Godzina 7:40, Smoleńsk - przybywa odlotowa trupa Frołowa

Silniki Jaka-40 o numerze burtowym 044, który wylądował na lotnisku „Siewiernyj” w Smoleńsku o godzinie 7:25 powoli stygną. Dziennikarze opuszczają już jego pokład, by w ciszy przejść obok płóciennych namiotów, rozbitych przy płycie lotniska, w kierunku szlabanu stanowiącego bramę wjazdową lotniczego portu. Spoglądają w przestrzeń ponad wierzchołkami drzew, czy nie pojawi się tam czasem jakiś samolot mający przywieść członków Delegacji. Ta miała przecież pojawić się w Smoleńsku, mniej więcej w tym samym czasie co i oni(1). Wynika to z bardzo prostego wyliczenia. Jak-40 leci do Smoleńska dwie godziny, a Tupolew - który miał wylecieć godzinę po nich - jedną.

W pewnym momencie słychać niskie wibrowanie i szum silników. Zza wierzchołków drzew wynurza się potężny, ciemny kształt. Schodzi nad samą płytę lotniska i nie zważając na to, że znajduje się tuż-tuż nad nią, wykonuje energiczny przechył na prawą stronę(2). Czy była to próba lądowania? Jeśli tak, to zakończyła się ona całkowitym fiaskiem. Rosyjski Ił-76, rycząc wszystkimi silnikami, rozpoczyna mozolną wspinaczkę na wyższe piętra powietrza. Dziennikarze zastygają nieruchomo jak woskowe figury, głośno wymieniając się uwagami zarówno co do nieoczekiwanej obecności, jak i samego zaskakującego manewru transportowca. W powietrzu czuć wilgoć i zapach spalin, ale poza tym widoczność jest bardzo dobra(3).

Gdzieś na kwadrans przed godziną ósmą, czasu polskiego, okazuje się, że pojazd, którym dziennikarze mają jechać na miejsce uroczystości stoi już gotowy do drogi. Również odprawa paszportowa jest zakończona. Mogą więc udać się do busa by wyjechać do Katynia. Co też robią. Dyskusja wybucha na dobre, gdy tylko wsiadają do ruszającego z miejsca pojazdu.

Nie tylko bowiem akrobacje Iła-76 są zastanawiające. Właściwie nikt nie potrafi wytłumaczyć po co właściwie „pijany Iwan” - jak mieli go nazwać, według Piotra Ferenca-Chudego, dziennikarze - do Smoleńska przyleciał. I to akurat w tym momencie. Potem okaże się, iż zdaniem jednych miał przewozić na swoim pokładzie - samochody dla kolumny prezydenckiej Lecha Kaczyńskiego(4), a według innych - specjalny oddział FSB do zabezpieczenia uroczystości(5), ale tak naprawdę obie te wersje są tylko historiami wrzuconymi do mediów przez Rosjan. Zarówno bowiem kolumna samochodów(6), jak i ogromne ilości wojsk specjalnych były już na miejscu. Zadanie Frołowa niekoniecznie mogło bowiem polegać na transporcie kogoś, czy czegoś na XUBS(7). „Frołow" (statkiem dowodził pilot o tym nazwisku) mimo - ponoć - bardzo ważnej misji, nie wylądował przecież na „Siewiernym" pomimo kilku podejść i przelotów nad płytą. Najdziwniejsze jest jednak to, że nikt zdaje się nie poruszać podstawowego problemu, polegającego na tym, iż tuż przed przylotem Prezydenta RP, przestrzeń powietrzna nad Smoleńskiem powinna być całkowicie zamknięta.

Dziennikarze, relacjonując wydarzenia z 10 kwietnia bardzo dokładnie opisują to pierwsze „dramatyczne podejście Iła-76". I choć dla jednych odbywa się ono w gęstej mgle(8), a dla innych przy całkowicie bez-mgielnej pogodzie(9), to jednak wszyscy doskonale widzą manewr jego podejścia i odejścia.

***

W tym samym czasie, w kabinie "Woszytlowego Jaka", tuż po wylądowaniu, obaj piloci zabrali się już do wypełnienia druku rozkazu: sprawdzają i spisują dane z przyrządów. Trzeba by jeszcze tylko zatankować samolot, oraz zameldować DKL-owi(10) z Okęcia, że wylądowali, i potem już tylko cierpliwie czekać(11). Okazuje się jednak, że tankowanie będzie możliwe dopiero po przylocie całej Delegacji. Cóż im więc pozostaje? Już tylko czekanie.
Nagle, nisko nad lasem pojawia się jakiś samolot.

- Patrz, patrz kwadrans na dwunastą(12). Mamy Iła.
- Tak, to chyba siedemdziesiątka szóstka...(13)
- Zobacz! Co on wyprawia? - z ust Artura Wosztyla wyrywa się okrzyk, ni to zdumienia, ni podziwu.
- Chyba za bardzo z lewej wyszedł i chciał skorygować błąd przy lądowaniu(14).
- Nie jestem pewien. W zasadzie mógł lądować. Dziwny ten manewr. Jakby się rozmyślił w ostatniej chwili.

Ten "dziwny manewr" ma miejsce (o godzinie 7:40) piętnaście minut po tym, jak samolot z dziennikarzami dotknął kołami pasa lotniska(15). Wszystko to jednak pikuś. Oto bowiem kontroler lotów - Paweł Plusnin zeznał przed rosyjskim prokuratorem, że decyzję o tym iż nie będzie lądował, pilot Iła-76 podjął jeszcze, gdy jego samolot znajdował się na 1,5 km przed pasem! (16) 

Ił odlatuje. Zastyga powietrze. Do kabiny Jaka wąską smużką sączy się oczekiwanie. Pęcznieje w zimnym, wilgotnym powietrzu, pączkuje w głowach jak błotna kula, wolno tocząca się po zboczu. Czekają więc. Na przylot Delegacji. Na tankowanie samolotu. Na powrót. Stewardessa przygotowuje kawę. Nawigator Remigiusz Muś od samego początku siedzi przy włączonej radiostacji, nasłuchując co dzieje się w eterze, wsłuchuje w komendy towarzyszące dziwnym manewrom Iła. Ma nadzieję usłyszeć głosy kolegów z kolejnego nadlatującego polskiego samolotu; z Tupolewa, który już dawno powinien się tu pojawić. Zawisa nad nimi metaliczny zapach niewiadomego.

............................................................................

Nieco poprawiony fragment pochodzi z książki "]]>Zatarty ślad. O 10 kwietnia 2010 roku]]>"

(1) Paweł Świąder Dziennikarz (za ]]>http://www.rmf24.pl/opinie/komentarze/pawel-swiader/news-pawel-swiader-b...]]>): "Nasz samolot miał odlecieć o 5 rano. Rzadko mam okazję towarzyszyć Prezydentowi w czasie oficjalnych wizyt, tym razem, na wyjazd do Katynia zgłosiłem się na ochotnika. Dopiero na Okęciu okazało się, że dziennikarze mają lecieć Jakiem, a dopiero godzinę po nas wystartuje Tupolew.

(2) Piotr Ferenc- Chudy. Dziennikarz Gazety Polskiej (za: Gazeta Polska z 14 kwietnia 2010): "Otwierają się drzwi samolotu. Czujemy wilgoć w powietrzu, choć mgły nie widać. Tuż po zejściu z trapu ukazuje się niecodzienny widok - rosyjski transportowiec Ił, lecąc tuż nad lotniskiem, nagle zwiększa ciąg i rozpoczyna manewr w bok".

(3) Dziennikarz RMF24 Paweł Świąder (]]>http://www.rmf24.pl/opinie/komentarze/pawel-swiader/news-pawel-swiader-b...]]>) : Po przymusowej przesiadce wszystko poszło już zgodnie z planem. Start, lot i lądowanie przebiegły bez żadnych przeszkód, choć faktem jest, że z gęstej mgły wyszliśmy tuż nad pasem startowym. W każdym razie wylądowaliśmy bez przeszkód co nie udało się rosyjskiemu samolotowi transportowemu, którego obserwowaliśmy podczas wysiadania z Jaka. Pilot przeleciał po prostu nad pasem z wypuszczonym podwoziem i nie dotykając powierzchni poderwał maszynę.

(4) Za "stenogramami z wieży" str.126 (]]>http://www.npw.gov.pl/dokumenty/TU-154/stenogram%20z%20wiezy.pdf]]>): Nikołaj Krasnokutskij - „To znaczy, zgodnie z planem, oto w tej chwili Jak-40 wylądował z tymi delegacją i dziennikarzami, a Ił-76, czyli nasz Frołow teraz właśnie na podejściu. Tam będą samochody prezydenckie. O 10:30 lądowanie głównego prezydenta".

(5) Za „Gazeta Wyborcza" (]]>http://wyborcza.pl/1,76842,7752603,Odradzano_ladowanie.html#ixzz3ouXkkGKU]]>): „Ekspert wojskowy wyjaśnił "Gazecie", że na pól godziny przed lądowaniem samolotu prezydenckiego na lotnisku Siewiernyj miał wylądować wojskowy Ił-76 z Moskwy, który wiózł oddział funkcjonariuszy Federalnej Służby Ochrony (odpowiednik BOR-u)".

(6) Wojciech Cegielski. Dziennikarz Polskiego Radia (]]>http://www.polskieradio.pl/130/2351/Artykul/819813,Smolensk-Trzecia-]]> rocznica-tragicznej-katastrofy ): "Wysiedliśmy z samolotu, natychmiast nas wsadzono do busa, tam widzieliśmy, że czekają już przygotowane samochody dla Prezydenta, najważniejszych osób i dwa albo trzy, jeśli tak dobrze pamiętam, autobusy dla pozostałych członków delegacji."

(7) XUBS - lotnisko „Siewiernyj" w Smoleńsku według kodu ICAO

(8) Paweł Wudarczyk. Operator Polsat News ( ]]>http://www.youtube.com/watch?v=vTulgxIJjmQ]]> ): "Jak my lądowaliśmy, to startował jakiś samolot. (...) Tak, była straszna mgła, no, nie było nic widać".

(9) Piotr Ferenc- Chudy (Gazeta Polska z 14 kwietnia 2010): "Otwierają się drzwi samolotu. Czujemy wilgoć w powietrzu, choć mgły nie widać"

(10) DKL - Dyżurny Kontroler Lotów

(11) Remigiusz Muś - Nawigator Jaka-40 - (]]>http://idziemy.pl/imgs_upload/dokumenty/20150121_protokol_mus.pdf]]>): Po skołowaniu z pasa startowego zakołowaliśmy na miejsce postoju, wysadziliśmy pasażerów, odprawiliśmy się u służb granicznych i celnych i przystąpiliśmy do przygotowywania samolotu do postoju. Nie mogliśmy dokończyć czynności z powodu tego, że władze lotniska zdecydowały o tym, że zatankujemy samolot, po wylądowaniu naszego tupolewa. W związku z tym czekaliśmy na przylot.

(12) Jest to określenie kierunku, w którym ma patrzeć pilot, a nie czasu.

(13) Artur Wosztyl. Zeznanie z 21.04.2010. (]]>http://www.npw.gov.pl/dokumenty/TU-154/protokoly-Wosztyl.pdf]]>): "W momencie lądowania IŁ-76 moim zdaniem widzialność wynosiła około 1000 m, sylwetkę samolotu zaś zobaczyłem gdy był na wysokości pomiędzy 30-40 m. Podejście IŁ-a widziałem z mojego samolotu".

(14) Artur Wosztyl. Zeznanie z 10.04.2010 (]]>http://www.npw.gov.pl/dokumenty/TU-154/protokoly-Wosztyl.pdf]]>): "W pierwszej próbie IŁ wyszedł lekko z lewej strony pasa i pomimo nieudanej próby poprawienia błędu w prawą stronę, odszedł na następne zajście".

(15) Artur Wosztyl (]]>http://wyborcza.pl/1,76842,7913721,Tupolew_wcale_nie_ladowal.html#ixzz3aVZ]]> QaA7y): "W międzyczasie nad lotniskiem pojawił się rosyjski Ił-76. - Tak, jakieś 15 min po nas. Dwa razy podchodził do lądowania (...)"

(16) Paweł Plusnin. Kierownik lotów na lotnisku"Siewiernyj" (]]>http://rebelya.pl/forum/watek/11401]]>): "Przy odległości około 1,5 kilometra załoga samolotu, równocześnie ze mną podjęła decyzję o wejściu na drugi krąg.