"Oswobodzili" "Zachodnią Białoruś"

 17 września Sowieci zajęli wschodnią część Polski. Wszem i wobec oznajmili, że robią to w imię troski o los swoich rodaków zamieszkujących okupowane dotąd przez Polskę ziemie zachodniej Białorusi i Ukrainy.

 Niemcy wycofali się nieco na zachód, oddając Sowietom zajęte już przez siebie tereny.

 24 września na ulice kilkutysięcznego podlaskiego miasteczka wjechały radzieckie czołgi.

  Radośnie witali je ci, którym Niemcy, przez dwa tygodnie swoich rządów, zdołali mocno zajść za skórę. Zawsze to jakaś odmiana i nadzieja na przeżycie.

 Wielu  żydowskich mieszkańców miasteczka szczerze cieszyło się z nastania sowieckiej własti.

 Dołączyli do nich proletariacko nastawieni, nieliczni, Polacy i wspólnie z Sowietami rozpoczęli urządzanie "zachodniej Białorusi".

 „Oswobodzając”  tereny, Stalin sięgnął łapczywie nawet tam, gdzie wcale nie było mniejszości białoruskiej. Zajął powiaty zamieszkałe przez rdzennie polską ludność, gdzie ani cerkwi, ani Białorusina nie widziano.

 Większość mieszkańców z dużą rezerwą przyglądała się poczynaniom nowej władzy, przyjmując postawę tak dobrze znaną Polakom – polegała ona na przeczekaniu zła, o którym powszechnie wiedziano, że nie trwa wiecznie.

 Miasteczko zbyt często doświadczało różnych kolei losu, by sytuację uznać za niezmienną i ostateczną.

 Może to dlatego, że miejscowi Żydzi nie garnęli się nadto do dzierżenia władzy w miasteczku, może i dla innych powodów, nie zaogniły się zbytnio relacje pomiędzy mieszkańcami.

 W milicji znaleźli się ochotnicy z obu miejscowych nacji, więc na te służby spoglądano bez narodowościowych podtekstów . Nie cieszyły się sympatią żadnej ze stron.

 Pierwsze restrykcje i aresztowania dotknęły familie pochodzenia niemieckiego i urzędników przedwojennych władz polskich.

 Wywożono na Sybir i do Kazachstanu miejscową inteligencję i rodziny oficerów Wojska Polskiego. Następnymi ofiarami systemowego „odkułaczania” byli bogatsi chłopi z miasteczka i okolicznych wsi.

Wielu ludzi „przesiedlano”, a ich mienie przekazywano najuboższym.

 Bywało, że łaskawie pozwalano niektórym „kułakom” pozostać na miejscu, jednakże okupione to było okrojeniem majątku na rzecz bezrolnych.

 Wszyscy mieszkańcy musieli zdeklarować odgórnie ustaloną kwotę darowizny, zwanej pożyczką narodową na rzecz państwa. Bogatsi, w tym księża, groźbami, zmuszeni byli do oddania wielokrotności tej kwoty.

 Po miesiącu rządów wprowadzono radziecką walutę, nie stosując żadnej wymiany polskich pieniędzy.

 Sklepy świeciły pustkami, a handel prywatny nie funkcjonował. Ludzie zaopatrywali się w niektóre materiały u żydowskich, przedwojennych sklepikarzy, którzy przezornie przechowali swoje towary w ukryciu.

 Armia Czerwona wyciągnęła ręce po dwa roczniki młodzieży. Z żalem i przerażeniem spoglądano na wywożonych ciężarówkami poborowych. Niewielu ich powróciło z wojny. Poginęli na różnych frontach jako sowieccy żołnierze a ich kości pewnie leżą gdzieś na dalekich rubieżach Rosji, pomiędzy szczątkami czerwonoarmistów.

  Im silniej nowa władza zaciskała obręcz sowietyzacji, a miejscowy areszt gromadził coraz więcej „wrogów ludu”, tym mocniej gorycz niewoli zatruwała międzyludzkie stosunki.

 Początkowe zabiegi propagandy sowieckiej, jej krzykliwe hasła na czerwonych transparentach uwiodły zarówno naiwnych Polaków, jak też wielu Żydów.

 Wzmagało się odczucie niepewności i strachu. Rosła podejrzliwość względem oddanych Sowietom gorliwcom. Ludzie dopatrując się interesowności i nienawiści w ich poczynaniach, tracili zaufanie i serdeczność .

 Wielu przeklinało ich, w nadziei na rychłe zmiany i pałało żądzą odwetu.  Wieszczono zemstę na kolaborantach.

 Bolały słowa rzucane mimochodem, tym bardziej zjadliwe i upokarzające, im mocniej sowiecka władza wgryzała się w polską ziemię.

 Matka z synem „…Idą pieszo do miasteczka ( pod okna aresztu) , a już na przedmieściu jakaś znajoma Żydówka mówi pół serio, pół żartem : Nu , a gdzie wasza bryczka?...”

 Jednak za chwilę, inne spotkanie. Odmienne odczucia. Inni ludzie, chociaż też Żydzi:

„…Szli smutni, zaszli do Rozentalów, a u nich też niewesoło: jedna córka chora, a drugą aresztowali. Zostawili więc u nich koszyk z żywnością i poszli na zwiady…”.

 Było więc i tak, i siak. Antagonizmy wzrastały tam, gdzie krzywda zadana wrogą ręką cieszyła nieprzyjaciół , ale tu i ówdzie, wspólna niedola doświadczanych komunistycznym knutem razów, jednoczyła i bratała.

 Tak było do końca. Kiedy nastał 22 czerwca 1941 roku, Sowieci uciekli, a wraz z nimi ich najgorliwsi sprzymierzeńcy.

 Wielu wznosiło wtedy modły dziękczynne, bo zbliżał się lipiec i zaplanowana na jego połowę ogromna wywózka polskich kułaków i pomieszczyków.

 Czy nadeszła odmiana losu mieszkańców miasteczka i okolic?

Częściowo tak, bo nie posiadający wsparcia miejscowych „aktywistów” nowi okupanci, z coraz większym trudem zmagali się z szybko rosnącą Armią Krajową i Narodowymi Siłami Zbrojnymi.

  Narastający opór skutecznie utrudniał działania Niemców wszędzie tam, gdzie to tylko było możliwe.

 Niemiecki okupant z zaciekłością rzucił się do gardeł tym Żydom, którzy pozostali po ucieczce Sowietów. Ich los był podobny jak wszędzie w kraju.

 Spośród prawie dwóch tysięcy żydowskich mieszkańców miasteczka, ocalało tylko pięćdziesiąt osób.

 "...Przed wybuchem drugiej 

 Wojnę przeżyła też Niusia: http://niepoprawni.pl/blog/5940/niusia