Natrętne skojarzenia z "D".

Ostatnio wszystko mi się kojarzy z Diuną. Z „Diu-ną”, nie „du-pą”:):):) No i z polityką, oczywiście.

Z pustynną, o skomplikowanym ekosystemie, planetą Diuną zwaną Arrakis, potem Rakis, wreszcie obróconą w poatomowe, martwe pustkowie. Ostatnią ojczyzną Fremanów, pustynią karmiącą unikatowe potwory - czerwie pustyni, źródłem najcenniejszej we wszechświecie substancji o właściwościach geriatrycznej i dającej wizje przyprawy-melanżu, wiecznym polem walki (Atrydów z Harkonennami, potem wszystkich ze wszystkimi), miejscem kultu Muad’Diba i Szej-Huluda, potem Boga Imperatora-Tyrana, areną ścierania się potęg Imperium, Gildii, KHOAM, Tleilaxan, zakonu Bene Geserit i „dziwek” Czcigodnych Macierzy. Początkiem Złotej Drogi…

Nic zresztą dziwnego, bo monumentalny cykl powieści Franka Herberta „Kroniki Diuny” daje obraz rozpisanej na eony historii cywilizacji ludzkiej, a szczególnie dwóch jej aspektów – polityki i religii (a także natury człowieczeństwa, genetyki, filozofii, etyki i moralności, co nieuniknione).

Kto czytał, choćby pierwszy tom cyklu (lub choćby wiedział ekranizację, a było ich ze dwie, w tym całkiem niezła, choć z konieczności okrojona w stosunku do literackiego pierwowzoru, autorstwa Davida Lyncha, a szkoda, że nie Ridleya Scotta…)

Szkoda, że w Sieci można znaleźć tylko najbanalniejsze i mdła cytaty (choć nadal niezłe) jak: „Świat wspiera się na czterech filarach. Na naukach mądrych, na sprawiedliwości wielkich na modlitwach prawych i waleczności dzielnych. Ale to wszystko jest niczym bez władcy znającego sztukę władania.”

W tej głęboko, zadziwiająco mądrej prozie, człowiek natyka się co krok na „oczywiste oczywistości”, warte zapamiętania i rozważenia. Cięgle aktualne, może dzięki temu, że Herbert zdobył się na tak zdumiewająco szeroka i wyzwalająca perspektywę.

Właśnie przypominałem sobie ponownie cały cykl i co rusz uderzała mnie zawarta w nim prawda. Dziś chyba nawet bardziej, niż kiedyś, gdy traktowałem „Kroniki Diuny” jako rozrywkę, ot – SF.

Nie będę cytował dosłownie. Zdam się na pamięć, zakładając, że to, co zapamiętałem, jest dla mnie ważne.

Począwszy od najprostszego rozgraniczenia dwóch filozofii władzy – Harkonennowie posługują się zdradą i terrorem, Atrydzi potrafią p r z e k o n a ć do siebie, bo wymagając lojalności, sami są bezgranicznie lojalni wobec poddanych i współpracowników.

Ciekawa jest też obserwacja: „Kiedy jestem słaby, dopominam się o szacunek i ochronę, bo taka jest twoja natura, kiedy jestem silny, odbieram ci wolność, bo taka jest moja natura”. Czy coś nam nie świta?

Pamiętam też na przykład stwierdzenie, że każda władza, która w y g r a czy to tyrania, oświecona monarchia, demokracja czy biurokracja (w którą te poprzednie z czasem się zamieniają) wytwarza zawsze arystokrację. Czy to nie doskonała obserwacja i czy właśnie nie jesteśmy znów świadkami takiego zjawiska???? Jeśli PO, które ma już wszystko, wygra następne wybory, stworzy, na spółkę z „oczyszczonymi” agentami i nowymi oligarchami trwałą arystokrację. Pierwsze, ale nadzwyczaj silne objawy możemy już dzisiaj obserwować. Ten luzik i żartobliwa swoboda, ten bezwstyd, to poczucie wyższości i triumfalizm, to arystokratyczne lekceważenie zasad, bo przecież „Papieżowi (profesorowi, prezydentowi, premierowi, posłowi koalicji…) wolno przekląć.

W innym miejscu przeczytałem, że każdy rozsądny policjant wie, iż nikomu władza nie jest bardziej potrzebna, niż przestępcom, mafii. Policja wie, komu służy i co zapewnia jej dalsze, w miarę bezpieczne trwanie. Przy okazji zauważa też Herbert, że mądrość „władza demoralizuje, a władza absolutna demoralizuje absolutnie” nie jest dobrym opisem rzeczywistości. To zdemoralizowani dążą usilnie do władzy, a absolutnie zdemoralizowani dążą do władzy absolutnej. Ideałem, niedoścignionym (mitycznym, bo znali go starożytni Rzymianie) byłoby oddanie władzy komuś, kto jej nie pragnie, albo wręcz się przed nią wzdraga… Ładne marzenie, małe szanse… Z tej perspektywy system sądownictwa i penitencjarny, to tylko swoiste...ubezpieczenie społeczne. K o g o ś trzeba, dla przykładu skazywać i zamykać, żeby udowodnić, że władza panuje nad sytuacją, państwo działa sprawnie, a służby „siłowe” i „wymiar sprawiedliwości” są potrzebne. Znamy to? Ja chyba znam. Przy okazji przeczytałem u Herberta zaskakującą myśl. Otóż zapytał on, czy zakaz prawny ma sens, jeśli nie jest grzechem. To ciekawe wyjście do rozważań. Przynajmniej dla mnie.

Tyle na razie. Kto się nie boi zmierzyć z sześcioma bardzo grubymi tomami, niech sobie doczyta resztę. Kto przeczytał, niech… przeczyta jeszcze raz.

Warto też poczytać o samym Franku Herbercie, bo to zadziwiająca postać.

Obrazek: „Heretics of Dune” Jim Burns