Samuel Huntington nie miał racji

Na początku lat 90-tych wybitny i bardzo popularny amerykański politolog Samuel Huntington napisał książkę pt. „The Clash of Civilizations?”, której podstawową tezą jest wizja przyszłości sprowadzająca się do zderzenia cywilizacji.

Według Huntingtona polityka ma zostać zdominowana przez starcia międzycywilizacyjne. Nowe konflikty zbrojne miałyby się toczyć nie jak dotychczas między państwami, ale właśnie między cywilizacjami. Osią owych konfliktów miałyby być różnice kulturowe, a przede wszystkim różnice religijne.

Na pierwszy rzut oka teza wydaje się być słuszną. Szczególnie jeśli rozpatrujemy ją z perspektywy dnia dzisiejszego. Od wydania książki amerykańskiego politologa co najmniej dwa wydarzenia mogą uchodzić za bezsprzeczny dowód potwierdzający jego tezę. Pierwsze z nich to konflikt bałkański z początku lat 90-tych. Niewątpliwie mieliśmy tam do czynienia z walkami na tle kulturowo – religijnym. Drugie wydarzenie to oczywiście 11 września. Zburzenie wież w Nowym Jorku może uchodzić za symbol rozpoczęcia w skali globalnej huntingtonowskiej wojny międzykulturowej.

Jeżeli dodamy do tego wojnę w Afganistanie, wojnę w Iraku i kolejne ataki terrorystyczne to możemy uznać,  że starcie międzycywilizacyjne trwa już w zasadzie od dłuższego czasu i z roku na rok powiększa swój zasięg.

Do pewnego czasu byłem zwolennikiem wizji amerykańskiego politologa. W szczególności w zestawieniu jej z teorią Francisa Fukuyamy o końcu historii. Fukuyama  twierdził, iż po upadku komunizmu na świecie nastąpił czas całkowitej dominacji demokracji liberalnej, że w tym sensie historia się skończyła. Fukuyama na fali entuzjazmu związanego z upadkiem ZSRR zwyczajnie się zagalopował. Dzisiaj jednak uważam, że również Pan Huntington nie miał racji.

Podstawowym warunkiem konfliktu międzycywilizacyjnego jest istnienie przynajmniej dwóch wrogo do siebie nastawionych cywilizacji. Jeżeli zakładamy (a tak dzisiaj rzeczywiście jest), że owe starcie miałoby nastąpić pomiędzy Zachodem a Islamem musimy niestety stwierdzić, że jesteśmy na z góry straconej pozycji.

Walka między cywilizacjami (jak sama nazwa wskazuje) ma miejsce między cywilizacjami. A cóż widzimy po obu stronach w potencjalnym konflikcie między Zachodem a Światem Islamu? Z jednej strony bardzo mocna, oparta na trwałych fundamentach, nie wyrzekająca się swoich wartości i swojej kultury cywilizacja islamu. Z drugiej strony zaś nie mamy nic. No, nawet jeśli jest tam jeszcze coś, to już niedługo nic nie będzie. To nic możemy nazwać antycywilizacją.

Zachód nie jest i nie będzie żadnym podmiotem w wojnie cywilizacji. Tak naprawdę nie musimy obawiać się przegranej w tej bitwie, ponieważ nie jesteśmy w stanie do niej nawet przystąpić. Sami doprowadzimy do upadku naszej kultury. Zresztą już od dłuższego czasu bardzo konsekwentnie do tego dążymy. Sami wyrywamy własne korzenie, odcinamy się od naszej tożsamości, odkładamy w kąt wszelkie wyższe wartości i normy. W sensie duchowo – kulturowym stajemy się coraz bardziej przezroczyści, nijacy. Znikamy.

Znikamy także w sensie fizycznym. Jest nas coraz mniej. W pogoni za pieniądzem nikomu nie chce się zakładać rodzin i rodzić dzieci – przecież to takie nienowoczesne i niewygodne. Obchodzi nas wygoda i doraźna przyjemność. W ramach wygodnictwa zabijamy najmłodszych (aborcja) i najstarszych (eutanazja). Mimo nienapawających zbytnim optymizmem wskaźników demograficznych dodatkowo zachciało się nam (tym razem w ramach tolerancji) dowartościowywać związki homoseksualne. Bardzo to rozsądne biorąc pod uwagę ich potencjał reprodukcyjny…

Tak więc nie martwmy się wojną cywilizacji, bo jeśli nawet Pan Huntington miał rację i do owego konfliktu dojdzie to my w nim uczestniczyć nie będziemy.   My możemy spać spokojnie. Zanim mecz się rozpoczął oddaliśmy go walkowerem.