Odpowiedź Pawła Kowala

Paweł Kowal, jeden z bardziej cenionych przeze mnie polityków, a jednocześnie jeden z nielicznych powodów dla których zachowuję resztki wiary w PJN,  odniósł się listownie do mojej ostatniej notki. Jego odpowiedź publikuję (za zgodą) w całości, szczególnie, że chyba we wszystkim się z Kowalem zgadzam (z wyjątkiem informacji o wewnątrzpartyjnych relacjach, bo tego oczywiście nie jestem w stanie zweryfikować nie mając pojęcia co się tam działo i dzieje).

***

Droga Kataryno, z pewnym zdumieniem przeczytałem Twoje uwagi na temat inicjatywy PJN dotyczącej powołania komisji nadzwyczajnej w Sejmie, która wykonywałaby konstytucyjne obowiązki Sejmu w odniesieniu do badania okoliczności katastrofy smoleńskiej. Dowodzą one, że nawet tak baczna obserwatorka jak Ty pomija istotne dla formułowanych ocen fakty lub o nich nie wie. Rozprawmy się zatem z kilkoma mitami na temat kwestii katastrofy smoleńskiej w trakcji kampanii prezydenckiej Jarosława Kaczyńskiego.

a) że prezes Jarosław Kaczyński nie mówił na ten temat

Mówił i to dosyć często, używając charakterystycznej dla siebie, zdecydowanej retoryki. Jako przykład podam słynne zdanie o „zabawie chłopców z zapałkami”;

b) że osoby, które zostały wyrzucone bądź wypchnięte z PiS o niej nie mówiły

Pamiętam wiele audycji, w których mówiła o tym Elżbieta Jakubiak, nie wiem, czy pamiętam jakąkolwiek poważniejszą, w której nie mówiła, można to sprawdzić. Podaję też konkretne wybrane przykłady swoich wypowiedzi na ten temat: Ostatni Lot, Gość Niedzielny, 15.04.2010; Przełomu w relacjach z Rosją nie będzie, Nasz Dziennik, 22.04.2010; Oddzielić emocje od realnej polityki, Rzeczpospolita, 27.04.2010; Pytanie ,,dlaczego'' jest naturalne w tej sytuacji, Nasz Dziennik, 6.05.2010; Paweł Kowal o katastrofie, Niezalezna.pl (wideowywiad), 27.05.2010; Mam przed oczyma miejsce, w którym leżało ciało Prezydenta, Nasz Dziennik, 13.08.2010. Chyba jako pierwszy, w wywiadzie dla Teologii Politycznej (27 maja 2010, Polska w rosyjskim planie politycznym) sformułowałem kwestie odpowiedzialności politycznej i moralnej za katastrofę. Również chyba jako pierwszy w „Kropce nad i” z 6 maja a więc jak najbardziej przed wyborami proponowałem powołanie jakiejś komisji parlamentarnej; w innych rozmowach mówiłem o tym o ile mnie pamięć nie myli m.in. Mariuszowi Błaszczakowi. Mówiłem o sprawach katastrofy na wszystkich niemal spotkaniach z wyborcami w trakcie kampanii, jak np. w ostatnim jej dniu, co zapewne poświadczy np. pani Olga Johann, która inicjowała moje spotkania w piątek przed pierwszą turą. Próby omijania tematu uważam po prostu za kompletne rozminiecie się z logiką demokracji i wytwarzanie fałszywej sytuacji społecznej. Proszę wybaczyć uwagę: nie robię nikomu, kto dzisiaj krzyczy, wyrzutów, że milczał w trakcie kampanii, jednak nieustanne powtarzanie nieprawdziwych informacji budzi sprzeciw.

c) że członkowie sztabu wyborczego zabraniali mówienia o katastrofie

Jeśli już to kto inny "zabraniał" wypowiadać się na ten temat, kto inny też zakazał rozdawania fotografii Marii i Lecha Kaczyńskich (przyznaję, że nie zastosowałem się do tych instrukcji). Nie rozumiem jednak, dlaczego dzisiaj ich nadawcy nie tylko milczą, ale oskarżają innych. 

d) że członkowie sztabu wyborczego nie szanowali żałoby i niektóre wydarzenia miały zbyt „lekki” przebieg

Nie byłem zwolennikiem tej formy kampanii, ale zaśpiewywanie było częścią wielu wieców Jarosława Kaczyńskiego, jak choćby np. w wykonaniu Beaty Kempy. Było to niestety wpisane w poetykę kampanii…

e) dlaczego nie można było powołać komisji nadzwyczajnej wcześniej?

Ponieważ np. Elżbieta Jakubiak nie otrzymała pełnomocnictw do zajmowania się katastrofą. Pozostała więc droga formalna: albo zbieranie podpisów posłów na własną rękę bez zgody Klubu PiS (minimum 15 posłów), albo złożenie wniosku w imieniu jakiegoś innego (jakiegokolwiek) klubu. Został on przecież złożony jako jeden z pierwszych przez nowy klub PJN. Nic nie stoi na przeszkodzie, by PiS skoro nie złożyło takiego wniosku poparło ten. Nadmieniam, może Elżbiecie Jakubiak nie jest łatwo o tym mówić, że, o ile pamiętam w lipcu złożyła ona alternatywną propozycję prowadzenia w Sejmie spraw związanych z wyjaśnianiem katastrofy z naciskiem na jej prawne i prawno-międzynarodowe aspekty. Nie zostały jej te sprawy powierzone, podobnie zresztą jak chociażby Jerzemu Polaczkowi, który w trakcie katastrofy przeprowadził coś na kształt społecznego śledztwa.

Kataryno, podzielam część Twoich - istotnych - uwag, co do prowadzenia kampanii prezydenckiej. Wielu z nich nie da się spokojnie omówić bez narażania się na zarzuty to z tej, a to z tamtej strony. Winą sztabu, z którym współpracowałem, ale którego nie byłem członkiem, było moim zdaniem np. niedostateczne włączenie posłów w działania kampanijne. W swoim czasie zwracałem na to uwagę wiele razy. Był to spory niewykorzystany zasób kampanii. Jednak w mojej opinii winą aparatu partyjnego było faktyczne zablokowanie powstania wówczas ruchu społecznego, którego koordynowanie o ile wiem, Jarosław Kaczyński zaproponował Elżbiecie Jakubiak. Przygotowane emblematy ruchu i plany jego organizacji pozostały niestety historycznymi pamiątkami. Po prostu członkowie aparatu partii bali się, że taki ruch może wykreować nowe lokalne postaci: lekarzy, profesorów itd. Stąd w wielu miejscach kontrakcja polegała na powołaniu komitetów poparcia pod kierownictwem… miejscowych działaczy, którzy przewidywali, że osłabnie ich pozycja przed zbliżającymi się wyborami samorządowymi, lub wyrosną im konkurenci. Służę w razie potrzeby konkretnymi przykładami, celowo nie podaję nazwisk, nie w tym rzecz. Chcę jedynie zwrócić uwagę na zjawisko. W rezultacie jak sądzę wiele lokalnych środowisk zostało odepchniętych od sprawy wyborów, co zapewne nie przyniosło dodatkowego pozytywnego skutku dla ich rezultatu. Powtarzam, zgadzam się z częścią argumentów pod adresem kampanii. Nie potrafię sobie jednak wyobrazić sytuacji, w której, powiedzmy, zniechęcony przez lansowaną przez Jarosława Kaczyńskiego postać Joanny Kluzik Rostkowskiej góral spod Nowego Targu „przerzuca głos” na Bronisława Komorowskiego.  

Dlaczego taki sprzeciw budzi kwestia powołania jakiejś komisji parlamentarnej ds. katastrofy smoleńskiej? To proste, z różnych powodów obu stronom sporu zależy, by sprawa pozostawała „pisowską”. Nawet życzliwi politycy PO mówią dzisiaj coś w rodzaju „pisowcy to robią po swojemu, to ich sprawa, mają do tego prawo”. Czy prowadzi to do lepszego wyjaśnienia katastrofy i transparencji tego procesu? Czy nie widzisz w przyjętej, niestety praktycznie jednopartyjnej formule wyjaśniania katastrofy po stronie parlamentu poważnych zagrożeń?  

W obecnych warunkach politycznych, moim zdaniem, lepsza jest komisja nadzwyczajna niż śledcza, ale gotów jestem w tej sprawie przyjmować i inne argumenty. Śledcze budzą większe emocje, natomiast realne rezultaty ich prac są słabe. Nie można jednak nie robić nic. Nie można być polskim parlamentarzystą i wyrzec się chociażby próby zadania odpowiednich pytań, wezwania odpowiednich urzędników pod odpowiednim parlamentarnym rygorem, przekazania odpowiednich utajnionych informacji przedstawicielom wszystkich klubów. Nie można zgodzić się, by sprawa wyjaśniania katastrofy została zredukowana do oskarżeń o zdradę z jednej strony i okrągłych zapewnień, że wszystko jest pod kontrolą z drugiej. Być może najlepszym pomysłem powinna być społeczna komisja, co proponuje Piotr Zaremba. Potrafię sobie wyobrazić, że są jeszcze w Polsce osoby, które mają dostateczny autorytet, by podjąć się takiego, nieobcego naszej tradycji przedsięwzięcia. Przedtem musimy sobie jednak odpowiedzieć na pytanie, czy wyżej jest racja partii, czy państwa. Jeśli to drugie, to zapewne musi być tak, że ewentualnie popierający pomysł komisji sejmowej, ale także społecznej politycy PO będą mieli pewność, ze komisja nie jest z zasady wyłącznie maszyną do walki politycznej z PO, a politycy mojej byłej partii, że rząd, a najlepiej osobiście premier gwarantuje, że prace komisji potraktuje poważnie i że komisja nie będzie np.: narzędziem „propagandy sukcesu” w relacjach z Rosją, że jeśli nie jest możliwe więcej, to przynajmniej decydujemy się na realizację zasady jawności prowadzonego śledztwa, jak obiecał premier, w dopuszczonych prawem granicach, rzecz jasna. Sprawa może zakończyć się pomyślnie pod warunkiem przyjęcia tego rodzaju założeń wyjściowych. Nie można też informować opinii publicznej, że rzecz załatwia samo istnienie parlamentarnego zespołu, którego uprawnienia są o wiele, wiele mniejsze niż jakiejkolwiek komisji, czy nawet poszczególnych posłów członków ewentualnej komisji.  Piszę to uznając wiele pozytywnych skutków wynikających z faktu, że zespół ten istnieje. Nie wydaje mi się wreszcie właściwe poszukiwanie sposobów na powołanie międzynarodowej komisji, co popieram, w sytuacji, kiedy nawet nie podjęto próby powołania komisji w Sejmie, polskim parlamencie. Projekty powstania tych komisji nie wykluczają się, szczególnie, że dotąd nie powstała żadna.

Nie będzie w Polsce dobrej polityki bez rzetelnego wyjaśnienia katastrofy. Także swój ewentualny akces do partii PJN będę wiązał z uzyskaniem pewności, że nowa partia nie odłoży sprawy do rzeczy, które „należą do przeszłości”. Sprawa ma charakter międzynarodowy nie tylko w sensie protokolarnym, ale przede wszystkim, jako świadectwo tego, w jaki sposób Polska traktuje swoje interesy prawne, swój prestiż, pozycję, a przede wszystkim bezpieczeństwo obywateli itd. Z podjęciem poważnych działań na ten temat w Sejmie nie można czekać do momentu aż jedna z dużych partii zdobędzie więcej niż 50 % miejsc. Partie muszą znaleźć jakieś porozumienie.

Pozostaję z wyrazami szacunku,

Paweł Kowal