Między ideologią a praktyką

Z ideami jest ciągle problem, bowiem ludzie nie biorą pod uwagę, skąd się idee biorą i czego dotyczą. Żeby tego problemu uniknąć postawmy wstępne założenie oparte na obserwacji.

Stawiam więc tezę, iż zwykle idee są owocem pewnych obserwacji dotyczących zaistniałych zjawisk społecznych, które owocują refleksjami na ich temat. Mamy więc jakby dwa odrębne, nie do końca oczywiście, źródła idei – obserwacja rzeczywistości i spekulacje intelektualne. Często sięone rozchodzą, szczególnie w środowiskach lewackich, co prowadzi do wynaturzeń nawet w nauce, jak w przypadku ideologii gender.

Ważne jest to, czego dotyczą te obserwacje zjawisk społecznych. Trzeba tu przyjąć, że obiektem tych obserwacji powinny być interakcje, a ściślej rzecz biorąc relacja międzyludzkie. I to te relacje wymagają drobiazgowej analizy i refleksji, by móc ustalić powiązania między relacjami a wyrosłymi z nich ideami. Natomiast wśród analityków panuje niedobry zwyczaj snucia refleksji filozoficznych na temat idei i opisywanie ich ewolucji, z pominięciem mającej zasadnicze znaczenie analizy relacji leżących u podłoża tych idei. W ten sposób zaczyna się niektórym wydawać jakby idee egzystowały same z siebie, bez związku z realiami społecznymi.

Można więc ten błąd opisać przy pomocy metafory budowania domu poczynając od dymu z komina zamiast od fundamentów. Potem w oparciu o tę metodologię powstają dzieła naukowe w formie “Dzieje idei...”, w których krajobraz jest zasnuty dymami unoszącymi się ze wspomnianych kominów.

Tymczasem istotne jest pokazanie jak idee funkcjonują w umysłach zwykłych ludzi, jak się mają do relacji, w które ci ludzie wchodzą, jaki mają wpływ na kształt instytucji. Bardzo często zapomina się też, że idee funkcjonują na poziomie świadomości, w gazetach, książkach, mediach i ludzie się do nich po prostu przyzwyczajają i przyczyniają do ich petryfikacji, podczas gdy zmienne, dynamiczne relacje pozostają poza polem świadomości. Relacje zaś są w ciągłym ruchu, bo życie społeczne podlega ciągłej zmianie, do czego przyczynia się głównie rozwój technologiczny, a idee pozostają w zasadzie niezmienne, zyskują nawet pewien kształt kanoniczny i wtedy pojawia sie ewidentna sprzeczność czy niekompatybilność idei z relacjami, na bazie których powstały. Trzeba więc umieć pokazać, jak zmiany w relacjach prowadzą do pojawienia się nowych idei, formułowanych przez ludzi, którzy tę niekompatybilność dostrzegli.

A jakie idee panują w świecie w chwili obecnej ?

Chyba najbardziej popularnym przekonaniem stanowiącym ideę przewodnią dzisiejszego świata jest idea dobrobytu. Celem państwa jak i celem rozmaitych organizacji międzynarodowym jest, w myśl tej ideologii, zapewnienie dobrobytu materialnego, bo to jest jedyny wspólny mianownik akceptowany przez wszystkie mozliwe opcje polityczne i światopoglądowe. Ta idea stała się naczelną ideą współczesnego świata, wyrażającą się w bałwochwalczej czci oddawanej bożkowi PKB. Zapomniano, że dobrobyt nie jest celem lecz jedynie środkiem, co doprowadziło do problemów związanych z instytucjonalizacją tego celu w postaci globalnych korporacji, które wymknęły się spod kontroli społecznej i zdominowały politykę. Efektem ostatecznym tej ideologiii jest nadal groźna koncepcja nieograniczonego rozwoju dla nieograniczonej konsumpcji.

Czas na nowy paradygmat ideowy związany z kulturą i rozwojem kulturowym.