Rozkaz Jezowa - rzez Polakow cz.8

Dalszy ciag rozkazu Ludowego komisarza spraw wewnetrznych Nikolaja Jezowa adresowanego do najwyzszych stopniem funkcjonariuszy NKWD. Jezow uzasadnia w nim koniecznosc wymordowania wszystkich Polakow mieszkajacych w Zwiazku Sowieckim poniewaz Polacy pod wodza Polskiej Organizacji Wojskowi (w dacie rozkazu byla od lat rozwiazana) prowadza szeroko zakrojony sabotaz w sowieckim przemysle zbrojeniowym. 

Sabotażowa i dywersyjna działalność wywiadu polskiego w gospodarce narodowej ZSRS.

Niezwłocznie po zakończeniu wojny domowej, wywiad polski, poprzez moskiewską centralę POW oraz równolegle innymi kanałami rozpoczął działalność sabotażową skierowaną początkowo przeciwko programowi odbudowy przemysłu ZSRS.

W 1925 roku przyjeżdżający do Moskwy przedstawiciel warszawskiej centrali POW, M. Sokolnicki[1], przekazał Unszlichtowi dyrektywę nasilenia działalności sabotażowej, uzupełnioną wkrótce wytycznymi o przejściu do działań dywersyjnych.  

Zgodnie z tymi dyrektywami moskiewska centrala POW rozwinęła i prowadziła aż do likwidacji, szeroko zakrojoną działalność dywersyjno-sabotażową, której celem było osłabienie zdolności obronnej ZSRS.

Wielu ważnych członków POW wprowadzono do organów dowódczych RKKA i RKKF [Robotniczo-Chłopska Czerwona Flota], a także do instytucji państwowych zajmujących się problemami obronności kraju (stanowiska w RKKA, w Zarządzie Marynarki Wojennej, w sektorach obrony, transportu i metalurgii Państwowego Komitetu Planowania ZSRS, w Głównym Zarządzie Przemysłu Morskiego i innych.).

W 1925 roku przy sztabie RKKA został utworzony wydział wojskowo-ekonomiczny Zarządu Mobilizacyjnego.

W tym czasie do pracy na stanowisku dowódczym wprowadzony został członek POW Botner S.,[2] który jak się okazało był równocześnie członkiem polskiej szpiegowsko-dywersyjnej grupy Gorbatiuka.[3] Botner S.O. prowadził w Zarządzie Mobilizacyjnym sztabu RKKA poważną działalność sabotażową, której celem było doprowadzenie do klęski ZSRS w przyszłej wojnie.

Przy rozpracowywaniu problemów mobilizacji, grupa drogą przeniesienia centrum uwagi na sprawy zabezpieczenia tyłów, sabotażowo obcięła – jako zawyżone – zapotrzebowanie armii na czas wojny. Terminy mobilizacyjnego uruchamiania przemysłu wydłużały się do roku i dłużej, co w istocie czyniło szereg przedsiebiorstw nieprzygotowanymi do obrony. Rozwiązanie problemów zaopatrzenia Armii Czerwonej w technikę wojenną i jej udoskonalenie systematycznie załamywało się.

W 1927 roku utworzony został sektor obrony Państwowego Komitetu Planowania ZSRS, który miał spełniać najistotniejszą rolę w przygotowywaniu obrony kraju, mobilizacji przemysłu i transportu.

Dla przechwycenia kontroli nad tym najważniejszym odcinkiem, moskiewska centrala POW wprowadziła do pracy kierowniczej w sektorze obrony Państwowego Komitetu Planowania ZSRS początkowo wspomnianego Botnera, a następnie przy współudziale jego i Unszlichta, w skład personelu sektora weszli członkowie POW: Kolesiński W.A.,[4] Muklewicz Anna[5], Szeryński Zdzisław i inni, a w 1931 roku i sam Unszlicht, który zajmował stanowisko zastepcy przewodniczącego Państwowego Komitetu Planowania ZSRS. Osoby te, z kolei, wciągnęły do pracy w organizacji szereg odpowiedzialnych pracowników sektora obrony.  

W swojej praktycznej działalności organizacja dążyła przede wszystkim do sparaliżowania rozwoju przemysłu wojskowego.

Początkowo członkowie organizacji otwarcie występowali przeciwko budowie zakładów wojskowych pod pozorem, że jest to inwestycja droga i przekraczająca możliwości, stosując też sabotaż rekomendowali, by produkcję wojskową uruchamiać w przemyśle cywilnym.

W działalności tej, Unszlicht, Kolesiński, Botner i inni, sprzymierzali się z trockistowską grupą Smiłgi[6] w Najwyższej Radzie Gospodarczej ZSRS.

Następnie od ryzykownych jawnych wystąpień przeciwko budownictwu wojskowemu, organizacja przeszła do bardziej skrytych metod osłabiania sowieckiej bazy obronnej.

W trakcie opracowywania planów szerokiej rozbudowy przemysłu zbrojeniowego w sektorze obrony Państwowego Komitetu Planowania ZSRS, członkowie organizacji celowo rozpraszali środki na liczne budowane obiekty i w ten sposób nie zapewniali potrzebnych środków na najważniejsze budowy. W rezultacie budowa zakładów zbrojeniowych przeciągała się, terminy się wydłużały, powstawała nierównowaga mocy przerobowej między poszczególnymi wydziałami, przy czym popierano praktykę budowania obiektów bez ich projektowania.

W tym względzie szczególnie charakterystyczne są kłopoty z budową i modernizacją fabryk amunicji, których celem, w połączeniu z innymi działaniami sabotażowymi, było doprowadzenie do tak zwanego „głodu amunicji” w czasie wojny.

W wielu rejonach, na przykład na Uralu, zbudowane zostały tylko fabryki pocisków, ale fabryki materiałów wybuchowych nie było. Doprowadziło to i nadal prowadzi do tego, że produkcja korpusów ppocisków oddalona jest o kilka tysięcy kilometrów, gdzie mają być one uzbrojone. W przypadkach kiedy budowa fabryki materiałów wybuchowych była mimo wszystko prowadzona, jej wznoszenie było świadomie hamowane, a obsługujące fabrykę materiałów wybuchowych inwestycje towarzyszące (woda, para, energia, kanalizacja) były dezorganizowane.

W sposób celowy doprowadzano również do problemów na budowach fabryk korpusów pociesków. Unszlicht, Kolesiński, Botner w roboczym kontakcie z organizacją trockistowską w przemyśle (Piatakow, Smiłga, Jerman,[7] Krożewski[8]) celowo komplikowali osiąganie mocy produkcyjnej tych zakładów, przeciągali ich budowę i modernizacje.

Podobna sytuacja miała miejsce przy produkcji prochów. W sektorze obrony Państwowego Komitetu Planowania ZSRS podczas prac nad planami budowy nowych fabryk prochu, Unszlicht, Koleśnicki, Botner przyjmowali i wdrażali mające charakter sabotażowy wytyczne Ratajczaka[9], w szczególności rozliczania mocy przerobowej według przestarzałych norm. Równocześnie prowadzono sabotaż, którego celem było opóźnianie budowy nowych obiektów (na przykład Aleksińskiego kombinatu produkcji prochów w obwodzie moskiewskim), dezorganizacji inwestycji towarzyszących fabrykom prochów i przerywania modernizacji starych zakładów (Kazańska nr 40, im. Kosiakowa nr 44 i innych).

W dziedzinie planowania organizacja celowo zaniżała plany zapotrzebowania na metale w zamówieniach wojskowych, przekazywała fałszywe, celowo zaniżone dane o mocy produkcyjnej przemysłu zbrojeniowego, dowodząc, że plany zamówień resortu obrony dla przemysłu zbrojeniowego są niemożliwe do zrealizowania i maksymalnie zmniejszała zamówienia mobilizacyjne resortu obrony i Ludowego Komisariatu Szlaków Komunikacyjnych. (NKPS), w rezultacie czego, z roku na rok zwiększały się zaległości w programie budownictwa obronnego i braki w zapasach mobilizacyjnych.

Plany zapewnienia przemysłowi zmobilizowanej siły roboczej przez szereg lat nie były w ogóle opracowywane.

Nie biorąc pod uwagę spodziewanych braków w zaopatrzeniu przemysłu zbrojeniowego w metale kolorowe w czasie wojny, hamowano przedsięwzięcia zmierzające do zastępowania metali kolorowych podobnie jak hamowano rozwój przemysłu metali rzadkich.

W sektorze obrony Państwowego Komitetu Planowania ZSRS odkładano celowo prace na poszczególnymi odcinkami przygotowań mobilizacyjnych , w szczególności przygotowania mobilizacji w dziedzinie ochrony zdrowia i rolnictwa.

Unszlicht osobiście, przy pomocy zwerbowanego przez siebie dla polskiego wywiadu trockisty Emszanowa[10], dokonał znaczącego sabotażu w sektorze transportu Państwowego Komitetu Planowania ZSRS.

Celem tych działań sabotażowych była dezorganizacja dostaw surowca do fabryk i odbioru gotowej produkcji drogą zaniżania norm i wskaźników. Niezbędne remonty w dziedzinie transportu nie były wykonywane z powodu obcinania zamówień NKPS na metale. Likwidacja „wąskich gardeł” w transporcie była sztucznie hamowana poprzez sabotaż przy rozdziale dotacji asygnowanych podczas zatwierdzania głównych list remontów kapitalnych w transporcie.

Plan przewozów mobilizacyjnych koleją układany był przez długi czas w ten sposób, że wraz z ogłoszeniem mobilizacji wojennej miały być wstrzymywane przewozy gospodarcze, co oznaczało załamanie się mobilizacji przemysłu i normalnego życia na tyłach.

Najistotniejsza działalność sabotażowo-dywersyjna prowadzona była przez jednego z przywódców POW, Muklewicza R.A., w systemie floty wojenno-morskiej i ciężkiego przemysłu morskiego.

Od chwili kiedy został mianowany dowódcą sił morskich RKKF w 1925 roku, Muklewicz zaczął energicznie organizować antysowieckie kadry, by wykorzystać je w działalności POW.

Muklewicz wciągnął do pracy sabotażowej swojego zastępcę, Kurkowa P.I.,[11] zwolennika Zinowiewa. Kurkow wszedł do antysowieckiej organizacji we flocie morskiej i poprzez niego Muklewicz wykorzystywał tę grupę w interesach POW.

Działalność sabotażowa we flocie rozpoczęła się od hamowania budowy torpedowców, okrętów patrolowych i pierwszej serii łodzi podwodnych. Projektowanie tych okrętów Muklewicz powierzył Ignatiewowi[12], który stał na czele grupy sabotażystów w komitecie naukowo-technicznym. Zatwierdzane przez Radę Wojskowo-Rewolucyjną terminy wykonania projektów i budowy tych jednostek były samowolnie naruszane i zmieniane. Budowane na pochylniach okręty były po kilka razy roznitowywane i składane na nowo. Zamówienia na wyposażenie niekompletne i składano je nieterminowo.

Przechodząc w 1934 roku na stanowisko przewodniczącego Głównego Zarządu Przemysłu Okrętowego Muklewicz i tam zorganizował grupę sabotażowo-dywersyjną, nie tracąc kontaktu z antysowiecką  organizacją w RKKF.

Do organizacji sabotażowej w przemyśle okrętowym Muklewicz wciągnął ponad 20 zajmujących kierownicze stanowiska pracowników związanych ze środowiskami trockistów, zwolenników Zinowiewa oraz spośród innych antysowiecko nastawionych specjalistów. Z ich pomoca Muklewicz rozwinął szeroką działalność sabotażową i dywersyjną w Głownym Zarządzie Przemysłu Okrętowego i w zakładach budowy okrętów.

W rezultacie tej działalności wstrzymana została budowa i przekazanie resortowi wojskowemu wielu okrętów i łodzi podwodnych. W szczególności w wyniku opóźnienia produkcji silników wysokoprężnych nie zostały oddane w bieżącym roku łodzie podwodne dla Dalekiego Wschodu. W łodzi podwodnej „Malutka” w wyniku sabotażu zwiększono gabaryty, co uniemożliwiło przewożenie jej koleją. Załamała się seryjna produkcja niszczycieli. Kadłuby prototypowych niszczycieli okazały się zbyt lekkie, co przeszkodziło w zainstalowaniu artylerii na rufie. Na krążownikach artyleria przeciwlotnicza rozmieszczona jest w sposób, że w walce nie może być użyta jednocześnie. W Zakładach Mikołajewskich przerwane zostały przygotowania pochylni do położenia stępki pod kadłuby okrętów liniowych.  

W wyniku porozumienia z organizacjami antysowieckimi w RKKF próby gotowych okrętów były systematycznie hamowane i okręty nie były oddawane do eksploatacji.

Równolegle z szeroko zakrojonym sabotażem, Muklewicz przygotowywał akty dywersyjne.

I tak w szczególności według wytycznych Muklewicza członkowie organizacji w przemyśle budowy okrętów Strielcow[13] i Brodski[14] mieli organizować wyłączenie z użytku dużych pochylni Stoczni Bałtyckiej. Dywersję tę zamierzano przeprowadzić albo przez spowodowanie zwarcia kabli elektrycznych przebiegających licznie przez okoliczne lasy, albo drogą eksplozji ładunku wybuchowego. Muklewiczowi nie udało się jednak przeprowadzić tej dywersji.

Przygotowywane było również sparaliżowanie wielu dużych zakładów zbrojeniowych w Leningradzie, w tym wyłączenie z użytku części agregatów w Zakładach im. Kirowa. Zastępca dyrektora tych zakładów, Leon Markowski[15], okazał się członkiem POW. 

Grupy dywersyjne w największych zakładach budowy samolotów (fabryka nr 22, zakłady budowy samolotów w Permie i inne), zakładach artyleryjskich (im. Mołotowa, „Barykady”, tulski i kijowski „Arsenał”) i w przemyśle chemicznym były organizowane przez Łoganowskiego, Budniaka,[16] Artamonowa[17], Barańskiego i innych.

Najsilniejszą bazę dla siatki dywersyjnej w przemyśle stanowią uciekinierzy i emigranci z Polski, którzy przeważnie osiedlili się na Uralu i na Syberii. Ponieważ w ostatnich latach w najważniejszych przedsiębiorstwach zbrojeniowych  przeprowadzono czystkę wśród ludzi tej kategorii, polski wywiad i POW dla utworzenie szczególnie zakonspirowanej sieci dywersyjnej zwerbowały różne niepolskie elementy zatrudnione w przemyśle zbrojeniowym i do tej pory nie zdemaskowane.   

Działalność dywersyjna polskiego wywiadu w transporcie skupiała się na kolei zachodniego teatru wojennego i magistrali syberyjskiej, głównie na odcinku uralskim, w celu odcięcia Dalekiego Wschodu od centralnej części Związku. Demaskowanie polskich grup dywersyjnych w transporcie dotychczas nie jest jednak poprawnie zorganizowane.

W szeregu przypadkach, dla sprawdzenia gotowości siatki dywersyjnej zorganizowanej na czas wojny, organizacja przeprowadzała w wielu miejscach akty dywersyjne.

I tak, członek POW w obwodzie dniepropietrowskim – Wejcht[18] – zgodnie z rozkazem ukraińskiej centrali POW dokonał aktu dywersji w Elektrowni Kamieńskiej, w wyniku którego elektrownia została całkowicie zniszczona.