Pocztówka z Detroit

Nigdy nie byłem prześladowany politycznie. Nawet w PRL-u. Parę poszturchiwań kolejnych szefów, którzy nagabywali mnie bym zasilił szeregi PZPR były bez znaczenia, bo ani odmowa – w moim przypadku - nie stanowiła aktu bohaterstwa, ani ich naciski nie przybrały formy groźnego szantażu. Owszem, byłem świadom, że bezpartyjność ogranicza możliwość kariery, ale poczucie przyzwoitości niwelowało utratę potencjalnych szans awansu i tonowało – niezbyt zresztą rozbudzone – ambicje.

Z tym większym podziwem odnosiłem się i odnoszę do ofiar prześladowań, których przecież w naszej najnowszej historii nie brakuje. Ta sama historia pokazuje, że niektórym należą się pomniki, ale – z drugiej strony – ujawnia dwuznaczność niektórych postaw i stawia pytania o szczerość motywów. No, bo jeśli komuś można udowodnić opłacaną pieniędzmi bezpieki agenturalność, to gdzież tu miejsce na szacunek? Dlaczego uwikłanie nazywać bohaterstwem?

To nieuczciwe wobec tysięcy zapomnianych lub wręcz bezimiennych bohaterów, zwłaszcza ze strony tych, którzy po ich plecach wdrapali się na stołki i drapią się na pomniki zapomniawszy o tym, że na samym styropianie trudno postawić cokół. Nie mnie sądzić o wartości życiorysów ówczesnych ofiar systemu, ja chciałbym tylko zauważyć, że były wśród nich takie, o których historia każe nam wspominać z podziwem, z zażenowaniem, a także … z uśmiechem.

O jednym z nich chciałbym opowiedzieć ...

Pan Krzyś był absolwentem technikum i świeżo upieczonym właścicielem jednoosobowej firmy naprawiającej pralki. Rzecz w tym, że od dawna marzył pralki naprawiać nie w Polsce, lecz w Ameryce. W tym celu zapisał się na kurs języka angielskiego, który prowadziłem w jednym z ośrodków spółdzielni Oświata. Kurs był na tyle intensywny, że z 20-osobowej grupy do jego zakończenia dotrwało tylko ośmioro słuchaczy z panem Krzysiem na czele. To znaczy, jego obecność w czołówce nie wynikała może ze szczególnych zdolności lingwistycznych, ale z prawie stuprocentowej frekwencji na zajęciach, pomimo rosnących zamówień na naprawy pralek.

Po ostatnich zajęciach zostałem zaproszony na pożegnalną imprezę i tam poznałem głęboko skrywaną tajemnicę, że cała ósemka młodych ludzi wykupiła wycieczkę i jednym samolotem miała się udać do Rzymu by w obozie dla uchodźców (bodajże w miejscowośći Latina) rozpocząć los emigrantów i stamtąd rozjechać się po świecie. To była wtedy jedyna, choć nielegalna, możliwość opuszczenia kraju.

Po wakacjach, we wrześniu, na liście nowych kursantów ze zdziwieniem rozpoznałem nazwisko pana Krzysia, choć tym razem był to jego wuj, specjalista od instalowania anten satelitarnych. On mi opowiedział o losach bratanka. Otóż jakiś czas wcześniej klasa pana Krzysia odbywała praktyki w pewnej fabryce sprzętu AGD w Czechosłowacji. Co można robić po pracy w hotelu robotniczym? Pić dobre, czeskie piwo i nudzić się ... 

Któregoś dnia, planując wycieczkę, pan Krzyś i kilku kolegów w hotelowej stołówce dokonało rozbioru Czechosłowacji przydzielając na turystycznej mapie, po kawałku terytorium - Polsce, Niemcom i Austrii w bliżej nieznanych proporcjach. Doniósł na nich kelner, współpracownik miejscowej bezpieki, na tyle skutecznie, że pan Krzyś i jego dwóch kolegów zostało w trybie natychmiastowym relegowanych z obozu z dokumentem poświadczających ich wrogi stosunek do Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej.

W tych czasach dostać wizę do USA juz nie było łatwo. W drodze wyjątku przyznawano ją prześladowanym politycznie, potrafiącym to prześladowanie udowodnić. Pan Krzyś miał papier - jemu się udało!

Parę tygodni potem dostałem pocztówkę z Detroit.

Marzenia się spełniają - wystarczy tylko naruszyć integralność terytorialną sąsiada ...