28 czerwca: początek i koniec

Nie bez przyczyny w jednej ze scen  „Nagiej broni 33 i 1/3” Leslie Nielsen śni o wkurzonych pocztowcach….

28 czerwca 1914 roku w austro-węgierskim Sarajewie padły strzały. Serbski student Gawriło Princip, członek określanej dzisiaj jako terrorystyczna, organizacji Czarna Ręka, dokonał udanego zamachu na austro-węgierskiego następcę tronu arcyksięcia Ferdynanda oraz jego morganatyczną małżonkę  Zofię von Chotek.

Pistolet Browning M1910 kalibru 7,65 mm o numerze seryjnym 19074 do dziś można obejrzeć w Heeresgeschichtliches Museum w Wiedniu.

Zabójstwo to uznawane jest dzisiaj jako pretekst do wybuchu I wojny światowej.

A Gawriło? Princip został ujęty bezpośrednio po zamachu, a podjęta przez niego próba samobójstwa przez połknięcie cyjanku nie powiodła się, gdyż źle przechowywana trucizna zwietrzała i nie zadziałała, a zamachowiec po jej zażyciu niemal natychmiast ją zwymiotował. W procesie w Sarajewie w 1914 roku został skazany na 20 lat ciężkiego więzienia – ze względu na młody wiek nie mógł zostać skazany na śmierć. W grudniu 1914 został osadzony w twierdzy w Terezinie wraz z dwoma członkami organizacji Czarna Ręka skazanymi za zamach w Sarajewie.

Z powodu ciężkich warunków w celi, zimna i wilgoci Princip zachorował na gruźlicę kości i zmarł 28 kwietnia 1918 o 18:30 w pokoju nr 33, w sektorze 13 więziennego szpitala. Tuż przed śmiercią na ścianie obok swojego łóżka wyrył napis Nasze duchy będą się błąkać po Wiedniu i straszyć jaśniepanów. Jego dwaj towarzysze zmarli jeszcze wcześniej. Ciało ekshumowano 2 czerwca 1920 i przewieziono do Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (późniejsza Jugosławia – HD).

Tako rzecze wikipedia.

Ale 28 czerwca to nie tylko 1914 rok.

Dokładnie 5 lat później Traktat wersalski formalnie zakończył I wojnę światową.

Traktat wersalski został zawarty podczas paryskiej konferencji pokojowej, trwającej od 18 stycznia 1919 roku do 21 stycznia 1920 roku. Brało w niej udział 27 zwycięskich państw. Polska była reprezentowana przez Ignacego Paderewskiego i Romana Dmowskiego. Państwa pokonane w I wojnie światowej (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja, Bułgaria) nie zostały dopuszczone do konferencji. Przedstawiono im tylko traktaty do podpisania.

Rosja Sowiecka również nie została zaproszona, gdyż mocarstwa Ententy nie uznawały rządu bolszewickiego, który w marcu 1918 podpisał w imieniu Rosji separatystyczny pokój z Niemcami (traktat brzeski), co było złamaniem porozumień sojuszniczych w ramach Ententy. W konsekwencji Rosja nie była uznawana za państwo sojusznicze i zwycięskie. Do oficjalnego uczestnictwa w konferencji pokojowej nie zostało dopuszczone również[ żadne przedstawicielstwo białej Rosji. W konsekwencji Rosja nie była oficjalnie reprezentowana na konferencji pokojowej i nie była stroną traktatów pokojowych.

Po zawarciu traktatu z Niemcami nastąpiło zawarcie dalszych porozumień pokojowych z państwami pokonanymi:

1. 10 września 1919 z Austrią w Saint-Germain-en-Laye (traktat pokojowy z Austrią)
2. 27 listopada 1919 z Bułgarią w Neuilly-sur-Seine (traktat pokojowy z Bułgarią)
3. 4 czerwca 1920 z Węgrami w Trianon (traktat w Trianon)
4. 10 sierpnia 1920 z Turcją w Sèvres (traktat pokojowy w Sèvres 1920).

Językami autentycznymi były francuski i angielski (teksty francuski i angielski będą obowiązującemi), depozytariuszem rząd Francji. W pierwszej części traktatu (artykuły 1-26), liczącego łącznie 440 artykułów zapisano powołanie Ligi Narodów, część XIII (art. 387-427) powoływała stowarzyszoną z nią Międzynarodową Organizację Pracy.

Określone w traktacie straty terytorialne Niemiec w istocie oznaczały m.in. powstanie Polski z Poznaniem w jej granicach.

Pamiętać jednak należy, że reparacje wojenne dotknęły również nowo powstałe państwa  (w tym Polskę) w zakresie, w jakim ich terytorium wchodziło pierw w obszar Niemiec czy Austro-Węgier.

Jedynie skąpy obszar, uznany w 1815 roku za Królestwo Polskie (zabór rosyjski) był wolny od opłat.

Dziś zapominamy o tym. A przecież II RP poniosła spory wysiłek finansowy, by spłacić zobowiązania zaborcy.

O tym jednak cichosza….

Najważniejszą informacją w polskojęzycznych mediach było to, że 3 października 2010 roku Niemcy zakończyły spłacanie długów spowodowanych I wojną światową.

źródła: wikipedia, archiwum własne autora

2016-2022