Ameryka na deskach w starciu z pandemią

W zwiążku z koronawirusem możemy na własne oczy zauważyć zdumiewający fenomen – oto najpotężniejsze państwo świata ponosi porażki w starciu z koronawirusem. Wydaje mi się, że można tę kwestię analizować na różne sposoby.

Rozpatrzmy to zjawisko jako problem decyzyjny. Problemy decyzyjne rozwiązują jednostki, ale muszą też je rozwiązywać instytucje, choćby tak duże jak państwo. Jeżeli zrozumiemy problem przebiegu procesu decyzyjnego w przypadku jednostki, możemy w przybliżeniu odnieść to do przypadku instytucji.

W podejmowaniu decyzji udział biorą dwa moduły umysłowe, moduł poznawczy rozpoznaje sytuację, określa problem i rozpatruje mozliwe strategie i w tym momencie do akcji musi wejść moduł emocjonalno-uczuciowy, który musi wybrać najkorzystniejszą w realizacji strategię działania.

Nie ulega wątpliwości, że także społeczeństwo, jako zbiór jednostek, musi kierować się zasadami, które możemy znaleźć w przypadku umysłu jednostki. Można postawić tezę jeszcze bardziej radykalną, opartą na teorii ewolucji, że to najpierw społeczeństwo wytwarza reguły sterowania ludzkimi decyzjami, które następnie przyswajają sobie jednostki. To nie społeczeństwo naśladuje sposób zachowania jednostki, to społeczeństwo stawia jednostkę w systemie relacji, w których jednostka musi przyswoić sobie sposoby działania proponowane przez grupę.

Widać więc, że w przypadku USA nie działa skutecznie społeczny odpowiednik modułu emocjonalno-uczuciowego. Amerykanie są doskonale zorganizowani pod względem formalnym w zakresie poznania i rozwoju nauki i technologii. Gorzej im wychodzi realizowanie relacji społecznej solidarności, co nie powinno dziwić z uwagi na dominującą ideologię indywidualistyczną i popularność idei libertariańskich.. 

Potwierdzić tę ocenę możemy patrząc na to zagadnienie z punktu widzenia koncepcji natury ludzkiej wielokrotnie przedstawianej przeze mnie w salonie24. System społeczny musi być oparty na filarach wyznaczających przestrzeń społeczną. Model ten obejmuje kluczowe relacje społeczne takie jak prawda, miłość, wolność. Cywilizacja amerykańska została zdominowana przez relację wolności, przy zaniedbaniu pozostałych relacji. No i widać skutek.

Chiny poradziły sobie szybciej, bo cywilizacja chińska opiera się na innych wzorach kulturowych. Cywilizacja amerykańska jest cywilizacją o charakterze radykalnie indywidualistycznym i te ich wzorce w sytuacji wyjątkowej nie bardzo się sprawdzają. Model relacji społecznych w Chinach jest bardziej zbliżony do natury, już nie mówiąć o kontroli ze strony władz komunistycznych, podczas gdy model zachodni, a szczególnie amerykański, jest bardziej skomplikowany, a przez to bardziej narażony na zakłócenia.

Jeżeli poczytamy ksiązki wybitnych amerykańskich naukowców, takich jak neurobiolog Antonio Damasio czy psycholog kultury Jonathan Haidt, to z lektury można wyciągnąć jednoznaczny wniosek o ślepocie amerykańskich instytucji na pewne zjawiska, marginalizowane z racji dominacji określonej, indywidualistycznej ideologii, nie mówiąc już o politpoprawności, którą jeszcze wcześniej sygnalizował Allan Bloom w „ Zamkniętym Umyśle”.