Chamstwo na salonach

Są teksty, które zapadają w pamięć i takie, o których nie warto pamiętać. Felieton prof. Ryszarda Legutki pt „Masowa eksplozja chamstwa” opublikowany w GPC z pewnością należy do tych pierwszych, a dla mnie ma szczególną wartość, bo precyzyjnie wyjaśnia i pointuje zjawisko, które próbuję od dawna sobie wytłumaczyć.

Czyż można lepiej sformułować diagnozę? „Platforma Obywatelska – najbardziej cyniczna ze wszystkich partii, które dotąd rządziły Polską – jest pod jednym względem tknięta geniuszem. Potrafiła wydobyć i do własnych celów użyć najgorsze cechy społeczeństwa polskiego. Doprowadziła więc do masowej eksplozji chamstwa. Gdy Platforma przejęła władzę, polskie chamstwo otrzymało jasny sygnał: teraz już można i nie ma żadnych ograniczeń”.

Nie mam, rzecz jasna, zamiaru z Profesorem polemizować, przeciwnie – mam nadzieję, że skoro jego tekst wywarł na mnie tak wielkie wrażenie, uda mi się nakłonić innych do lektury i wyciągnięcia wniosków.

Prof. Legutko nie mnoży przykładów. Nie musi. Całe tony chamstwa płyną głównym nurtem, dryfują w sieci, codziennnie atakują i oczy i uszy. Właściwie jedyną ilustracją na jaką się powołuje jest obrzydliwie obojętny stosunek kilku milionów Polaków do pochówków ofiar Smoleńska: „jeszcze kilka lat temu, gdyby powiedziano Polakom, że mają w pogardzie obowiązki wobec zmarłych, że będą ubliżali tym, których zmarłych potraktowano jak worki śmieci, zapewne by się oburzyli. Dzisiaj zobojętnieli na fakt, że czyjeś ciało z błogosławieństwem państwa pochowano w cudzym grobie, że czyjeś szczątki poniewierają się w błocie, że urzędnicy państwowi kłamią lub nie są w stanie zadbać o najbardziej elementarne obowiązki wobec zmarłych”.

Nic dodać nic ująć. Ja też nie zamierzam przytaczać przykładów skundlenia, podłości i pleniącego się palikotyzmu. Chciałbym raczej zastanowić się: skąd to się wzięło? Mam wrażenie, że symptomy pojawiły się wcześniej, że to ideowe badziewie przypłynęło do nas z falą równie badziewnych towarów zalewających nasz wygłodniały rynek w pierwszych latach transformacji. Zachłyśnięcie Zachodem miało i ten skutek, że - przy okazji – nobilitowało zjełczałą strawę duchową w postaci niezliczonych formatów, licencji i wzorów, których na Zachodzie już nikt nie chciał kupić, a my kupiliśmy za duże pieniądze.
Niewątpliwą winą PO jest utrwalenie zaściankowej, żałośnie prowincjonalnej postawy kopiowania wzorów tzw „europejskości”, która dotarła do nas w karykaturalnej formie i uruchomienie programu: „Chamstwo na Salony”.

Profesor Legutko pisze: „Gdybym miał określić podstawową przyczynę tłumaczącą relatywną łatwość, z jaką udało się Polskę zdemoralizować, to wskazałbym na uwiąd ducha suwerenności, którego efektem jest nasza nadmierna zewnątrzsterowność”.

Długo nad tym myślałem. Im dłużej, tym bardziej jestem przekonany, że Profesor ma rację: zastępowanie patriotyzmu kosmopolityzmem, narodowej godności zagranicznym blichtrem, przyjmowanie gminnych, prostackich zachowań jako postawy dającej przepustkę na salony spycha nas na pozycję „brzydkiej narzeczonej”, której tym łatwiej kazać siedzieć cicho w najciemnieszym kącie.

Nie mamy już Naszego Papieża. Młodszym, tym którzy nie mieli okazji przeżyć tego, co ja miałem szczęście przeżyć, kiedy los kazał komunistom pozwolić Go nam słuchać, mogę tylko powiedzieć: w porównaniu z tym, co On mówił i jak mówił, medialny przekaz ówczesnej władzy brzmiał jak chrząkanie wieprzy. Dziś musimy radzić sobie sami. Nie będzie nam łatwo, lecz jeśli się uda skorzystać z rad, które nam zostawił – damy radę!