Wszystko zatrzymało się, a czas płynie

Tak, wszystko, prócz czasu stanęło w miejscu. I nie jest to wyjątkowe zjawisko. Tak było przy zmianie każdej epoki: po Grunwaldzie, po zakończeniu wojny 30-letniej, po upadku polskiej państwowości, po pierwszej i II wojnie, w czasie odrodzenia, renesansu, romantyzmu, pozytywizmu itd. W ludzkich głowach wszystko zatrzymało się z lękiem, bo zabrakło wyobraźni. Każda epoka, zanim zmieniła swoją szatę, kumulowała energię, nie tylko ludzką, ale również cywilizacyjną. Gdy walczono mieczem lub koniem i armatą, zasięg rażenia był ograniczony, gdy natomiast świat dostał do dyspozycji bombę atomową i wszelkie inne tajne środki, dziś nazywane obronnymi, to problem natychmiast przybrał charakter globalny. I globalizuje się już nie na poziomie kulturowym, lecz militarnym. Podobne zjawiska przeżywamy obecnie, lecz tym razem czas, o którym mowa i który nie zatrzymuje się nigdy, dodatkowo popędzany jest zaawansowaniem technologicznym.

***

A więc co takiego zatrzymało się w miejscu? Dla jasności spróbujmy wyliczyć po kolei:

– Unia Europejska. Prof. Witold Modzelewski mówi jasno, Unia przed rozszerzeniem się na kraje Europy Środkowej rozlatywała się, teraz sytuacja się powtarza: „Proste, doprowadźmy jakiś kraj do upadku, będą z niego uciekać ludzie, przejmiemy jego aktywa i majątek za darmo. A warunkiem przyjęcia do Europy jest przejęcie tej złej spuścizny, która się odnawia. A więc jedna destabilizacja rozwiązała problemy starej Unii. A teraz idzie kolejna destabilizacja…” (]]>https://www.youtube.com/watch?v=NhWLlvHy9ys]]>). Na upadłości państw można zarabiać, pod warunkiem, że obywatelom tych państw wciśnie się jakiś ideologiczny kit; więcej, rządy upadających państw musza robić to samo. A więc zdrajcy i głupki mile widziani.

O skutkach ostatnich wyborów, a szczególnie o nieważnym referendum nie ma nawet co wspominać. Dziś rolnicy demonstrują, a jutro nieważne referendum wszystkich ździeli po głowie i kieszeni. W taki właśnie sposób zatrzymaliśmy swoją machinę gospodarczą i otworzyliśmy bramy do swoich kabz. Zamiast konkretnego państwa bronimy nieokreślonej demokracji. Zatrzymaliśmy się w miejscu, ale w Unii jesteśmy. Czy taki nas los, że do końca musieliśmy bronić traktatu wersalskiego, układów poczdamskich, a teraz musimy rozpadającej się UE?

Wojna, a więc światowe roszady, trwają na Ukrainie. Tam rozgrywa się  proces doładowywania przyszłych regionalnych potęg, które, jak pokazuje historia, zawsze odzyskiwały wcześniej utracone pieniądze i zmieniały układ sił w Europie lub świecie. Wszystko więc stoi w miejscu ale walczące państwa powoli zajmują swoje strategiczne pozycje.

– Polska humanistyka. Ta zatrzymała się już w PRL, gdy zabrakło polskiej inteligencji. Po II wojnie humanistyka została zsowietyzowana, a potem w III RP zeuropeizowana. Jak wygląda dzisiaj, po 35 latach „niepodległości”? W „Plusie Minusie” tygodniowym dodatku do „Rzeczypospolitej” ukazał się artykuł prof. Marty Marchlewskiej, która podaje, że dziś 60 procent Polaków ma pewnego rodzaju problemy z polskością. Pierwsza grupa (z 60%) uważa się za Europejczyków i Polski się wstydzi. Z ankiet wychodzi, że ich europejskość jest fasadowa, bez przywiązania do europejskiej wspólnoty. Druga grupa, najbardziej liczna, dla niej Polska i polskość są zupełnie obojętne. Trzecia, to popaprańcy, którzy szukają jakiegoś przytuliska (Plus Minus, 4–5 maja 2024). I to jest definicja stanu polskiego umysłu, który bezwzględnie wykorzystują polskie partie polityczne. Kulturowo nie tyle zatrzymaliśmy się, ile wpadliśmy w dziurę, której dotąd nie było. Stojąc w tym chajźlu („sławojka”, w gwarze śląskiej) połowa narodu nawet nie zamierza wyjrzeć przez dziurę na powierzchnię i zobaczyć inny świat. Tacy z nas humaniści.

– Polska narracja. No, tu to już kompletne pomieszanie z poplątaniem. Króluje sensacja, bez której Polacy żyć nie mogą. Nic innego, tylko sensacja. Wszyscy przykleili się do jednego chajźla i trąbią w kółko to samo: w telewizji, kinie, domu. W wyżej przywołanym dodatku do „Rzeczypospolitej” pani profesor pokazuje stopień upadku poczucia naszej tożsamości i odwołuje się do potrzeby odnowienia patriotyzmu, ale jednocześnie podkreśla, że nie może on być zaściankowy, że „nauczanie musi być oparte na krytycznym podejściu do spraw polskich”, tak jakbyśmy dziś mieli jakieś inny.  Pisze też, że patriotyzm ma polegać „na budowaniu postaw bardziej wspierających, nic egoistycznych […]. Takich, które będą dla nich [młodzieży] atrakcyjne, wciągające i pozwolą kształtować w nich od małego bezpieczną identyfikację z narodem”… No więc jaki ma być ten patriotyzm – broń Boże patriotyczny, taki jak jest obecnie, czyli „atrakcyjny”, teatralny, nieobecny? Tyle w gazecie, bo w dwa dni później w wywiadzie radiowym (Radio 24), było lepiej.

Patriotyzm jest kośćcem naszej państwowości i w dużej mierze kultury, zwłaszcza po utracie państwowości w XVIII w. – jest jeden i ten sam. Owszem, posiadał inne szaty, ale taki sam był w czasach piastowskich, jagiellońskich, w czasie zaborów, II RP oraz w PRL. Nie trzeba się go bać, lecz właściwie zinterpretować.

W tym samym numerze Piotr Zaremba pisze artykuł: „Nieznośny urok patriotyzmu”, jest przeintelektualizowany i najpierw udowadniający, że autor nie jest „wielbłądem”, a dopiero potem wnioski, ale również nie te, co trzeba. No właśnie taki sposób pisania jest już przeżytkiem, na którym wychowały się rzesze polskich polemistów i intelektualistów, nigdy do sedna, a zawsze w rozpisaniu i bełkocie, z którego wynika myślowy zamęt. A później narzekamy na brak patriotyzmu lub dezorientację. I oczywiście toczymy „boje na zabój” w sprawach trzeciorzędnych, a jak historia powie sprawdzam, to podnosimy larum, że dostajemy po pysku.

Nie inaczej jest z gazetami prawicowymi. Mamy sensację lewicową i sensację prawicową. Pośrodku jest pustka, treści niewiele. Przykładem niech będą Żołnierze Niezłomni. Wymienia się wielu bohaterów, piętnuje sposób ich zamordowania, ale niewiele jest odpowiedzi na pytanie: o co oni walczyli, skąd u nich taka determinacja i wola walki? Odkrywamy mogiłę nie tylko po to, aby bohatera godnie pochować, lecz przede wszystkim po to, aby z ciemności wydobyć jego myśl i polską ideę – wydobyć ciągłość! No, ale trzeba sięgnąć do II RP, a tu kolejna dziura i mimo głoszonej niepodległości, nadal byłoby to „nie po linii i nie na bazie”. Dziwne? Przecież nami rządzi nie dziejowy rozum i doświadczenie, lecz partie polityczne.

Odwołując się do naszego dobra, ładujemy się jakąś pozytywną, ale niezidentyfikowaną energią i stoimy w miejscu. Historia urywa się na PRL, wszystko co wcześniej, to albo milczenie, albo puste rocznice bez publiki i powielane przemówienia, których nie chce się słuchać. Pustka, aż dudni. Wielokrotnie publicznie proponowałem powołanie gazety państwowej w kilkujęzycznej wersji, która ustabilizowałaby poziom krajowej narracji i wspomogła polską dyplomację w świecie. Wzięto ją za konkurenta na polskim rynku. Nie ma więc refleksji, że trzeba skończyć z sensacjonizmem, bo do niczego on nie prowadzi, że należy wrócić do poważnego traktowania siebie i swojego życia, że nie wolno oszukiwać się nawzajem, lecz wspólnie dążyć do prawdy, która nas znów zjednoczy. Nie ma, wszystko stoi w miejscu. Powtarzamy w kółko to samo.

– Kultura. Tu, mimo że tak wiele się dzieje, stagnacja jest ewidentna: emanacja seksem, sensacją, szokiem i krzykiem. Tu Wielki Pies do spółki z Wielkim Krzykiem odnoszą największe sukcesy, bo chcą zagłuszyć tę pustkę, która nas dusi, międli i ogłupia. Sztuka i kultura potrzebują ciszy, spokoju, potrzebują geniuszy i odkrywców. Owszem, jak w każdej epoce talenty rodzą się i gdzieś są, ale chmura pozorowanej nowoczesności uniemożliwia im życie i rozwój; pieniądze nie promują ludzi zdolnych, lecz za pomocą fałszywych grantów, podstępnych nagród zabierają im talenty i kierują w stronę mielizny. Tak nie jest tylko w Polsce, tak dzieje się w całej naszej upadającej cywilizacji. Ważniejszy jest system, niż prawda o nas samych. Ma ona wiele do powiedzenia, a tak głupio umiera. System ten świat napędza, ale myśl stai w miejscu.

– Kościół. Tu też motor zatrzymał się w miejscu. Wierni zorientowali się, że Bóg nie żąda od nich tego, czego domaga się Kościół oraz że Watykan nie przeżyje kolejnej reformacji, ani nawet schizmy. Płakaliśmy na widok Jana Pawła II, ale jego nauk jakoś nie mogliśmy przyjąć w pełni. Był dla nas bardziej Piłsudskim, niż on chciał być dla nas papieżem. Był też Stefan Wyszyński i Jerzy Popiełuszko. Boga nikt nam zabrać nie był w stanie, ale straciliśmy nasze elity i traciliśmy nasze państwo. To, co dostaliśmy po 1945 r. nie było nasze i tego nie chcieliśmy. Kościół pomagała nam przetrwać. Ale niewiele odzyskaliśmy ze swojego świata. Dziś proces powtarza się, a Kościoła w naszych potrzebach jakoś dostrzec nie możemy. Czekamy.

– Prof. Witold Modzelewski (link, jw.) mówi, że jesteśmy z biedy, ze wsi. Owszem, ale to perspektywa peerelowska. Nasza kultura i nasz naród ma jeszcze proweniencję szlachecką. Odradzaliśmy się sami z siebie – wspólnie; odżywaliśmy, zaczynaliśmy oddychać własnym tlenem i własną wolnością. To wszystko zostało zbezczeszczone w PRL i do dziś bardzo się dba o to, aby przypadkiem Polak nie przypomniał sobie kim jest. Faktem natomiast jest, że nieprzyzwyczajeni jesteśmy do bogactwa, że nie potrafimy się w nim odnaleźć. PiS próbował wyprowadzić nas z biedy, ale źle dobrał programy, podwyżki zaledwie łatały dziury. Ludziom nie powiedziano, że socjal jest doraźny, że dostali pomoc po to, aby budować swoją niezależność, swoją niepodległość myślenia. W wyborach 15.10.2023 r. wybrali wolność i unieważnili referendum, które kładło podwaliny pod przyszłe państwo; dali sygnał światu, że Polska stała się dziurą pomiędzy Niemcami a Rosją lub Ukrainą. Likwidacja dodatków lub zmniejszenie naszych dochodów oznacza powrót do dawnej biedy. W świadomości też nic nie drgnęło. Budowano domki z kart, a fundamenty, jakim są: poczucie tożsamości, państwa, doniosłości kultury polskiej myśli, nie ruszono. I jakże dziś to wszystko łatwo obalić.

***

Gdy Amerykanie odejdą na swój krąg, wszystkie zebrane wody i nagromadzona energia uwolnią się i wszystko ruszy. Co będzie, zobaczymy. Za PiS karmieni byliśmy złudą, że sami damy sobie radę, za PO, że tylko stacjonowanie Bundeswehry na polskiej granicy wschodniej może zabezpieczyć nam spokój. Wracamy do zasadniczego naszego dylematu z czasów zaborów: iść z Niemcami czy Rosją? Trzydzieści pięć lat kompletnej pustki w ładnym opakowaniu i tandetą w środku. Nowe elity nie są w stanie nawiązać łączności ani z przeszłością, ani z przyszłością. Ba, nawet nie zdają sobie sprawy z warunkowości, bez której nie sposób zbudować niczego. Daliśmy więc sobie zatrzymać czas, na roku 1945. Przez ostatnie 35 lat nie zdołaliśmy odbudować niczego, co mogłoby obronić nas z opresji, która nadchodzi. A dzieje biegną dalej.