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także nie dotyczy ujęcia takiego członka na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa, jeżeli sprawa ma być prowadzona na terytorium państwa polskiego. W przypadku gdy sprawa objęta ochroną immunitetową przedstawiciela lub zastępcy przedstawiciela ma charakter sprawy krajowej, członek Zgromadzenia korzysta z ochrony przewidzianej przez przepisy prawa krajowego. Wynika to z brzmienia art. 15a Postanowienia ogólnego - podczas sesji Zgromadzenia Doradczego przedstawiciele w Zgromadzeniu oraz ich zastępcy, niezależnie od tego, czy są członkami parlamentu, korzystają na terytorium własnego państwa z immunitetów przyznawanych w tym państwie członkom parlamentu. W przypadku przedstawicieli państwa polskiego będzie to ochrona zakreślona przepisami art. 105 ust. 2-5 Konstytucji RP.

2) Wyrażenie zgody przez Sejm na pociągnięcie posła na Sejm RP będącego przedstawicielem lub zastępcą przedstawiciela Zgromadzenia do odpowiedzialności karnej za czyn zabroniony będzie, w mojej ocenie, skuteczne także w kontekście ochrony 15 immunitetowej przysługującej przedstawicielowi i zastępcy przedstawiciela ZPRE, jeżeli sprawa nie pozostaje w związku z wykonywaniem mandatu przedstawiciela lub zastępcy przedstawiciela w Zgromadzeniu i nie wiąże się z podróżą w sprawach Zgromadzenia. Wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej będzie wymagało zastosowania przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora.

3) Wyrażenie zgody przez Sejm na zatrzymanie i zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec posła na Sejm RP będącego przedstawicielem lub zastępcą przedstawiciela ZPRE będzie skuteczne w kontekście ochrony immunitetowej przysługującej przedstawicielowi i zastępcy przedstawiciela ZPRE, jeżeli sprawa nie pozostaje w związku z wykonywaniem mandatu przedstawiciela lub zastępcy przedstawiciela w Zgromadzeniu i nie wiąże się z podróżą w sprawach Zgromadzenia. Wyrażenie zgody na zatrzymanie i zastosowanie środka zapobiegawczego będzie wymagało zastosowania przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora.

Z kolei zdaniem dr hab. Andrzeja Jackiewicza jest… bardzo podobnie.

Odpowiedź na pytanie 1 nie może być jednoznaczna, albowiem zależy od kilku okoliczności różnicujących konkluzje.

a) Art. 14 Porozumienia ogólnego w sprawie przywilejów i immunitetów Rady Europy nie wyłącza możliwości przedstawienia zarzutów, zatrzymania oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w związku z przestępstwem popełnionym przez posła na Sejm RP, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego mandatu członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i nie ma charakteru korupcyjnego w związku z działalnością Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także nie dotyczy ujęcia takiego członka na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa.

b) Art. 15 Porozumienia ogólnego w sprawie przywilejów i immunitetów Rady Europy wyłącza możliwość przedstawienia zarzutów, zatrzymania oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w związku z przestępstwem popełnionym przez posła na Sejm RP, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego mandatu członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i nie ma charakteru korupcyjnego w związku z działalnością Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także nie dotyczy ujęcia takiego członka na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa, w czasie faktycznego trwania sesji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także podczas podróży na miejsce posiedzenia Zgromadzenia i z powrotem.

c) Art. 15 Porozumienia ogólnego w sprawie przywilejów i immunitetów Rady Europy w związku z art. 3 Protokołu dodatkowego wyłącza możliwość przedstawienia zarzutów, zatrzymania oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w związku z przestępstwem popełnionym przez posła na Sejm RP, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego mandatu członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i nie ma charakteru korupcyjnego w związku z działalnością Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także nie dotyczy ujęcia takiego członka na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa, w czasie gdy uczestniczy on w posiedzeniach komisji lub podkomisji Zgromadzenia, niezależnie, czy Zgromadzenie będzie w tym czasie obradować, czy też nie.

d) Art. 15 Porozumienia ogólnego w sprawie przywilejów i immunitetów Rady Europy jest intepretowany przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w sposób wykraczający poza treść normatywną wynikającą z art. 40 Statutu Rady Europy, z Porozumienia ogólnego, a także Protokołu Dodatkowego, naruszając zakres uprawnień nadanych mu przez Statut Rady Europy, poszerzając zakres ochrony immunitetu przewidzianego art. 15 Porozumienia Ogólnego, działając bez podstawy prawnej w tym zakresie, a także naruszając zasadę exceptiones non sunt extendendae, co znalazło wyraz we wskazanej w opinii rezolucji 1490. W sytuacji godzenia się przez organ prowadzący postępowanie na taką praktykę, należy uznać, że art. 15 Porozumienia ogólnego wyłącza możliwość przedstawienia zarzutów, zatrzymania oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w związku z przestępstwem popełnionym przez posła na Sejm RP, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego mandatu członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i nie ma charakteru korupcyjnego w związku z działalnością Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także nie dotyczy ujęcia takiego członka na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa w każdym przypadku podczas wykonywania swoich funkcji jako członka Zgromadzenia lub podczas podróży służbowych związanych ze Zgromadzeniem, niezależnie od tego, czy odbywa się to na terytorium RP, czy poza nim.

Odpowiadając na pytanie nr 2 należy uznać, że w sytuacjach określonych w odpowiedzi na pytanie nr 1, w których art. 15 Porozumienia Ogólnego wyłącza możliwość przedstawienia zarzutów, zatrzymania oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w związku z przestępstwem popełnionym przez posła na Sejm RP, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego mandatu członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i nie ma charakteru korupcyjnego w związku z działalnością Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej za czyn zabroniony posła na Sejm RP w procedurze krajowej jest równoznaczne z wyrażeniem zgody wobec członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, w sytuacji gdy poseł na Sejm RP przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast w sytuacji gdy poseł na Sejm przebywa na terytorium innego państwa członkowskiego, koniecznie jest uchylenie immunitetu inviolability przewidzianego art. 15 Porozumienia Ogólnego przez Zgromadzenie Parlamentarne w trybie art. 65 Regulaminu Parlamentarnego Rady Europy.

Odpowiadając na pytanie nr 3 należy zauważyć, że art. 15 Porozumienia Ogólnego nie różnicuje zakresu ochrony immunitetem inviolability odnośnie pociągnięcia do odpowiedzialności karnej oraz przywileju nietykalności osobistej. W związku z tym, odpowiedź na to pytanie musi być analogiczna do odpowiedzi na pytanie nr 2, co oznacza, że w sytuacjach określonych w odpowiedzi na pytanie nr 1, w których art. 15 Porozumienia Ogólnego wyłącza możliwość przedstawienia zarzutów, zatrzymania oraz zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w związku z przestępstwem popełnionym przez posła na Sejm RP, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego mandatu członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i nie ma charakteru korupcyjnego w związku z działalnością Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, wyrażenie zgody na zatrzymanie i zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec posła na Sejm RP w procedurze krajowej jest równoznaczne z wyrażeniem zgody wobec członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, w sytuacji gdy poseł na Sejm RP przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast w sytuacji gdy poseł na Sejm przebywa na terytorium innego państwa członkowskiego, koniecznie jest uchylenie immunitetu inviolability przewidzianego art. 15 Porozumienia Ogólnego przez Zgromadzenie Parlamentarne w trybie art. 65 Regulaminu Parlamentarnego Rady Europy.

Prawda, jakie to proste? Wg nowo powołanych autorytetów prawnych pana Bodnara zgoda na zatrzymanie posła Macieja Rymanowskiego wyrażona przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy jest wymagana tylko wówczas, gdy tenże poseł przebywałby poza granicami RP. W tle natomiast przebija się wyraźnie, że chodzić powinno o czyn związany bezpośrednio z jego aktywnością poselską.

Ale jak pamiętamy w okresie PRL opozycja demokratyczna nie była wcale karana za czyny pozostające w związku z jej działalnością polityczną. I tak np. rozrzucanie ulotek traktowano jako zaśmiecanie miasta. Tak samo, jak wyrzucanie petów poza koszami na śmieci czy też rozrzucanie skórek od banana na drodze publicznej…

OK, zagalopowałem się. W PRL banany były trudno dostępne. ;)

To wyraźne rozróżnienie na inny tryb wyrażania zgody na aresztowanie członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy znajdującego się na terenie państwa, którego jest parlamentarzystą wynika z dość prozaicznego faktu.

Cofnijmy się nieco w najnowszej historii.

Oto dnia 9 marca 2016 roku Sejm RP przyjął uchwałę w sprawie uwolnienia Nadii Sawczenko.

Czytamy w niej między innymi:

Proces Nadii Sawczenko przed rosyjskim sądem stanowi dobitny przykład łamania podstawowych praw człowieka. Nadia Sawczenko jako delegatka Ukrainy do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy posiada immunitet międzynarodowy, który zgodnie z art. 40 Statutu Rady Europy gwarantuje jej nietykalność osobistą oraz chroni przed aresztowaniem i przeprowadzaniem procedur prawnych, w tym procesów sądowych. Federacja Rosyjska ratyfikowała Statut Rady Europy w 1996 r. i od tego czasu ma obowiązek respektowania gwarancji wynikających z postanowień tego statutu oraz Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Powyższa uchwała została przyjęta przez aklamację.

Stąd właśnie bierze się ta swoista kazuistyka prawnicza, dokonana przez osoby o niewielkim dorobku prawniczym. W bazie Scopus prawniczka Joanna Juchniewicz jest nieznana, podobnie zresztą prawnik Andrzej Jackiewicz.

Za to p. Joasia znana jest z mediów społecznościowych, co jednak wydaje się mało wiarygodną kwalifikacją do atakowania międzynarodowych rozwiązań.

Juchniewicza zaś na facebooku ani X (d. Twitter) nie znalazłem. ;)

18.07 2024
 

Ps. Swoją drogą powyższy dobór „ekspertów” prawnych nie najlepiej świadczy o Bodnarze. Najwyraźniej ludzie nauki, mający jakiś mniej lub bardziej znaczący dorobek nie chcą już wchodzić w kontakty z prawniczym oszołomem.