Tężnie w Polsce

Mam wielki sentyment do sektora uzdrowiskowego w Polsce. Onegdaj bowiem pracowałem w jednym z największych uzdrowisk i sanatoriów w Polsce, gdzie była oczywiście duża i relatywnie młoda tężnia, którą odwiedzałem choć na pół godziny dziennie. Odwiedziny te dawały mi zarówno odpoczynek, jak i wpływały na mój stan zdrowia, bowiem wtedy niestety paliłem papierosy i tężnia była zbawieniem dla moich płuc.

I właśnie o tężniach chciałbym napisać kilka słów...

Tężnie i powstające w dużych miastach mikrotężnie są coraz częstszym widokiem. Chcą tego mieszkańcy wielkich, ale i mniejszych aglomeracji. Obok więc od dawna istniejących w gminach uzdrowiskowych tężni pojawiają się małe ich odpowiedniki, które lokalizowane są poza tradycyjnymi uzdrowiskami czy sanatoriami.

Powstaje pytanie: Czy będą w stanie pomóc nam w walce z zanieczyszczonym powietrzem w polskich miastach?

Tężnia, inaczej gradiernia, to budowla z drewna i gałęzi tarniny służąca do zwiększania stężenia soli w solance. Specjalne rozmieszczenie gałęzi sprawia, że solanka rozbija się o nie, a także naturalnie odparowuje tworząc specyficzny i ozdrowieńczy klimat.

Tężnie służyły dawniej do przede wszystkim do pozyskiwania soli kuchennej, która była dobrem niemalże luksusowym. W XVII-XVIII weku na drewniane konstrukcje pokryte gałązkami tarniny wylewano szufladami wodną solankę, która rozpryskiwała się na gałązkach i spływała do zbiornika pod tężnią. Proces ten wielokrotnie powrarzano, co pozwalało uzyskać większą gęstość solanki, co było bardzo korzystne podczas warzenia i krystalizacji soli.

Dziś tężnie pełnią funkcję uzdrowiskową – są inhalatoriami w kurortach. Powietrze wokół tężni bogate jest w jod, brom, magnez, wapń, krzem, potas i żelazo.

Historia największych tężni uzdrowiskowych w Europie sięga XIX wieku. Zaprojektował je profesor Akademii Górniczej w Kielcach, Jakub Graff. Obiekty zachowały się do dziś i stoją w Ciechocinku, najbardziej znanym kurorcie uzdrowiskowym z tężniami o wysokości 16 metrów i długości prawie 2 kilometrów. Od setek lat służą do produkcji leczniczej wody solankowej. Po czasie zauważono, że wokół konstrukcji unosi się aerozol, będący produktem naturalnego parowania solanki, oraz tworzy się specyficzny mikroklimat. Inhalacje bogatym w mikroelementy powietrzem zaczęto stosować w różnego typu kuracjach.

Ciechocińska tężnia, widok z góry.

Mikroklimat, który wytwarza się dzięki tężniom, zbliżony jest do klimatu podczas wakacji nad morzem. Efekt kształtowania się zjawiska jest bowiem podobny do rozbryzganych fal morskich. Działanie zależy od pogody: najintensywniejsze parowanie solanki następuje w czasie słonecznego i wietrznego dnia, najmniejsze obserwuje się, gdy pada deszcz. Nocą zanika niemal zupełnie.

Mikroklimat wokół tężni pomaga osobom z chorobami układu oddechowego (np. zapalenie zatok, rozedma płuc), dysfunkcjami tarczycy, alergiami, nadciśnieniem tętniczym i nerwicą wegetatywną. Skuteczny jest także w przypadku ogólnego wyczerpania - bo wizyta w tężni działa nie tylko leczniczo, ale i głęboko relaksująco.

Jod odpowiada m.in. za prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, powoduje także rozrzedzenie śluzu. Oskrzela oczyszcza również brom. Natomiast wapń zawarty w aerozolu solanki wykazuje właściwości antyalergiczne

Najlepszy efekt leczniczy osiąga się, przebywając w odległości nie mniejszej niż 30 m od tężni, zaś zalecany czas trwania inhalacji wynosi około pół godziny.

Aerozol pod tężnią, fot. Wikipedia. 

Dla kogo tężnie solankowe

Seanse w tężniach zalecane są też: mieszkańcom dużych aglomeracji miejskich, osobom w czasie rekonwalescencji po ostrej chorobie, osobom pracującym w znacznym zapyleniu i wysokiej temperaturze, palaczom tytoniu, osobom pracującym głosem (np. artyści, nauczyciele).

Nie wszyscy jednak mogą korzystać z walorów tężni. Nie powinny tego robić osoby po świeżo przebytym zawale serca oraz zmagające się z: nadczynnością tarczycy, chorobą nowotworową, uczuleniem i nadwrażliwością na składniki solanki (zwłaszcza brom lub jod), ostrymi schorzeniami przebiegającymi z podwyższoną temperaturą ciała, niewydolnością naczyń wieńcowych.

Najbardziej znane polskie gradiernie poza Ciechocinkiem znajdują się w Inowrocławiu, Konstancinie-Jeziornie, Rabce-Zdroju, Grudziądzu, Busku-Zdroju czy w Sołonce. Sporym zainteresowaniem cieszą się również tężnie ligockie i w Knurowie. Specyficzną tężnią jest tężnia w Inowrocławiu zbudowana według nowatorskiego projektu pod koniec XX wieku. Ma kształt sześciokąta i tworzy w jego wnętrzu jeszcze intensywniejszy mikroklimat niż tężnie tradycyjne.

Tężnie w Inowrocławiu. Materiału Uzdrowiska Solanki w Inowrocławiu

Jednak coraz częściej ich miniatury, czyli mikrotężnie pojawiają się w dużych miastach.

Na przykład Łódź może poszczycić się już 9. tężniami, które powstały na prośbę mieszkańców, w ramach budżetów obywatelskich. W Warszawie do tej pory powstało ich pięć, a największym zainteresowaniem cieszy się instalacja na placu Hallera. Dostęp do miejskich tężni jest otwarty i darmowy, lecz działają tylko przy dobrej pogodzie.

Tężnia w Rabce Zdroju, fot. Wikipedia. 

Jak dotąd nie istnieją żadne badania na temat wpływu mikrotężni na zdrowie. - O leczeniu nie ma mowy, ale nie ma żadnych badań czy publikacji medycznych, które udowadniałyby chociażby działanie profilaktyczne. Natomiast mogą oddziaływać podobnie jak tężnie tradycyjne, przy czym o zdecydowanie mniejszym nasileniu. Tak czy inaczej nie możemy zastępować mikrotężniami koniecznych wizyt lekarskich i trzeba o tym pamiętać. Ważne jest też korzystanie z tradycyjnych i dużych tężni w gminach uzdrowiskowych, picie wód solankowych czy korzystanie z kąpieli solankowych. 

Możemy to robić całkiem prywatnie, ale też skorzystać ze skierowania lekarza na pobyt w sanatorium lub uzdrowisku, który jest finansowany przez NFZ. Turnusy trwają zazwyczaj 21 dni a wszystkie największe uzdrowiska i sanatoria mają z NFZ podpisane takie umowy.

Natomiast mikrotężnie pełnią przede wszystkim funkcję gigantycznych filtrów przy zanieczyszczonym powietrzu. Parująca solanka ochładza powietrze, zwiększa jego wilgotność i zmniejsza zapylenie. Ponadto obecność tężni zachęca ludzi do wychodzenia z domu i poprawia samopoczucie, a to już dużo.

Dlatego też bardzo dobrym działaniem jest tworzenie w miastach tych mikrotężni, szczególnie tam, gdzie mamy do czynienia z mocno zanieczyszczonym powietrzem. Zachęcam wobec tego Szanownych Państwa do wywieranie na samorządowcach presji, aby budowali ich jak najwięcej. 

Źródła: ]]>https://pl.wikipedia.org/wiki/T%C4%99%C5%BCnia]]>, materiały własne i te ogólnodostępne znalezione w sieci