Między "Obłędem" a "Popwstaniem"

Oczywiście możemy sobie policzyć trupy, możemy też policzyć każdą cegłę i gdy wszystko tak przeliczymy, wyjdzie nam, że nie było warto. Dowódcy – cóż, jak nie zdrajcy, to idioci. A powstańcy – niby nikt nie neguje ich bohaterstwa, ale to chyba głównie dlatego, że nie jesteśmy jeszcze gotowi. Kto zagwarantuje, że w ramach przesuwania granic narracji za chwilę nie pojawi się logiczny w tej sytuacji wniosek, że ci powstańcy nie byli aż takimi bohaterami, skoro tak łatwo dali się poprowadzić na rzeź swoim przywódcom. Zamiast się na nich w porę poznać. Zamiast w 1939 iść z Adolfem na Moskwę.

Nie zamierzam wchodzić tutaj w analizy historyczne. Nie mam wystarczającej wiedzy, a osoby o wiele bardziej kompetentne na pewno napiszą jeszcze wiele setek artykułów na ten temat. Rzecz w czymś innym. Oprócz policzalnych cegieł i trupów są jeszcze rzeczy policzalne o wiele mniej. Nazywane czasem „kapitałem symbolicznym”. Nie przeliczymy, ile wart jest ten, wygenerowany przez zryw (chyba, że na dochód z biletów na koncerty w Muzeum Powstania Warszawskiego). Niemniej chyba był on całkiem spory, ponieważ płonące miasto dostarczyło paliwa kilku następnym pokoleniom, nie godzącym się na przyjęcie nieszczęśliwego losu Polski po 1945 roku za coś oczywistego. Warto pamiętać o tym, zanim młody i ambitny historyk napisze kolejną książkę, tym razem o bezcelowości jakiegokolwiek oporu wobec komunizmu.
Do tego bowiem – do wykazywania bezcelowości oporu, gdy wszyscy dookoła więksi i silniejsi – sprowadza się myśl historyczna. Ubierana w ładny kostiumik praktycznego patriotyzmu, ratowania substancji. Jest tylko kwestia ceny, bowiem kto chce zachować życie – straci je, o czym nie każdy chce pamiętać.

Magicznych na niej rytów
Dziś nie odczyta nikt
Ale wykuta z mitów
I wieczna jest jak mit
Do ciała mi przywarła
Przeszkadza żyć i spać
A tłum się cieszy z karła
Co chce giganta grać

…przypomina mi się Kaczmarski. Ten mit nadal jest groźny, dlatego rozbraja się go i to chyba z kilku stron naraz. Bo z jednej strony mamy opcję pragmatyków, a z drugiej, coraz częściej, gadżetowo-eventową. Owszem, można się zżymać na okładkę nowego numeru „Wprost”, jednak czy nikomu nie włącza się dzwonek alarmowy przy lekturze listy patronów medialnych koncertu w MPW? Przypomnijcie sobie, jakie stanowisko wobec Powstania jeszcze kilka lat temu przedstawiała „Gazeta Wyborcza”. Jakie wartości patriotyczne promuje na co dzień telewizja TVN. Jak widać te ośrodki uznały już powstanie za mit niegroźny i oswojony. Nie trzeba już doprawiać mu antysemickiej gęby. Wyślą swoich najlepszych ludzi, by poprowadzili koncert, pokażą transmisję na żywo. Jest powstanie, jest impreza. Kilka lat temu każdy koncert w Muzeum i dla mnie był dużym przeżyciem. Darowałem sobie dopiero, gdy kolejny poprowadzić miał – i poprowadził, w swoim najgorszym stylu – redaktor Kuźniar z TVN24. Są przypinki w modnych kolorach. Oczywiście, łatwo jest przesadzić i zapędzić się w krytyce, czy jednak artykuł Agi Żurek sprzed kilku dni jest przegięty? Zwolennicy frakcji rozrywkowej z pewnością za taki go uznają, a ja widzę kilka punktów do namysłu. Zacytuję fragment. Czy naprawdę wszystkie nasze święta narodowe mają stać się różowe? Po tegorocznej akcji „Orzeł może” nietrudno mieć alergię na ten kolor. I nie chodzi tu rzecz jasna o samą barwę, ale o zamach na symbole narodowe. Barwy przecież coś znaczą. Wspólne sztandary jednoczą. Za każdym symbolem stoi określona wartość, nie abstrakcja. Powstańcy Warszawscy nie po to walczyli pod barwami biało – czerwonymi, żeby dzisiaj ci, którzy podpisują się pod ich dokonaniami, próbowali przemalować 1944 rok na różowo.

Ano właśnie. W czwartek do tego wszystkiego dojdzie zapewne coroczna fala oburzenia, ze ktoś podczas obchodów przywitał warszawskich polityków bez należytej czci. A że sytuacja przed referendum coraz bardziej napięta, nie wątpię, że nasza pani Hania będzie dwoić się i troić.