Udynienie boskiego Józefa Wissarianowicza (2)
Stalina uczcili nie tylko przywódcy komunistyczni, dzieci, robotnicy i robotnice, ale przede wszystkim twórcy peerelowscy.
8 marca „Express Wieczorny” zamieścił wiersz „Stalin” Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego, z którego zacytujmy jedną zwrotkę:
„Jest wszędzie obok nas, gdzie Polak i gdzie Grek
Gdzie świt w źrenicach gra i gdzie wrogowie bledną.
Jest w huku dział i hut. Ludy i On to jedno.
On w ludy sercem wzrósł i Jego jest ten wiek”.
Poziom tego dzieła wskazuje, iż pisząc go Dobrowolski był w stanie wskazującym na spożycie swojego ulubionego trunku – polskiej wódki.
W „Trybunie Ludu” zamieścił swoje refleksje Julian Tuwin. „Samo brzmienie – napisał poeta – jego imienia stało się ideą i hasłem. Słowo Stalin dawno już było i dzisiaj jest i zawsze będzie słowem o uniwersalnym znaczeniu, słowem pełnym żarliwej treści. (…) Nie będzie tylko jednego w naszym życiu uczucia, a na ustach naszych słowa: rozpacz. Nie przyjdzie ani na chwilę. Bo Stalin jak był tak pozostał – ogromną siłą. Rozpacz jest smutkiem ludzi słabych”. To pisanie takich „arcydzieł” jest oznaką ludzi słabych.
Ta sama gazeta wydrukowała wiersz czołowego partyjnego pisarza Jerzego Putramenta:
„Kraju mój, przez pięć lat więziony,
tratowany okrutną wojną
oto umarł Ten, kto tobie przyniósł
Pokój i wolność.
Jego imię w łopocie sztandarów
Ponad ziemią huczy coraz głośniej
Jego wielkość to partia i naród
Jego wielkość żyje i rośnie.
Z jego ludu szeregi zwieraj
Łam trudności, odpieraj wroga
Poprowadzi Bolesław Bierut
Naszą Polskę stalinowską drogą”.
Obok tego wiersza, swój „poemat” zamieścił inny czołowy socrealista Leon Pasternak:
„Póki słońce wschodzi życie nie zginie
Tyś dla nas nie umarł towarzyszu Stalinie
(…)
Przed nami komunizmu przyszłość się rozwiera
Idziesz z nami dalej partia nie umiera.”
Putrament nie ograniczył się tylko do ww. wiersza, napisał też elaborat analizujący dokonania wodza, w którym wzniósł się na wyżyny wazeliniarstwa. „Historia ludzkości – napisał – zna wielu mężów, których nazywano wielkimi (..) Ale wszystkich tych mężów stanu od Lenina i Stalina oddziela jedna podstawowa różnica. Wszyscy ci Aleksandrowie Macedońscy, Juliusze Cezarzy, Karole Wielcy, Napoleonowie byli bojownikami klas społecznych, może i najbardziej w owych czasach postępowych, ale przecież klas wyzyskiwaczy, klas pasożytniczych”. Na zakończenie autor wyrażał nadzieję, iż „epoka Stalina trwa. Żyje i rośnie jego partia. Idzie naprzód naród radziecki. Krzepnie obóz demokracji (..) cześć oddajemy Temu, który nie tylko ocalił świat przed faszyzmem, nie tylko zbudował nowy słuszny i piękny ustrój, ale i dzisiaj żyje w naszych sercach, pomaga w walce codziennej”.
„Nowy Tor” zamieścił poemat Leopolda Lewina o Stalinie, wzywający do kroczenia drogą wodza.
„Jak uczcić Twoją wielkość – za pamiątkę słowa poparte czynem.
Polska nich będzie spiżowa!
I za warszawskich dzieci roześmiane twarze!
Mam synów, im Twe imię jak sztandar przekażę”.
Inna partyjna pisarka Helena Bobińska zwierzyła się „Nowej Kulturze”: „Przywykliśmy do tego, że jest Stalin. Łatwiej nam było żyć z tą pewnością, że Stalin o nas myśli, z tą wiarą, że Jego niezawodny geniusz wyprowadzi nas z najcięższych sytuacji politycznych (…) Jak to się dzieje, że umarł jeden człowiek, a miliony ludzi, całe milionowe narody poczuły się sierotami”.
Nie mogło zabraknąć opinii Leona Kruczkowskiego, który w imieniu pisarzy napisał, iż „Dla nas pisarzy, których On nazywał „inżynierami dusz” nauki Stalina, niechaj będą podstawą naszych warsztatów twórczych. Niechaj nas uczą, jak słowem prostym, jasnym, zrozumiałym (…) wyrażać ludzkie prawdy naszej wielkiej stalinowskiej epoki”.
Te patetyczne utwory, wypowiedzi i listy przedstawicieli świata kultury pisane na zamówienie różnych redakcji miały z pewnością odgrywać rolę z góry wyznaczoną przez propagandę. Miały być wzorem do naśladowania dla przeciętnego obywatela, miały ukazywać mu jak należy myśleć, jak należy postępować.
Obchody śmierci wodza były w całości kontrolowane przez kierownictwo partyjne i musiały objąć całe społeczeństwo, bez względu na to czy ono tego chciało, czy nie. Każdy musiał dać świadectwo swego bólu i rozpaczy oraz zobowiązać się do podążania drogą wyznaczoną przez Stalina.
W trakcie celebry żałoby propaganda dopuszczała również elementy religijne. Wedle relacji Zofii Bystrzyckiej, pracownica WZPO wyznała jej szeptem: „Zmówiłam za Niego Zdrowaś Mario, żeby mu podziękować za moją starość, za pracę, którą dał takim jak ja. Dziękuję Mu za to, że nie jestem gorsza, że mogę żyć jak człowiek”.
Jednak polska ulica potrafiła – mimo wszechobecnej propagandy – na swój sposób komentować zgon Stalina. Na murach, płotach, w ubikacjach pojawiły się natychmiast napisy, o których gazety oczywiście nie wspominały. Maria Dąbrowska podaje jeden przykład takiej twórczości Polaków:
„Sraj na trumnę Lenina
Sraj na trumnę Stalina
Sraj na cały ten rząd pieski
Ale nie sraj na deski”
Wiersz ma charakter „wychodkowej” twórczości, ale jednocześnie świadczy, iż duch w narodzie nie wygasł.
I jeszcze jeden inny „wierszyk” – „Polaku sraj spokojnie czuwa nad tobą wielki Stalin”
W następnym roku obchody miały bardzo skromny charakter, a okolicznościowy artykuł w „Trybunie Ludu” został zamieszczony dopiero na trzeciej stronie. Walka o schedę po nim, toczona na Kremlu wyparła pamięć o byłym wszechpotężnym tyranie. Zakończyła się żałoba po Stalinie, a wedle propagandy jego kontynuatorzy w PRL i ZSRS dbali, aby nic się nie zmieniło. Zwykły człowiek nie miał się czego obawiać, partia czuwała.
Wybrana literatura:
M. Brodala, M. Lisiecka, T. Radzikowski – Przebudować człowieka. Komunistyczne wysiłki zmiany mentalności
M. Dąbrowska – Dzienniki powojenne 1945-1965
K. Kosiński – O nową mentalność. Życie codzienne w szkołach w 1945-1956
R. Kupiecki – „Natchnienie milionów”: kult Józefa Stalina w Polsce w latach 1944-1956
B. Urbankowski – Czerwona msza czyli Uśmiech Stalina
- Blog
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
- 2472 odsłony
Komentarze
...to piękna i...
9 Marca, 2011 - 13:25
Jan Bogatko
...pouczająca antologia,
pozdrawiam,
Jan Bogatko
...to piękna i...
9 Marca, 2011 - 13:26
Jan Bogatko
...pouczająca antoligia,
pozdrawiam,
Jan Bogatko
Jan Bogatko
9 Marca, 2011 - 13:54
To jedynie niewielki wybór z tomiku hańby polskiej poezji.
Specjalnie zderzyłem te napuszone, puste strofy z twórczością ludową, która w prostych słowach ukazywała nędzę mitu Stalina.
Pozdrawiam
Godziemba
Godziemba
Udynienie
9 Marca, 2011 - 22:12
A mnie tak najbardziej podobala sie ta ludowa tworczosc, moze dlatego, ze to moje czasy, ze sam te poematy na scianach wychodkow czytalem? Ta poprawna tworczosc jakos ani mnie ani moich rowiesnikow nie pociagala! W kazdym razie w mojej pamieci jest wiecej tej poezji wychodkowej, niz tej poprawnej! Ale trzeba im przypomninac ich zaklamanie i sprzedajnosc ( nie wiem, czy to prawidlowo, czy moze wplyw nowomody od "dobrosci" ). Na pohybel tym sprzedawczykom!
Niehrabia,
10 Marca, 2011 - 07:18
Zgadzam się całkowicie, choć sam pamiętam czasy dopiero tow. Wiesława i różne napisy "wychwalające" jego "geniusz".
W ten spoósb naród bronił się przed peerelowską propagandą.
Pozdrawiam
Godziemba
Godziemba
jak sie tylko umie przegrywac wojny niezaleznie od kierunku
9 Marca, 2011 - 13:56
frontu to pozostaje czcic zwyciezcow obcych. Taki los przegranych.
Re: jak sie tylko umie przegrywac wojny niezaleznie od kierunku
9 Marca, 2011 - 14:02
... i dlatego ja na przykład wielce szanuję niejakiego Ulricha von J.
A Autor tekstu (pozwolę sobie zgadywać) ma nad łóżkiem powieszony portret cara Wasyla Szujskiego.
Ach te przegrane wojny i pamięć o nich, do czego to nas zmusza, biedni my...
no wlasnie nie wiem czemu tyle przegranych wojen nie zmusilo
9 Marca, 2011 - 14:11
do racjonalnego myslenia i pragmatyzmu w polityce. Ciagle mity, gusla i zabobony
Chyba dlatego ze racjonalnego myslenia uczyl UB
9 Marca, 2011 - 14:46
UBecja kazala przeklinac przegrana Polske, kazala pluc na jej bohaterow, historie, Kosciol i wynosic "racjonalna polityke", dzis Putina i MAK.
I ta stalinowska szkola uczy: general A. Blasik pijak i awanturnik, pilot A. Protasiuk, niedouczony narwany i aferzysta, ... , itd.
A glupi Polacy nie chca nic innego, tylko "Ciagle mity, gusla i zabobony"
A Ty biedny agencie, pisz, i pisz, a do nich nic nie dociera.
Zmien forum tutaj ryba nie bierze.
prawda jest taka, ze ludowa religijnosc uchronila Polske przed
9 Marca, 2011 - 14:53
stalinizmem, przynajmniej czesciowo. Problem w tym, ze z kultem objawien na szybach, zerowa mobilnoscia spoleczna Polska stoi w miejscu albo sie cofa. A nasi sasiedzi, nawet ci biedniejsi przed upadkiem komuny zostawili nas daleko w tyle.
Putin juz wam zezwolil na "ludowa religijnosc". To wiemy
9 Marca, 2011 - 17:45
Lepiej takim jak Ty u naszych biedniejszych wschodnich sasiadow.
Tam twaja radina,
Twoj Stalin,
Twoj Putin,
Twaja cjelaja russkaja strana.
A Palsza malienkaja,
zdjes niet mjesta dla ruskich.
Skazi eto swajemu naczalstwu.
Praszczaj tawariszcz Mefisto.
Proszczajtie wsje ruskije szpiony
mnogije glaza, guby i ruki Maskwy.
Mefisto,
9 Marca, 2011 - 21:50
A ile wojen zwycięskich nie zostało właściwie wykorzystanych.
Pozdrawiam
Godziemba
Godziemba
Max
9 Marca, 2011 - 21:51
Mam portret Żołkiewskiego oraz Batorego :))
Pozdrawiam
Godziemba
Godziemba
Godziemba
9 Marca, 2011 - 22:18
A ja Marszalka Pilsudskiego!
Niehrabia,
10 Marca, 2011 - 07:20
To oczywiste, ale to już XX w. Obok Marszałka mam portet gen. Sosnkowskiego oraz swego dziadka, w przedwojennym mundurze oficerskim:))
Pozdrawiam
Godziemba
Godziemba
Ja mam cos lepszego
11 Marca, 2011 - 16:19
Obok Pana Jezusa Milosiernego, Matki Boskiej Czestochowskiej, trzecie miejsce zajmuje Jan Pawel Drugi.
A portret ojca mam w pamieci, w mundurze podchorazego Podhalaczykow z 1939 z wiazka piorunow na ramieniu.