Agentura wpływu i gawnojedy

Specyficznymi rodzajami agentury są agenci wpływu oraz kategoria znana powszechnie w sowieckich służbach pod mało pochlebną nazwą gawnojedy.

Kto wymyślił ten termin, nie wiadomo. Używany był w KGB i w GRU. Mianem tym obdarzano obywateli krajów zachodnich, którzy niczym nie kaptowani, ani nie straszeni, dobrowolnie zdradzali swój kraj i współpracowali ze Związkiem Sowieckim. Byli to zwolennicy jednostronnego rozbrojenia, postępowi radykałowie, pacyfiści, internacjonaliści, itp. Trudno ich było kwalifikować jako agentów, gdyż nikt ich nie werbował, ale wykorzystywano ich w możliwie najszerszym stopniu, gdyż ochotnie robili to, co im kazano.

Przydatność gawnojedów w wojnie informacyjnej jest nie do przecenienia. Trudno znaleźć bardziej podatny materiał do manipulacji i medium bardziej żarliwie rozpowszechniające wszelką dezinformację i informację niszczącą. Co więcej gawnojedy są wspaniałymi roznosicielami plotek i pogłosek oraz krzykliwym mięsem armatnim każdej demonstracji, którą można później nagłośnić i wykorzystać we własnych celach. Ponadto łatwo odciąć się od nich bez ryzyka dekonspiracji, gdyż skruszony gawnojed nie jest w stanie udowodnić, że został zwerbowany np. w drodze szantażu lub za wynagrodzeniem. Nie potrafi też wskazać, przez kogo został zwerbowany. Łatwo jest natomiast wiarygodnie przekonywać, że gawnojed czynił to, co czynił dobrowolnie, samodzielnie i bez podszeptów.

W wojnie informacyjnej najgroźniejsza jest jednak agentura wpływu. Zgodnie z amerykańską definicją, agent wpływu to osoba, która może być wykorzystana do dyskretnego urabiania opinii polityków, środków masowego przekazu i grup nacisku w kierunku przychylnym zamiarom i celom obcego państwa. Agenci wpływu nie zbierają, lecz rozpowszechniają informacje. Najczęściej prawdziwe, ale z niszczącym komentarzem, a także informacje zmanipulowane i sfabrykowane. Agentura wpływu prowadzi zazwyczaj obliczoną na długie lata dywersję informacyjną. Swój jad sączy dyskretnie w środowiskach decyzyjnych i opiniotwórczych, sterując je powoli w kierunku samozniszczenia lub zniszczenia struktur państwa. Świetnym przykładem agenta wpływu jest Grima z trylogii J.R.R. Tolkiena Władca Pierścieni.

Wykrycie agentury wpływu jest niezmiernie trudne, a udowodnienie działania na rzecz obcego państwa praktycznie niemożliwe, gdyż podstawą demokracji jest prawo do głoszenia własnych poglądów. Dlatego znany jest tylko jeden przypadek aresztowania i skazania agenta wpływu za jego dezinformująco-inspirujacą działalność.

Agent wpływu nie wykrada tajemnic z sejfów i nie sposób go przyłapać na „gorącym uczynku”. Najczęściej nie kontaktuje się potajemnie z oficerem prowadzącym i nie otrzymuje od niego instrukcji, zadań lub wynagrodzenia. Nie odwiedza skrzynek kontaktowych, nie zostawia nigdzie mikrofilmów lub innych materiałów wywiadowczych. Agent wpływu wyjeżdża otwarcie na jawne seminaria lub konferencje naukowe, pobiera stypendia naukowe lub wykłada na zagranicznym uniwersytecie, zagraniczni wydawcy publikują jego książki, otrzymuje nagrody twórcze, spotyka się z politykami, ludźmi ze świata gospodarki i nauki. Zebrane „wrażenia” ubrane we „własne przemyślenia” publikuje w mediach lub rozpowszechnia w „politycznych salonach”, albo podczas spotkań z politykami i decydentami własnego kraju. Najczęściej jako "autorytet" podczas posiedzeń różnych komisji lub komitetów doradczych. Formalnie nie robi nic nielegalnego, tylko skutki jego działalności są destrukcyjne.

Agentów wpływu dobiera się spośród ludzi inteligentnych, ambitnych i pozbawionych skrupułów, gotowych za wszelką cenę piąć się po szczeblach kariery. Obok korzyści materialnych, jeszcze sto lat temu wabiono ich nadaniem arystokratycznego tytułu, w sowieckiej Rosji nęcono wizją wprowadzenia do nomenklatury, obecnie skłania się ich do współpracy przyznaniem prestiżowych nagród i wprowadzeniem do „międzynarodowych salonów”.

Prowadzący zaborczą wojnę informacyjną zazwyczaj w przemyślany sposób plasują agentów wpływu wprawnie kierując ich karierą zawodową, naukową lub polityczną. Przy pomocy współpracowników działających poza granicami atakowanego kraju i agentów wpływu już uplasowanych wewnątrz oraz wykorzystując podporządkowane sobie media, kreują wybranych agentów na autorytety profesjonalne lub moralne. Kiedy ich nazwiska już zapadną w świadomość przeciętnych odbiorców informacji medialnej i są przez nich utożsamiane z „wiedzą” w danej dziedzinie, mocodawcy agentów wpływu rozpowszechniają ich „światłe” opinie za pomocną manipulowanych przez siebie środków masowego przekazu.

Operacja taka ma dwa podstawowe zadania. Pierwszym jest odpowiednie dla własnych celów urobienie opinii publicznej atakowanego państwa, drugim wprowadzenie kontrolowanego „autorytetu” do otoczenia ludzi podejmujących decyzje mające wpływ na losy kraju. W tym środowisku agent wpływu może najskuteczniej demontować struktury państwowe. Działając pośrednio (to nie on podejmuje decyzje, lecz polityk, któremu on doradza!) agent wpływu jest niesłychanie trudny do zdemaskowania i zneutralizowania, gdyż jego mocodawcom jest stosunkowo łatwo zorganizować medialną akcję pod hasłem obrony uznanego autorytetu przed dyskryminacją. Można przy tym wpisać taką akcję w generalną kampanię obywatelskiego sprzeciwu wobec panoszącego się „izmu”. Rodzaj tego „izmu” nie jest istotny, ważne jest żeby ten „izm” źle się odbiorcom mediów kojarzył. A jeśli medialna wrzawa nie przynosi spodziewanych rezultatów można zawsze spuścić ze smyczy sforę gawnojedów, którzy umiejętnie zainspirowani będą ochoczo wywrzaskiwać podsunięte hasła lub wypisywać niewybredne komentarze na internetowym forum.

Dr Rafał Brzeski