Londyn i Madonna Ostrobramska – „Obraz z wojennego szlaku”

Na zdjęciu: Matka Boska Tatiszewska, stan po konserwacji 2019 r. Fot. Romuald Kałwa

Życie Polonii w Londynie skupione jest wokół kościoła i harcerstwa. Znaczenie tych instytucji dla podtrzymywania jedności, świadomości narodowej, języka i kultury, jest ogromne, wprost trudne do wycenienia.

Przebywając do Londynu w ostatni listopadowy weekend, z „polskich miejsc” najpierw odwiedziłem Polish War Memorial - pomnik wzniesiony ku czci polskich pilotów walczących po stronie aliantów w czasie II wojny światowej.

Następnie odwiedziłem Ośrodek Katolicki pw. Matki Bożej Miłosierdzia w Londynie przy PCM Willesden Green, którego parafianami byli gen. Władysław Anders i ostatni Prezydent na Uchodźstwie Ryszard Kaczorowski. Choć z goszczącym mnie przyjacielem Szymonem Gawroniukiem, który był jednocześnie moim przewodnikiem, znalazłem się tam tylko na chwilę, zostałem ciepło przywitany (pomimo tego, że cały ośrodek zbierał się do wieczornego odpoczynku).

– Proszę jeszcze zobaczyć obraz. Tydzień temu wrócił do nas z renowacji w Krakowie – zachęcała Siostra Justyna. Na tablicy informacyjnej czytamy:

(...) Obraz namalowany blisko 80 lat temu w ZSRR otaczany jest niezwykłą czcią i szacunkiem, stając na straży tożsamości narodowej i kulturowej kolejnych pokoleń angielskiej Polonii”. 

Obraz z wizerunkiem Madonny Ostrobramskiej został namalowany na prośbę kapelana ojca Tadeusza Witczaka w 1941 roku na Syberii przez żołnierza Armii Andersa kpr Piotra Sawickiego (więźnia Krzywego Rogu, Workuty w republice Komi), późniejszego twórcy Teatru Lalek w Białymstoku. W związku z powstaniem Armii Polskiej na Wschodzie, planowano celebrować msze polowe, a obraz miał być ozdobą przygotowywanego ołtarza. Po raz pierwszy został zaprezentowany w Tatiszczewie koło Saratowa podczas nabożeństwa, na które specjalnie przybył Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski.  

Po wojnie rozpoczęła się tułaczka dzieła. Obraz znalazł się nawet na misji jezuickiej w Rodezji. Na początku lat 70. trafił do Instytutu Polskiego i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie, by ostatecznie znaleźć schronienie na Willesden Green.

Niestety, ubieg czasu powodował, że obraz niszczał. W maju 2018 r. został przekazany do Pracowni Konserwatorskiej Malarstwa Muzeum Narodowego w Krakowie. Namalowany został techniką olejną na płótnie naklejonym na płytę pilśniową. Dawny blask przywróciły mu: Małgorzata Golińska i Dorota Wierzbicka-Miłkowska.

W publikacji „Obraz z wojennego szlaku”, wydanej przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku w 2019 r., a udostępnianej w Londynie, Jagoda Kaczorowska, córka ostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie, pisze:

Matka Boska Tatiszewska dla nas była dobrą, kochającą Matką. Pokolenia, które przeżyły horror wojenny, widziały w Niej Matkę rozumiejącą ich ból, cierpienie i rozpacz. Dla pokoleń urodzonych po wojnie w Wielkiej Brytanii była świadkiem przeżyć ich Ojców i Dziadków. Stała się i dla nas źródłem nadziei i wiary, jakim była dla tych, którzy ucierpieli tak wiele podczas II wojny światowej. Dla przyszłych pokoleń pozostaje lekcją historii o tych, którzy ucierpieli tak wiele podczas drugiej wojny światowej. dla przyszłych pokoleń pozostaje lekcją historii o tych, którzy ucierpieli tak wiele, po prostu dlatego, że byli Polakami, o tych, którzy za Polskę ginęli i o tych, którzy po zakończeniu działań wojennych w Europie kontynuowali walkę o Niepodległość Polski poza jej granicami.

Niech Bóg ma w opiece całą Polonię i parafię pw. Matki Bożej Miłosierdzia!

                                                         ***

Straszne są losy Polaków w czasie II wojny światowej. Cóż złego zrobiliśmy tym ludziom, że tak nas nienawidzili? Czyżby tego powodem była wyznawana przez nas religia? Tymczasem to wiara i nadzieja, jaką daje chrześcijaństwo, spowodowała, że nie oszaleliśmy z rozpaczy, jaką przygotowali nam zaborcy z września 1939 roku, będący reprezentantami najpodlejszych w historii świata systemów politycznych.