Dowódca zwycięskiego powstania

Równo 96 lat temu w Poznaniu rozpoczęły się starcia polsko - niemieckie, które doprowadziły do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Na długiej liście polskich narodowych zrywów niewiele jest takich jak ten - zakończony polskim zwycięstwem.Dużą rolę w sprawnym zorganizowaniu Armii Wiekopolskiej miał generał Józef Dowbor- Muśnicki. Wywodzący się z litewskiego rodu Dowborów herbu Przyjaciel, pochodzący z ziemi sandomierskiej, zawodowy oficer armii rosyjskiej, nie miał dotąd styczności z Wiekopolską. Złośliwi twierdzili,że Naczelnik Józef Piłsudski wysłał go celowo do Poznania, by tam, na nieznanym gruncie i w kontaktach z różnymi od niego mentalnie Wielkopolanami, nie poradził sobie z dowodzeniem. Jeżeli nawet takie myśli krążyły po glowie Naczelnika, zazdrosnego o popularność Muśnickiego w wojsku, to nie przyniosły rezultatu. Józef Dowbor- Muśnicki ( ten drugi człon nazwiska pochodził od nazwy rodowego gniazda - Muśnik ) przyjechał do Poznania 9-tego a formalnie objął dowództwo nad siłami powstańczymi w dniu 16-go stycznia 1919 roku. Zastąpił piewszego dowódcę Powstania - kpt. S. Taczaka. Dowbor, dobry organizator i doświadczony frontowy dowódca szybko poradził sobie z chaosem w oddziałach powstańczych. Zaprowadzil żelazną dyscyplinę, nakazał pobór dodatkowych roczników do wojska, wyznaczył dowódców odpowiedzialnych za poszczególne odcinki frontu.Umiejętności zdobyte w carskiej Szkole Kadetów a potem Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu bardzo się teraz przydały. Szła za nim legenda dowódcy I Korpusy Polskiego w Rosji, walczącego z powodzeniem z bolszewikami. Jego dowódcze talenty szybko przyniosły rezultat. W szczytowym momencie Armia Wiekopolska liczyła 110 tysięcy żołnierzy. Szybko też "dogadał się" z Wielkopolanami, awansując b. niższych oficerów i zdolnych podoficerów z byłej armii niemieckiej. Trzon wyższej kadry stanowili sprowadzeni z Warszawy jego podwładni z dawnego I Korpusu. Na 1150 oficerów aż 939 pochodziło z Wielkopolski. Do rozejmu trewirskiego Polacy na wszystkich czterech odcinkach frontu utrzymali swoje pozycje.Zakończenie walk nie było równoznaczne z końcem pracy generała Muśnickiego. Do czerwca 1919 roku Armia Wiekopolska składała się z 3 dywizji piechoty, pułku toruńskiego i bytomskiego, 3 pułków kawalerii, 3 pułków artylerii ciężkiej, dywizjonu artylerii konnej, pułku saperów, 2 batalionów łaczności, batalionu kolejowego, dywizjonu lotnictwa.Oddziały te dysponowały świetnie wyposażoną służbą sanitarno - medyczną a nawet własną wytwórnią leków. W uznaniu zasług 19 marca 1919 roku Dowbor otrzymal awans na generała broni. Jego wielki dzień triumfu miał miejsce 3 czerwca 1919 roku, kiedy na poznańskim lotnisku Ławica odbyła się wielka parada Armii Wiekopolskiej. Wobec licznie zgromadzonych polityków i zachodnich wojskowych mógł generał Dowbor zaprezentować efekt swej pracy.Po spotkaniu z Piłsudskim na początku sierpnia 1919 roku Dowbor dokonał formalnego podporządkowania oddziałów wielkopolskich Naczelnemu Dowództwu Wojska Polskiego. Odtąd , pomijany w awansach i znaczeniu przez piłsudczyków, osiadł Dowbor w swoim podpoznańskim majątku w Batorowie. Nie mieszał się już do spraw dużej polityki, pisał pamiętniki, patronował Stowarzyszeniu Dowborczyków. Odznaczony wieloma orderami rosyjskimi, włoskimi, łotewskimi, brytyjskimi a nawet chińskimi polskich odznaczeń...nie posiadał. Dowódca zwycięskiego powstania w Wielkopolsce zmarł 26 października 1937 roku i został pochowany w Lusowie. Z czworga dzieci generała żadne nie doczekało końca II wojny światowej. Synowie Giedymin i Olgierd zmarli przed wojną, córkę Agnieszkę rozstrzelali Niemcy w Palmirach w 1940 roku, a drugą córkę Janinę zamordowali Sowieci w Katyniu.

Z rodu Litwin, wychowany w centrum Polski, oficer carski i dowódca polskiego wojska w Rosji, sercem ukochał Wiekopolskę, w której ziemi na zawsze pozostał.