Ile kosztowało nas EURO 2012

Raport Instytutu Sobieskiego:

Zakończyły się Mistrzostwa Europy Euro 2012. Turniej ten nie był udany dla polskiej ekipy pod względem sportowym, warto jednak przede wszystkim podsumować jego wpływ na polską gospodarkę.

W Polsce, szczególnie po roku 2007, zaczęto lansować teorię pozytywnego wpływu na polską gospodarkę organizacji EURO 2012. Tezę taką miał potwierdzać przygotowany na zlecenie spółki PL.2012 „Raport Impact” (ogłoszony w 2010 roku), zgodnie z którym wydatki związane z EURO wynoszą 87,5 mld złotych, a zyski dla Polski w ciągu 12 lat (2008-2020) ok. 28 mld złotych, czyli blisko 2% PKB. Już w październiku roku 2010 nie zgadzaliśmy się z taką prognozą, wskazując, iż w innych państwach organizatorach dużych imprez sportowych, nie nastąpiła trwała i znacząca poprawa wskaźników wzrostu gospodarczego (komentarz IS nr 71 pt. Turniej Euro 2012 gwarancją wzrostu gospodarczego w Polsce? autorstwa M. Rapkiewicza).

Należy przy tym pamiętać, że nie wszystkie wydatki ze wskazanej kwoty ponad 87 mld zł powinny być klasyfikowane jako wydatki związane z przygotowaniem Euro 2012. Gdyby do budżetu Euro 2012 zaliczyć wspomnianą wyżej kwotę 87,5 mld zł, okazałoby się, że koszt tegorocznych mistrzostw Europy w przeliczeniu na jeden mecz piłkarski, równa się ośmiokrotności kosztu organizacji meczu w ramach mistrzostw świata w piłce nożnej w Niemczech w 2006 r.!

Większość z inwestycji powstałaby niezależnie od Euro 2012, niektóre z nich zostały jedynie z uwagi na EURO 2012 przyspieszone, co skutkowało podniesieniem wydatków z nimi związanych (przy częstym niedotrzymaniu terminu przed rozpoczęciem Euro 2012). Przykładem może być wybór chińskiego konsorcjum COVEC i jego rezygnacja z realizacji inwestycji, a następnie wybór firmy DSS. W efekcie zaistniała konieczność zaspokojenia roszczeń podwykonawców, pracy na trzy zmiany i korzystania z dodatkowego sprzętu w ostatnich tygodniach przed inauguracją turnieju, jak również ponownego rozlokowania ekip budowlanych w celu ukończenia po turnieju rozpoczętych wcześniej prac. Warto pamiętać, iż inwestycje te mają służyć polskim podatnikom przez całe dekady i decydującym kryterium ich oceny jest stosunek wydatków do jakości ich wykonania.

Skok infrastrukturalny, który miał być udziałem naszego kraju, jest zdecydowanie mniejszy, niż można by oczekiwać po pompatycznych zapowiedziach.

Nie zakończono kluczowych inwestycji infrastrukturalnych: odcinków autostrady A4 oraz A1, drogi ekspresowej S5, modernizacji linii kolejowej Warszawa – Skierniewice, Warszawa-Trójmiasto czy Rzeszów – wschodnia granica państwa. Z realizacji wielu dróg przed mistrzostwami w ogóle zrezygnowano, m.in. dróg ekspresowych S8 czy S17.

Stosunkowo udanym projektem jest natomiast remont ponad siedemdziesięciu dworców kolejowych, choć sam stan kolei w Polsce nie uległ znaczącej poprawie – wystarczy przypomnieć, iż w 2011 r. na inwestycje i remonty kolejowe przeznaczono 4,5 mld zł, podczas gdy inwestycje drogowe państwa pochłonęły 26,4 mld zł. Zdecydowanie najlepiej, spośród wszystkich inwestycji infrastrukturalnych, przedstawia się modernizacja lotnisk.

Ponadto, w związku z Euro 2012 pojawiły się również negatywne zjawiska, jak np. seria bankructw firm budowlanych (zwolnienia w tej gałęzi mogą sięgnąć nawet kilkuset tysięcy pracowników).

Jako drugie w kolejności, należałoby także postawić pytanie czy wszystkie inwestycje, np. budowa stadionów, były wydatkami racjonalnymi co do wysokości. Stadion Narodowy w Warszawie to wydatek blisko 1,6 mld zł, stadion w Gdańsku 775 mln zł, we Wrocławiu 857 mln zł, w Poznaniu 713 mln zł. Dla porównania – budowane w tym samym czasie obiekty o podobnych parametrach w innych krajach Europy kosztowały znacznie mniej – w Stambule 120 mln euro, w Turynie – 122 mln euro. Nasze obiekty nie są także przystosowane do rozgrywania na nich zawodów lekkoatletycznych, jak choćby stadiony w Kijowie, Berlinie, Paryżu czy Atenach (obiekt w Kijowie był modernizowany na Euro 2012, a Stade de France w Paryżu powstał z okazji mistrzostw świata w piłce nożnej w 1998 r.).

Kluby użytkujące na co dzień stadiony w Poznaniu, Gdańsku i Wrocławiu mogą dodatkowo borykać się z problemem zapełnienia tak dużych trybun – w rundzie wiosennej 2012 średnia frekwencja na meczu na żadnym z nich nie osiągnęła nawet 50% pojemności.

Ponadto miasta organizatorzy EURO 2012 notują wysoki poziom zadłużenia, do czego przyczyniły się inwestycje związane z przygotowaniem Euro 2012 (w tym budową lub modernizacją stadionów oraz lotnisk).

Podobnie budowa centrów pobytowych przez gminy zaangażowane w obsługę Euro 2012 miała wpływ na wzrost zadłużenia JST. W gminach takich jak Ostróda czy Sulejówek (inwestycje rzędu ponad 20 mln zł) – centra te nie będą spełniać swojej roli służąc grającym w regionalnych ligach drużynom z tych miast.

Wspomniany na początku nieudany występ polskiej reprezentacji skłania również do smutnej refleksji na temat stanu systemu szkolenia (od szkoły po kluby seniorskie), infrastruktury sportowej oraz poziomu przygotowania kadr – zarówno trenerskich, jak też związkowych.

Na koniec warto wspomnieć o stratach poniesionych przez transmitującą mecze Euro 2012 Telewizję Polską S.A. Szacowane były one na 50-60 milionów złotych, a głównym beneficjentem, jako właściciel licencji, okazała się oczywiście UEFA.

Dzięki hojności ludzi, którzy wierzą, że Polsce potrzeba dziś wielkich idei, nasz Instytut może realizować swoją misję „tworzenie idei dla Polski”. Wyznawane przez nas wartości to: suwerenna republika, silne i ograniczone państwo, równowaga wolności i odpowiedzialności obywatelskiej, swoboda gospodarcza, ład społeczny oparty na prawie naturalnym. W podejmowanej aktywności staramy się zachować odwagę intelektualną, krytycyzm, pokorę oraz poszanowanie mądrości i dobra.

Jeśli wraz z nami odczuwają Państwo wielki głód zmiany i widzą Państwo w naszej pracy i w wyznawanych przez nas wartościach swoje własne, bardzo prosimy o przekazanie darowizny na realizację misji Instytutu. Oczywiście to Państwo najlepiej będą wiedzieli, ile zechcą nam przekazać, natomiast chcemy zaznaczyć, że przekazywanie nawet niedużych kwot ma ogromny sens. Dlaczego? Bo każde wsparcie się liczy, a razem stanowimy realną siłę!

Maciej Rapkiewicz
Jan Filip Staniłko
Instytut Sobieskiego

18 lipca 2012 r.