Róbta co chceta - a uczyć się trzeba

Niestety, szkodzą one również kształceniu zawodowemu. Tekst, który zamieszczam poniżej to mój komentarz już raz wcześniej zamieszczony na Niepoprawnych pod innym artykułem. Ale ponieważ ludzie wiedzą o tym szczególnie mało (w odróżnieniu od np. ograniczania zajęć z historii), więc postanowiłem ponownie ten tekst zamieścić.

Jestem od wielu lat nauczycielem (najpierw akademickim, obecnie szkolnym). Kiedy pracowałem na uczelni, wydawało mi się, że reformy Buzka idą we właściwym kierunku. Niestety, po rozpoczęciu pracy w szkole przekonałem się, że byłem w poważnym błędzie. Wynikał on z niedoinformowania. Co więcej większość społeczeństwa, łącznie z rodzicami obecnych uczniów, więc osobami najbardziej zainteresowanymi, nie ma pojęcia co się dzieje w szkole.

Uczę w technikum przedmiotów elektrycznych, Nie będę się wypowiadał co do przedmiotów ogólnokształcących - są od tego lepsi znawcy. Co do szkół podstawowych i gimnazjów, to na podstawie przychodzącego do mnie narybku (moja szkoła przyjmuje i tak lepszy sort kandydatów) znacznie obniżyła się jakość kształcenia, a dyscyplina sięgnęła dna. Tyle, że to nie do końca wina nauczycieli. To, że obecnie od przyszłego technika trudno wyegzekwować wiedzę z trygonometrii (jak wyjaśnić prąd zmienny bez znajomości sinusoidy?) jest winą tragicznie okrojonych programów nauczania.

Z każdą reformą coraz gorzej.

Poprzednia reforma w zakresie szkolnictwa zawodowego zniosła tzw. prace dyplomowe (o czym wielu ludzi nie wie do dziś). Zniesiono je na rzecz jednolitego egzaminu. Miał być to egzamin testowy oraz praktyczny. Ale, ze względu na koszty, egzamin praktyczny w wielu zawodach (np. technik elektryk, elektronik, fryzjer itp.) sprowadzono do poziomu projektu, który należy wykonać na papierze, a który sprawdza komisja w kilka tygodni później. Nawet tam, gdzie egzamin jest wykonywany praktycznie, ocenie podlega rozprawka ucznia napisana na podstawie wykonanej pracy. Efekt pracy jest co najwyżej dokumentowany wydrukiem zrzutu ekranu komputerowego (np. informatyk). Ale już wyniki pracy technika analityka (chemika) lądują pod koniec egzaminu w zlewie. A rozprawka musi zawierać np. plan pracy, listę przyrządów (wirtualną, bo w rzeczywistości ich nie ma), opisy rzekomo wykonanych czynności, wnioski itp. Dobry pisarz napisze taka pracę na wymagane 75%. Ale już dobry technik-praktyk, może pominąć w opisie wymagane kluczem, a jednocześnie oczywiste czynności. Jakby wykonywał pracę praktycznie, zapewne by je wykonał, ale nie zawsze widzi sens pisania o rzeczach oczywistych. I tu pojawia się problem - na razie uczymy nie tyle zawodu, a metod zdawania egzaminu.

Obecnie do szkół średnich dotarła kolejna fala reformy. Sztandarowym tematem związanym z tą falą reformy jest ograniczenie nauczania historii. Ale mówienie o "reformie" edukacji wyłącznie w kontekście historii, choć słuszne, jest poważnym zawężeniem problemu. Historia, choć niezwykle ważna, to tylko jeden z wielu likwidowanych przedmiotów.
Poważnym problemem jest ograniczanie geografii, biologii, matematyki, fizyki, chemii itp.

Jako nauczyciel przedmiotów zawodowych muszę zaznaczyć, że w technikach dokonuje się masakry przedmiotów zawodowych! Przykładem niech będzie technik elektryk. Z podstawy programowej nauczania wyrzuca się elektroenergetykę i energoelektronikę, a inne przedmioty na tyle ogranicza, że przyszły technik elektryk będzie miał wiedzę porównywalną z obecnym absolwentem zawodówki. Co prawda znacznie rozszerza się zajęcia praktyczne, ale ich zakres będzie ograniczony do prostych czynności montażowych. Przedmioty usunięte z podstawy programowej odpowiadają za przesył i rozdział oraz produkcję energii elektrycznej (elektroenergetyka) i najnowsze metody jej przetwarzania i wykorzystania - np. w nowoczesnych napędach (energoelektronika). Z technika elektryka zrobi się wykwalifikowany elektroinstalator.

Pozytywem jest, iż egzamin praktyczny ma być rzeczywiście praktyczny. A do tego zawody podzielono na kwalifikacje i np. technik elektryk w czasie nauki będzie musiał zdać 3 egzaminy. Podkreślam - w czasie nauki, czyli po zakończeniu pewnego jej etapu. Co więcej, ma zdawać go przy egzaminatorze oceniającym jego pracę na bieżąco poprzez obserwację, a nie na podstawie papierka.
Powinniśmy być zadowoleni? Niby tak, ale jak już wspomniałem w niektórych zawodach obcięto przy okazji lwią część materiału, a dodatkowo zażyczono sobie takiego wyposażenia stanowisk egzaminacyjnych, że rzadko którą szkołę (a przy okazji finansujący ją samorząd) stać na jego zakup. Np. dla zawodu technik elektronik wymagany jest drogi sprzęt diagnostyczny i... telewizor plazmowy na każde stanowisko, a więc na każdego ucznia. Niby chciało by się mieć takie wyposażenie, ale przy zapaści funduszy na oświatę kto za to ma płacić? A ośrodkiem egzaminacyjnym ma być każda szkoła. Osobiście nie zdziwiłbym się, gdyby za pół roku okazało się, że na razie uczeń ma wytworzyć "produkt" w postaci jedynie schematu elektrycznego czy elektronicznego, co było by powrotem do sytuacji obecnej...
Nie wróży dobrze reformie również to, że opublikowane 1 listopada informatory dla poszczególnych zawodów zawierają w przykładowych zadaniach poważne błędy merytoryczne. Jako inżynier autorowi tych zadań nigdy nie pozwoliłbym wykonywać instalacji w swoim domu. Bo myli łącznik z wyłącznikiem nadprądowym, a to naprawdę nie to samo.
I na tym właśnie polega Matrix obecnych władz oświatowych. Zlecają realizację niedopracowanych podstaw programowych nie przygotowując bazy materialnej. Dodatkowo ograniczają czas przeznaczony na naukę i obcinają zakres niezbędnego materiału. Boje się, że tak wykształceni fachowcy nie będą w stanie ani rozwijać naszej gospodarki, ani nawet znaleźć pracy za granicą.

Jak wspomniałem, historia jest ważna, ale dodatkowo ważne jest, żeby Polska miała dobrych i wykwalifikowanych specjalistów. Bo bez nich staniemy się republiką bananowa w środku Europy!

Niestety, ale o zmianach w szkolnictwie zawodowym wie bardzo mało osób. Jeszcze mniej osób to w ogóle obchodzi. A uczeń technikum musi włożyć w swoje wykształcenie o wiele więcej wysiłku, niż uczeń LO. Program maturalny ma praktycznie identyczny jak ten drugi. Dodatkowo uczy się zawodu.
O zmianach w systemie kształcenia nie wiedzą też pracodawcy. Dla kogoś, kto kończył stare 5-letnie technikum z pracą dyplomową, będącego np. szefem firmy, obecny absolwent to absolwent z wiedzą i umiejętnościami na poziomie jego własnych doświadczeń. Nic nie wie o zmianach i papierowych egzaminach praktycznych. Przypuszcza, że dostaje pełnowartościowego pracownika, a dostaje wydmuszkę, którą sam musi jeszcze dokształcić.
Dodatkowo szkolnictwo zawodowe wymaga pieniędzy! Pracuję w renomowanym technikum (górna półka w krajowych rankingach), a na obecny rok, w którym powinniśmy wyposażyć pracownie stosownie do nowych egzaminów zawodowych, dostaliśmy 0,00 zł na pomoce dydaktyczne! Zakupy musimy zrealizować z dochodów własnych szkoły, czyli wynajmowania pomieszczeń na zajęcia przez prywatne szkoły. Planowana kwota na pewno nie pozwoli właściwie doposażyć pracowni. Dodam, że wymagania do nowego egzaminu są sensowne o tyle, że stawiają na nowoczesny sprzęt. Za to praktycznie eliminują cały sprzęt już przez nas posiadany. Np. elektronicy nie będą potrzebowali oscyloskopu czy generatorów funkcyjnych do egzaminu. Bez inwestycji kształcenie według nowej podstawy jest fikcją.
No, i jeszcze programy nauczania. Teoretycznie każdy nauczyciel może napisać własny. Są co prawda programy napisane przez KOWEŹ - firmę promowaną przez MEN, ale są one niespójne, czasem nawet sprzeczne co do siatki godzin z wymaganiami części zarządzeń MEN. Czy każdy nauczyciel jest naukowcem o umiejętnościach pisania takich programów? A co z uczniem, który przenosi się do innej miejscowości i musi zmienić szkołę? Trafi na zupełnie inny program, inną siatkę godzin, ba nawet inny harmonogram egzaminów na kwalifikacje niż w pierwszej szkole. I to nawet, jeśli obie szkoły tylko adaptowały program z KOWEŹiu!