Myśleć trzeba umieć

Każdy z nas na tym portalu (no, może z drobnymi wyjątkami w postaci pewnych elementów nazwijmy je "wywrotowych") zastanawia się w jakimś tam stopniu "jak to wszystko możliwe" ?

Jak to możliwe, że takie nagromadzenie chamstwa, kłamstw, nepotyzmu na szczytach władzy nie spotyka się ze zdecydowanym sprzeciwem społeczeństwa. Jak to możliwe, że jawna zdrada interesów kraju przez rządzących nim ludzi nie stanowi podstawy do natychmiastowego oskarżenia o zdradę interesów państwa i postawienia przed sąd i skazania w trybie przyspieszonym ? Jak to możliwe, że ludzie z którymi rozmawiamy na codzień nie dostrzegają tego, że wali się podstawa naszego państwa, co w prostej linii zaprowadzić nas w niedługim czasie do dewastacji kraju, jaki kochamy, Polski, zarówno w sferze moralnej, ekologicznej i ekonomicznej ?

Niestety, ale taka jest kolej rzeczy. Dlaczego postaram się wyjaśnić w dalszej części. Naszym życiem rządzą schematy. Czujemy się w ich otoczeniu bezpiecznie. Zanurzeni w świecie, którego zasady działania znamy, wiem czego można spodziewać się w pewnych sytuacjach. Dziecko do około 4 roku życia może zmienić swój schemat zachowania niezwykle szybko. Pewne wzorce zachowań kształtują się wraz z wiekiem na zasadzie zależności odwrotnej. Im jesteśmy młodsi, tym schematy, którymi się posługujemy są dla nas mniej ważne, łatwiej/szybciej je przyswajamy, i szybko możemy je zmienić. Im jesteśmy starsi, tym trudniej nam przyswoić nowe schematy zachowania, i tym trudniej je zmienić. Zasada ta nie dotyczy pierwszego roku rozwoju dziecka, kiedy niejako automatycznie przyswajamy pewne zachowania i zostają one w nas na zawsze. Takim przykładem może być zapamiętanie głosu rodziców, umiejętność chodzenia, schematy uśmiechu i śmiechu.

Przypomnijmy sobie, jakie potrawy smakują nam najbardziej i do jakich chętnie wracamy. A teraz przypomnijmy sobie jakie potrawy gotowały nasze mamy. Wracamy do "smaków domu rodzinnego", niezależnie od wieku i takie smaki preferujemy. Tak to działa.

Dorosły człowiek na trwałą zmianę schematu zachowania potrzebuje około 45 do nawet 90-ciu dni. Dotyczy to takich prostych spraw jak kolejność działań w toalecie (kiedy bezwiednie najpierw sięgamy po szczoteczkę, później po mydło, odkłądamy w konkretne miejsce bez zastanowienia), czy zachowanie za kierownicą.

Schematy otaczają nas z każdej strony, bez nich świat pogrążony byłby w chaosie. Według schematów rozwija się natura, według schematów działa ruch uliczny, według schematów działają urządzenia. Wreszcie według schematów działają relacje międzyludzkie i instytucje państwa. I na tym ostatnim zagadnieniu chciałbym się przez chwilę zatrzymać.

Otóż współczesne społeczeństwo spychane jest coraz śmielej do poziomu tresowanego szczura. Dzieje się to od najmłodszych lat. Postaram się pokazać to jak naprościej. Indoktrynacja zaczyna się zawsze w domu rodzinnym. Odbywa się zazwyczaj na zasadzie kopiowania przez młodego człowieka zachowań rodziców. Siedzenie przed telewizorem, komputerem, zamiast wspólnej zabawy, wytwarza w dziecku negatywny wzorzec postępowania, który w późniejszym życiu będzie niezwykle trudno zmienić, ponieważ zazwyczaj schematy te ujawniają się już poza domem rodzinnym, kiedy człowiek zakłada własną rodzinę.
Następnym elementem są potencjalne negatywne wzorce przenoszone na dzieci w postaci (moje określenie) bezrefleksyjnego oddziaływania negatywnego w rodzaju "nie wolno", "nie tutaj", "nie tak", bez wytłumaczenia takiego postępowania. Rodzice z reguły myślą, że dziecko nie jest w stanie zrozumieć naszych wyjaśnień. Jest to błąd, ponieważ młody człowiek jest w stanie zrozumieć naszą argumentację pod warunkiem, że zostanie ona podana językiem zrozumiałym na jego poziomie rozwoju. Przytaczam tu ten okres, by zaznaczyć, że problem jest dużo szerszy niż nam się wszystkim wydaje. I niestety jest przekazywany z pokolenia na pokolenie.

Kolejny etap jest już częściowo poza zasięgiem rodziców. Telewizja i reklamy. Na reklamy podatny jest każdy. Najmniej z reguły osoby, które znają mechanizmy działania reklamy/propagandy i przyznający, że podatność na reklamę jest także ich udziałem. Najbardziej podatne jednostki wypierają ze swojej świadomości podatność na reklamę, uparcie twierdząc, że ich ona nie dotyczy. Propaganda konsumpcyjna jest pierwszym, bardzo silnym bodźcem programującym bezrefleksyjne zachowania. Zastanówmy się, ile osób z czytających te słowa kiedykolwiek w literaturze (nie mówię o kolorowych czasopismach) sprawdziło faktyczne właściwości reklamowanego produktu, znajdującego się w obszarze naszego zainteresowania. Mówię tu o produktach codziennego użytku, jak pasta do zębów, proszek do prania, pieczywo, płyn do płukania ust, szczoteczki, kosmetyków itp. Nie wspominam rozmyślnie o samochodach, komputerach itp, ponieważ z reguły mężczyźni weryfikują ich właściwości techniczne na tle innych. Ale kobiety ? A ile razy kobiety kupują te rzeczy kierując się nie właściwościami użytkowymi, a tylko i wyłącznie "odczuciem osobistym", czy estetyką (np kolorem). ? Czy zastanawiamy się, czemu sięgamy akurat po ten produkt z półki,a nie po inny ? Czy piękne opakowanie ma dawać nam gwarancję lepszej jakości ? Wiedomo jak to jest z nadzieją, a ogromny odsetek ludzi poprostu "daje wiarę" specom od marketingu, nie zdając sobie z tego nawet sprawy. Bezrefleksyjnie.

Kolejny etap to edukacja państwowa. I tutaj chciałbym podkreślić jedną podstawową jak dla mnie sprawę. Mianowicie ograniczenie liczby godzin przedmiotów humanistycznych. Zwłaszcza języka ojczystego. Czytając teksty literackie (nie streszczenia) zaczynamy nieświadomie używać, ale również rozumieć pewną figurę językową. która stanowi źródło powstania tego tekstu. Metaforę.

Klasyczna definicja metafory pochodzi od Arystotelesa. W dziele "Poetyka" napisał on: "Metafora jest to przeniesienie nazwy jednej rzeczy na inną: z rodzaju na gatunek, z gatunku na rodzaj, z jednego gatunku na inny, lub też przeniesienie nazwy z jakiejś rzeczy na inną na zasadzie analogii.". W skrócie można powiedzieć, że metafora jest to poetyckie przeniesienie znaczenia. Jednocześnie razem z inną figurą, analogią, stanowi podstawowe narzędzie, jakie wykorzystuje nasz mózg w procesie nauki i wyciągania wniosków.

"Metafory i analogie, poprzez zestawienie razem różnych kontekstów, prowadzą do powstawania nowych sposobów patrzenia. Prawie wszystko to, co wiemy, łącznie z poważną nauką, opiera się na metaforze. I dlatego nasza wiedza nie jest absolutna" – profesor Joseph Weizenbaum

Niestety zanik procesu analizy literatury własnego języka, oraz historii prowadzi do zaniku doskonalenia przez nasz umysł procesu analizy i wyciągania wniosków z przeżywanych przez nas sytuacji. I ma to związek zarówno z naszymi własnymi doświadczeniami, jak i doświadczeniami innych, opisanymi w literaturze i na kartach historii. Właśnie w tym upatruję upadek współczesnego nam społeczeństwa. I niestety, dopóki to się nie zmieni, będzie jeszcze gorzej, ponieważ ludzie, którzy za kilka lat się usamodzielnią, tak naprawdę będą wciąż zanurzeni w bezrefleksyjnych odruchach z czasów dzieciństwa. I docierać do nich będą jedynie proste przekazy. Tacy ludzie nie potrafią (na niskim poziomie świadomości i pracy mózgu) patrzeć na otaczający ich świat przez okulary metafory i analogii. W zamian bezpieczeństwa szukają w jasnych regułach, nakazach i zakazach. Czerwone: nie przechodź (to nic, że nic nie jedzie w promieniu kilometra), tasiemka z napisem "wstęp wzbroniony", nie wchoddzę (pomimo tego, że rudera od 15 lat nie ma właściciela i nikt jej nie pilnuje, a teren jest bezpieczny), zdejmij buty podczas kontroli na lotnisku, przejdź przez skaner, włóż kosmetyki max 100ml do foliowego woreczka, bądź grzeczny dla chamskiego pana policjanta, idź do pracy, do baru, śpij, idź do pracy do baru, śpij...

Jako społeczeństwo nie czytamy już książek, a jeśli to nie potrafimy ich czytać ze zrozumieniem. Pozostaje nam jedynie marnej jakości rozrywka w telewizji, którą mózg przyjmuje bezkrytycznie, pozornie bez wysiłku. Niestety zanik procesów wnioskowania opartych na metaforach i analogiach nie powoduje zaniku podstawowej funkcji mózgu: zapamiętywania wzorców.

Niestety dla wielu ludzi do teorii spiskowych należy zaliczyć wiedzę o tym, że ci, którzy tę rozrywkę i wzorce dla nich tworzą, dobrze znają dzieła arystotelesa, Kanta, Joyce'a, wiersze Herberta, oraz dzieła Hitlera i Goebbelsa. To oczywiście tylko w ramach przykładu.

Dlatego tak ważne jest, abyśmy nie zaprzepaścili pierwszych lat życia naszych dzieci. Dzięki temu, że pozwolimy ich umysłom przyswoić podstawowe mechanizmy wnioskowania, łatwiej będzie im zapanować w przyszłości nad próbą zniewolenia ich umysłów przez ludzi, o których istnieniu 99% społeczeństwa nie chce nawet zdawać sobie sprawy.

Będę wzięczny za konstruktywną krytykę