Nie ta Targowica, nie ta Katarzyna

Porównywanie do Targowicy dzisiejszej tak zwanej „totalnej” i działających z jej ramienia na forum światowym – wszak nie tylko w Parlamencie Europejskim – ale niekiedy nawet na eksponowanych stanowiskach w przedstawicielstwach Polski, zwłaszcza za Oceanem, to już dziś banał, łatwo zagnieżdżający się w świadomości, ale nie czyniący jakiegoś wstrząsającego wrażenia. Wielu zresztą nie do końca wie czym właściwie ta Targowica w XVIII wieku była. Nie trzeba też czytelnika zanudzać szczegółowym roztrząsaniem jej genezy, a zwłaszcza analizować życiorysów osób z nią związanych. Bo, pomijając niuanse właściwe każdej historiografii, rzecz można wyjaśnić bardzo prosto.

Otóż nie mylą się ci, którzy twórców Konstytucji 3 Maja uważają za zamachowców, bo przecież pod nieobecność większości posłów tę konstytucję uchwalono. W dniu tym do sejmu przybyło jedynie 182 posłów i senatorów, podczas gdy w sumie było ich 500, z owych 182, 72 sprzeciwiało się projektowi konstytucji. Zatem uchwaliła ją i przyjęła zaledwie około 1/5 posłów i senatorów. Był to więc zamach na ustrój państwa i z tego punktu widzenia opozycja zorganizowana w Targowicy miała za sobą poważne racje. Osoby dążące – przyznać trzeba per fas et ne fas – do uzdrowienia mocno już schorowanej Rzeczypospolitej można było zatem uznać za burzycieli odwiecznej tradycji, i wcale nie przeszkadzało to, że w XVIII wieku tradycja ta zasłużyła sobie na zawstydzające powiedzonko: „nierządem Polska stoi”. Było coś jeszcze, co w oczach wielu usprawiedliwiało targowiczan, nawet jeśli nie podzielali ich egoistycznych i aspołecznych zapatrywań. Tym kimś była caryca Katarzyna II, która w porozumieniu z Prusami i przy życzliwym kibicowaniu Habsburgów, a konkretnie Marii Teresy, pilnie śledziła wydarzenia w Rzeczypospolitej, gdzie zresztą utrzymywała już swój nadzór dyplomatyczny poparty odpowiednią ilością bagnetów i opłaconych zdrajców spośród miejscowej śmietanki towarzyskiej.

Krótko reasumując, Rzeczpospolita wymagała pilnej kuracji, chcieli ją przeprowadzić ludzie ówczesnego polskiego Oświecenia, jak wiadomo, bardzo różniący się od Wolterów, Diderotów i im podobnych. Sanacja państwa wymagała środków, które można było uzyskać kosztem niewyobrażalnych wręcz fortun magnackich i uzdrowienia ustroju społecznego, czyli innymi słowy utworzenia narodu, który wziąłby na siebie odpowiedzialność za państwo. Oczywiście tym narodem byłby uwolniony z poddaństwa i uwłaszczony włościanin. Ale silne państwo położyłoby zarazem kres panoszeniu się nomenklatury, w tamtych czasach magnackiej, w większości myślącej kategoriami własnego interesu, a nie dobra publicznego. Właściwie ci ludzie nie mieli ojczyzny, a jak to pokazują życiorysy wielu targowiczan, szukali jej tam, gdzie upatrywali własne korzyści.

Oczywiście sanacja Rzeczypospolitej się nie powiodła, a przyczyna niepowodzenia, to zbyt słabe lobby patriotyczne, zbyt silna grupa, dziś nazwalibyśmy ją „europejską”, a wtedy byli to po prostu kosmopolici, których ojczyzną była ich pozycja społeczna, w której zaskorupieli, gotowi służyć każdemu, kto zapewni im ich stan posiadania. Zaborcy, a w pierwszym rzędzie Katarzyna, spełniali to, ale tylko częściowo, gdyż nie mogli tolerować królewskich nieledwie fortun w granicach swej władzy.

Klęską dla Polski było to, że zarówno rodzimi jej zdrajcy, jak i dyrygująca nimi Katarzyna – innych zaborców właściwie trudno z nią porównać – reprezentowali potencjał, któremu sprostać nie mogli obudzeni z letargu patrioci, mimo podziwu godnej ich ofiarności i zdecydowania. Trzeba było dziesięcioleci, kiedy to obumierała tak zgangrenowana tkanka pokolenia targowiczan i stopniowo rodził się naród. Wiemy, jak dużą cenę musiał on płacić za tę chwilę, kiedy ongisiejsi mocodawcy targowiczan sami sobie zgotowali klęskę. Gdyby duch Targowicy przetrwał do tego czasu, do 11 Listopada 1918 r., Polska istniałby tylko jako kategoria historyczna, i jako część Związku Sowieckiego, czy Rzeszy niemieckiej. Takie byłyby owoce Targowicy, gdyby potrafiła ona zatruć cały organizm państwa i narodu wówczas sprzedanego za przysłowiową „miskę soczewicy”.

Historia nie toleruje nadmiernych skrótów. Toteż to powyższe przypomnienie było konieczne. Wracamy jednak do tej współczesnej nam targowicy. Interesujące jest to czy porównanie do tamtej z XVIII wieku jest trafne. Z jednak strony tak, bo i wówczas godzenie we własny kraj, nawet jeśli nie można go było ściśle nazwać ojczyzną, jak i obecnie, czyn taki był i jest haniebny i stanowi piętno niezmazalne. Z drugiej jednak strony porównanie kuleje pod wieloma względami. Przede wszystkim obecna „totalna”, to wprawdzie również grono osób, dla których ich własny interes jest ponad dobro narodu, państwa, ponad wszystkimi wartościami, na fundamencie których są one zbudowane. Do żywo zainteresowanej dawnym nierządem – obecnie nazywanym „państwem teoretycznym” – nomenklatury, częściowo wyrosłej z chorowitego organizmu PRLu, dołączyć trzeba tzw. klientelę, czyli taką bijącą w blachy opłotowania, leżącą na ziemi „szlachtę gołotę”, jak dawniej nazywano pieczeniarzy magnackich lub szlacheckich. To są ludzie do wynajęcia za psie pieniądze, wystarczy stówka, by wykrzykiwali w słocie i błocie niezrozumiałe dla siebie hasła. Znamy to z manifestacji.

Innymi słowy, obecna Targowica, to nędzna imitacja, replika tamtej, ale tylko w zakresie nazwy kojarzonej ze zdradą i hańbą. Tamta z czasu Konstytucji 3 Maja miała po prostu inny szlif i osiągnęła swoje, choć sposobem niegodnym człowieka przyzwoitego, obojętnie jakiej kondycji. A więc ta dzisiejsza, to „nie ta Targowica”, tamtej dorównuje tylko trzęsawiskiem moralnym, niczym więcej.

A Katarzyna, ta obecna, kogóż tu dziś do niej przyrównać? Chciałoby się nie osobę, a Unię Europejską, ale branie tutaj pars pro toto, to jednak zbyt ryzykowne. Wprawdzie kierujący nią dość zgodnie sprzeciwiają się procesowi uzdrawiania państwa polskiego. Nierządem stało „państwo teoretyczne” eldorado dla złodziei, aferzystów, ale za to posłuszne, odpowiednio dozujące liberalizm lub raczej libertynizm z lewacką lewicą. A jakże, spokojnie można było spać, mając „poprawny” wymiar sprawiedliwości, surowy dla kieszonkowców, a wyrozumiały dla aferzystów, okradających nie tylko to „teoretyczne” państwo, ale przecież konkretnych obywateli. I teraz to wszystko miałoby być zlikwidowane jakąś nową Konstytucją, powtórzeniem mutatis mutandis tej z 3 Maja? Dlatego też nasza obecna targowica szuka gorączkowo nowej Katarzyny. Kierownicze koła Unii Europejskiej chętnie by w tę rolę weszły, ale same nałożyły sobie wędzidła, które nie na wszystko pozwalają. A więc kto? Pani Merkel, pan Macron? Sami wiecie, że nic z tego. Jednak taka nowa Katarzyna się pojawia i to nader często i to w wielu wcieleniach. To są media liberalno-lewicowe i ich sponsorzy. Tutaj wyliczanka byłaby nie do zniesienia dla czytelników. Żeby sięgnąć do najbliższej półki wskazałbym na sążnisty elaborat niejako Annabelli Chapman, mianowicie jej artykuł z 1 maja 2018 p. t.: The Struggle for Poland’s Future Is Playing Out on the Battlefield of History (Walka o przyszłość Polski rozgrywa się na polu historii)[1]. To jest jakiś sposób godny tamtej Katarzyny, gdyż zmuszenie Polaków do rewidowania ich historii po myśli potrzeb dominującej w świecie „urawniłowki”, czy jak chciał Hitler, Gleichschaltung, czyli wtłoczenia wszystkiego w kaftan libertyńsko-lewacki to byłoby coś w rodzaju sukcesu matuszki Jekateriny Wtoroj.

Ale tak, prawdę mówiąc, te wszystkie interwencje w imię wolności mające na celu jej odebranie – tu odwołanie się do Katarzyny II jest trafne – to dziś tak samo nędzna imitacja, jak nasza obecna targowica. A więc dzisiaj, to: nie ta Targowica, nie ta Katarzyna. Zatem zachowajmy spokój i równowagę ducha.

Zygmunt Zieliński.

[1] Artykuł opublikował World Politics Review. Zamieszczono też adnotację: this is one of the most extensive commentaries out there and attempts to present itself as scrupulously objective. Ten skrupulatny obiektywizm jest oczywiście utrzymany w tonacji tego co poprawne.