Cudze chwalicie, swego nie znacie. Polskie wynalazki (3)

W dzisiejszym moim cyklicznym opracowaniu opowiem o polskim wynalazku - sztucznej kości, która niebawem zrewolucjonizuje działania lekarzy ortopedów, stomatologów, a także chirurgów plastycznych.

Nad stworzeniem sztucznej kości od lat pracowali naukowcy z całego świata. Ta trudna sztuka udała się dopiero lubelskim biochemikom w roku 2010 po dwóch latach wytężonej pracy.
Sztuczną kość wynalazł zespół naukowców pod kierownictwem prof. Grażyny Ginalskiej (na zdjęciu) – szefowej Katedry i Zakładu Biochemii oraz dr Anny Belcarz z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Ponieważ wiedza i zaplecze techniczne naukowców z Lublina w zakresie technologii wytworzenia tego materiału były niewystarczające, stąd też prof. Ginalska nawiązała współpracę z prof. Anną Ślósarczyk i prof. Zofią Paszkiewicz – naukowcami z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Naukowcy z AGH w Krakowie zajęli się opracowaniem technologii uzyskania tego tworzywa, które zakończyło się pełnym sukcesem.

Naukowcy w porę opatentowali swój wynalazek w Polsce oraz zabezpieczyli go międzynarodową ochroną prawną, bowiem zgłaszają się różne firmy farmaceutyczne z całego świata, które chcą produkować tę sztuczną kość na szerszą skalę.

Droga do sukcesu
W roku 2010 rozpoczęto najpierw doświadczenia z tym biomateriałem na zwierzętach, w tym domowych – leczonych w Katedrze i Klinice Chirurgii Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. W trakcie tych doświadczeń potwierdziły się unikalne właściwości tego materiału. Pozytywna opinia Komisji Bioetycznej pozwoliła podjąć badania z udziałem człowieka. Jesienią 2010 r. miały się rozpocząć badania kliniczne na ludziach, ale… się nie rozpoczęły.

Jak to w Polsce bywa, pojawił się problem z ich sfinansowaniem, bowiem takie doświadczenia z udziałem ludzi związane są z wysokimi kosztami ubezpieczeń ludzi biorących udział w eksperymentach medycznych. To przedsięwzięcie naukowe nie mogło liczyć (jak zwykle) na wystarczające wsparcie finansowe ze strony resortu zdrowia i szkolnictwa wyższego. Ale heroiczni naukowcy nie załamali rąk i nie odłożyli badań ad acta. Zdecydowali się bowiem na dość niezwykły, mało popularny krok i podjęli decyzję o… powołaniu spółki. W spółce tej o nazwie "Medical Inventi" udziałowcami zostali: Uniwersytet Medyczny w Lublinie, dwoje naukowców oraz prywatny inwestor – biznesmen. Ten „ruch” pozwolił pozyskać środki na dalsze badania.

Eksperymenty medyczne na ludziach zaczęły się w grudniu 2011 roku. Do wstępnych badań klinicznych zakwalifikowano pacjentów chirurgii twarzowo-szczękowej. Ogółem prowadzono badania na 25. pacjentach. Każdy z nich ma wykupione ubezpieczenie na 20 lat. Na początek zajęto się wszczepieniem biomateriału po usunięciu torbieli. Potem zajęto się kolejną grupą pacjentów z chirurgii urazowej.

Własności sztucznej kości
Biomateriał, z którego formuje się odpowiednie kształty ma konsystencję plasteliny. Jest trwały, plastyczny, a twardnieje dopiero po wysuszeniu. Może być moczony, suszony i sterylizowany – bez zmian jego właściwości. Jako główne tworzywo wykorzystano hydroksyapatyt, który jako minerał występuje w przyrodzie (np. w kościach ludzkich i zwierzęcych). Zastosowany przez lubelskich i krakowskich badaczy został uzyskany całkowicie syntetycznie.

Sztuczna kość jest biała i charakteryzuje się własnościami wytrzymałościowymi niemal identycznymi, jakie posiada kość naturalna. A więc jest twarda, ma bardzo zbliżony współczynnik sprężystości, jaki posiada kość naturalna oraz niemal identyczną wytrzymałość wzdłużną i poprzeczną. Bez kłopotu dyfunduje z żywą tkanką naturalnej miazgi kostnej, – czyli inaczej mówiąc, cząsteczki sztucznej kości przenikają w tkankę naturalną i bez problemów zrastają się z prawdziwymi. Ponadto biomateriał jest bardzo dobrze tolerowany przez przyległe tkanki w żywym organiźmie. Co ważne – sztuczna kość nie powoduje reakcji alergicznych, a także można do niej podawać antybiotyki.

Zdumiewające jest to, że komórki tkanki kostnej łącząc się ze sztucznym materiałem, wytwarzają w nim także naczynia krwionośne! Elastyczny biomateriał można łatwo wszczepiać w ubytki kostne nie tylko te, które powstały na skutek urazów, ale także te spowodowane nowotworem kości. Można go zastosować przy niszczących stanach zapalnych po usunięciu zęba i paradontozie. Wynaleziony biomateriał przyspiesza gojenie odniesionych ran. Można go także nasączać antybiotykami zmniejszającymi ryzyko infekcji, a także substancjami wspomagającymi integrację materiału z kością pacjenta.
Jak zapewnia pani profesor Ginalska, – umieszczony w ciele, może pozostać tam do końca życia pacjenta.

Dalsze losy wynalazku  
Kiedy wynalazek może trafić na sale operacyjne? – Liczymy, że minie jeszcze kilka lat nim to się stanie. W tej chwili finalizujemy badania kliniczne. Dotychczasowe wyniki wypadły bardzo obiecująco – powiedziała prof. Ginalska. Lekarze niemal zgodnie przyznają, że medycyna czekała na taki wynalazek. – Jeżeli potwierdzą się unikatowe właściwości sztucznej kości, to możemy mówić o rewolucji – uważa Wojciech Chromiński, chirurg plastyczny. – W tej chwili do wypełniania ubytków kostnych używamy sztucznych implantów lub fragmentów kości pacjenta, pobranych np. z jego biodra. Rozwiązania te nie są doskonałe, bo na przykład implanty słabo integrują się z ciałem – wyjaśniał lekarz. – Sztuczna kość to nadzieja na skuteczniejsze leczenie – dodał.

Jednak w świecie lekarskim nie ustają kontrowersje, czy lepsza jest sztuczna kość, czy własna – pobrana z innego miejsca. To ostatnie nie zawsze jest jednak możliwe. Wtedy wkraczają do gry biomateriały. Stosowane przez stomatologów materiały z podobnych substancji, które kupujemy na świecie są bardzo drogie.

Natomiast władze Uniwersytetu Medycznego wierzą w sukces sztucznej kości i cieszą się z dodatkowej promocji lubelskiej uczelni. – Jestem przekonany, że lubelski wynalazek zrewolucjonizuje medycynę naprawczą. Patent prof. Ginalskiej przynosi nadzieję rzeszom chorych oczekujących na skuteczne leczenie ubytków kostnych – powiedział Włodzimierz Matysiak, rzecznik prasowy Uniwersytetu Medycznego. – Ogromnie nas cieszy fakt, że właśnie w lubelskim UM zrodził się ten rewolucyjny wynalazek. To niezwykle nośna forma promocji uczelni – dodał.

Sztuczna kość jest kolejnym dowodem na to, że Polak potrafi. Nasi naukowcy i lekarze zasłynęli już różnymi osiągnięciami. Z pewnością są to przeszczepy serca, kończyn i fragmentów twarzy.
Ciekawi mnie, z jakimi jeszcze przeszkodami przyjdzie się zmierzyć charyzmatycznym naukowcom z Lublina i Krakowa? Czuję przez skórę, że będą trudności związane z produkcją biomateriału na skalę masową, bowiem znajdą się tacy „biznesmeni”, którzy będą chcieli za dużo "ugrać" dla siebie, a pacjentowi przyjdzie zapłacić horrendalne kwoty.

Wobec osiągnięć polskich lekarzy naukowców, chciałoby się rzec do rządzących: primum non nocere, bo inaczej nie wyprzedzimy… Gabonu.

Satyr