Żydy Sochy

Chyba wiem, dlaczego film „W ciemności” nie dostał Oskara. Chociaż sukces gwarantowały wszystkie znaki na niebie i ziemi, bo i tematyka zgodna z zapotrzebowaniem i wizerunek Polaka podany odpowiednio, a osoba autorki znana i ceniona na świecie, to jednak dzieło nie spełniło oczekiwań. Nie zadowoliło jurorów.

Powód, jak mi się zdaje, leży w rzetelności przekazu. Wizerunek prezentowanych w filmie Żydów nie pokrywa się z tym, który od pewnego czasu dominuje na filmowych ekranach.

Czy to z powodu sukcesywnie wzrastającej rangi Narodu Wybranego, czy to z racji jego dominacji w świecie medialnym, zniekształca się obraz rzeczywistości tamtych lat, poddając retuszowi filmowe portrety żydowskiej społeczności.

Agnieszka Holland pokazała polskich Żydów takich jakimi byli. Przedstawiła zwyczajnych ludzi z typowymi dla człowieka wadami i zaletami. Nie idealizowała tych postaci. Nie wzbogacała ich wizerunku przez, tak typowe ostatnio, stylizowanie na pełnych mistycznej, intelektualnej głębi ludzi, którzy poddani działaniu antysemickiej machiny śmierci, z godnością przyjmowali wyroki losu.

Okrutna rzeczywistość tamtych lat sprawiała, że łamały się ludzkie charaktery, bo wola życia wyzwalała w ludziach instynkty, które w normalnych warunkach nigdy by się nie ujawniły.

Takimi to, zwyczajnymi ludźmi, okazali się podopieczni Sochy i takim okazał się być sam główny bohater. Nie był od tych „swoich” Żydów ani lepszy, ani gorszy. Był zwyczajny.

Jednak, nie taki powinien być obraz Polaka tamtych lat. „Pokłosie” wskazuje wyraźnie, jaki ten obraz być powinien, żeby zilustrować grossową literaturę, opisującą okupacyjne dzieje żydostwa, skazanego na dobrą wolę „polskiego motłochu”.

Film Agnieszki Holland pokazał światu Polaka, który w zamierzeniu miał dać negatywny wizerunek reszcie jego rodaków. Nie stało się jednak tak, jak założono. Chociaż prosty, prymitywny i chwiejny moralnie, okazał się być zupełnie przyzwoitym człowiekiem, co prowadzi do prostego wniosku: jeśli taki jak on, wykazał się w rezultacie wysokim poziomem człowieczeństwa, to jak zachowywali się ci, których przyjęto nazywać elitą narodu?

Czy zatem, szerzące się ostatnio opinie o współuczestnictwie Polaków w Holocauście mają pokrycie w faktach?

Na faktach przecież oparty jest film „ W ciemności”! Coś tu nie gra! Coś nie pasuje!

Tam, gdzie wątpliwości, tam, z reguły" jest szukanie wiedzy u źródeł. Gdyby film zdobył Oskara, widzowie drążyliby temat i czego by się dowiedzieli?

Wyszłoby wtedy na jaw, że kilkumilionowa społeczność przedwojennych polskich Żydów to nie tylko naukowcy, lekarze, adwokaci, artyści – właściciele eleganckich kamienic, ale i całe rzesze niewykształconych, prymitywnych, niezasymilowanych zupełnie mieszkańców lichych chałup i drewnianych przybudówek, których jedynym dochodem były grosze uzyskiwane w wyniku spekulacji ceną towarów najniższej jakości.

Nędza tych przybudówek znika z pamięci potomków, a zastępowana wyimaginowanym obrazem dworków i bogatych czynszówek, daje podwaliny nowej, fałszywej wizji dawnego dostatku i pozycji społecznej.

Cieszę się, że przypadkiem natrafiłam na ten film, przeglądając propozycje you tube. Po dyskusjach w mediach, które szeroko promowały niegdyś ten obraz, bojkotowałam go stanowczo. Kina omijałam dużym łukiem.

Zastanowił mnie jednak werdykt oskarowego jury i tylko dlatego „ W ciemności” obejrzałam.