Ludobójstwo na Wołyniu

22 czerwca 1941 r. rozpoczęła się starannie ukrywana i przygotowywana inwazja Niemiec hitlerowskich na ZSRR. Wojska III Rzeszy sprawnie zajęły Wołyń i większość terenów należących niegdyś do I Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dla polskiej ludności na Wołyniu, nastały szczególnie ciężkie czasy. Nacjonalizm ukraiński, który spłodził morderczą OUN – UPA, doprowadził do barbarzyńskich mordów,...

Wyjątkowy spokój na naszej kolonii panował, aż do lipca 1943 r., w tym czasie nikogo, już do lasu nie zabrali i nikt w tym czasie nie zaginął. W najbliższej okolicy, też nic szczególnego się nie działo i chociaż tam daleko na wschodzie i na południu, już mordowali całe polskie osiedla, to my wciąż nic o tym nie wiedzieliśmy. Niedaleko Jesionówki, już za piękną rzeką Turią, położona była stara i z...

Przewodnicząca Stowarzyszenia Upamiętniania Polaków Pomordowanych na Wołyniu Janina Kalinowska z Zamościa, już pół roku temu, skierowała List do papieża Franciszka w imieniu swoim oraz innych ofiar rzezi wołyńskiej, jakże często wprost cudownie ocalałych od ukraińskiej siekiery, noża i nie tylko. Po dziś dzień, ani ona, ani inni Kresowianie nie otrzymali oficjalnej odpowiedzi ze strony papieża...

Już latem 1942 r. zauważyłem, że zarówno starsi jak i młodzi Ukraińcy, coraz częściej organizują gromadne spotkania, podczas których śpiewają wrogie piosenki dla Polaków. Osobiście słyszałem wiele razy jak śpiewali tak: „Smert Lachom, smert, smert Moskowskoj, Żydowskiej komunie.”. W czerwcu tego samego roku, miało miejsce jeszcze inne, znaczące zdarzenie. Moja mama Michalina pracowała w konopiach...

Niepokalana nad Wyrębem              

Cóż to za noc, straszna, piekący ból niczym młot                                         

Uderza, a serce pęka od ciosów zbójeckich rot!                                           

Pod nóż idą dzieci i starcy, a dziewki, żony gwałtem.....                               

Znoszone, mękom dane, ścielą się pokotem...

Wjeżdżamy szybko do wysokiego lasu, gdzie jest już niesamowicie ciemno, uciekamy jednak dalej. Po chwili zatrzymujemy się w miejscu, gdzie jakiś czas temu, był duży wyrąb drzewa, a teraz porosły już młode drzewka i krzewy. Nasz tatuś Andrzej Rusiecki nakazuje nam cicho, aby się dobrze ukryć pod tymi krzakami i czekać. Wypełniamy bez słów jego polecenie i każdy z nas staje pod innym krzewem, a to...

  Moje spełnione marzenie!    

Moja mamusia opowiadała

Jaka tragedia się w Kątach stała

Gdy jednej nocy nad ranem

Straciła swoją najbliższą rodzinę kochaną.

Zamordowano tam moich dziadków

Zginął mój tatuś oraz brat mój

Spalone ciała nazajutrz rano

W jednej trumience pochowano.

Moja mamusia zrozpaczona

Została w stanie błogosławionym

Cóż jej zostało po tej tragedii

Wsiąść do pociągu...

Z tego co zapmiętałam nasza kolonia Bolesławówka, choć była mała, liczyła tylko 11 numerów, była wybitnie polska, nie było u nas, ani jednej rodziny ukraińskiej, czy żydowskiej. Za to już dwa kilometry od nas, znajdowała się duża wieś ukraińska Horyczów. Pomimo sporego wymieszania ludzi w naszej okolicy, nie słyszałam z ust rodziców, aby przed wybuchem II wojny światowej, dochodziło w naszych...

Gdy we wrześniu 1939 r. wkroczyli do naszej wsi Sierakówka [gm. Werba, pow. Włodzimierz Wołyński] Sowieci, Ukraińcy pozakładali na ręce żółto – niebieskie opaski i publicznie chodzili uzbrojeni w karabiny. Zorganizowali też policje ukraińską, oczywiście za przyzwoleniem sowieckiego okupanta, to wszystko widziałem osobiście. Słyszałem także, że Ukraińcy zatrzymywali i rozbrajali polskich żołnierzy...

Ostatnie Boże Narodzenie na Wołyniu w roku 1942 przeżywaliśmy jeszcze w bardzo spokojnej atmosferze, tak że poza Niemcami nie znaliśmy żadnych innych źródeł niepokoju. Nadal żyliśmy sobie spokojnie i nigdy nawet nie przyszło by nam do głowy, że raptem w ciągu kilku miesięcy, nasza rodzinna ziemia zamieni się w piekło i to prawdziwe. Gdyby ktoś wtedy przekonywał mnie, że za pół roku Ukraińcy będą...

MÓJ WOŁYŃ

Dziś często dumam o moim Wołyniu

O sasankach leśnych, kwitnących na wiosnę

Derażnem, Stepaniem, wierzbami przy Horyniu.

Tu wczesne dzieciństwo było radosne,

Aż nagle wojna. Jak grom z jasnego nieba

Wszystko się zawaliło i zabrakło chleba

W Równem, Kostopolu, Klewaniu, Ołyce

A niedawno na tych polach zbierano pszenicę.

Pieńkach, Pendykach, Jamińcu i Hradach.

Stydniu, Butejkach. O...

KRÓLOWA NA SWOJCZOWIE

W blaskach księżyca, w cieniu drzewek, chłopskich chat                            

Wiatr cupnął i na liściach gra, muska, braciszek schwat.                            

Siostra cisza zmartwychwstała, jakże inna noc.......                         

Czas zapomniał, że trwa, a słabość zrodziła moc!                                        

Jasność przyszła jak złodziej,...

Jakże inny był poniedziałek, od samego rana budził się piękny dzień, słońce świeciło wyraźnie. Tatuś wciąż martwił się naszym położeniem, postanowił więc, że wybierzemy się przez Kohylno na naszą łąkę, aby kosić siano. Chciał zobaczyć kogoś z mieszkańców Kohylna i porozmawiać o ostatnich wydarzeniach. W drodze nikogo jednak nie spotkaliśmy, a robota też się nas nie trzymała. Widząc, że idzie...

JEŚLI O NICH ZAPOMNĘ.......                             

Adamie! Narodowy wieszczu stań dziś do apelu!                                         

Oto potrzeba nam poezyji, melodyjnych dźwięków.                         

Wzbudź tęsknotę, potęgę ukrytą od wieków                                      

W historii dziejów, rodzie, na mogiłach tak wielu.                                       

Tchnij...

Wiosną 1943 r. wojna uderzyła krwawo w moją rodzinę, jak również i w wiele innych polskich rodzin zamieszkałych na terenie Wołynia. Banderowcy pogłębili waśnie narodowościowe i rozniecili walki bratobójcze. Wczesną wiosną 1943 r. ukraińscy nacjonaliści zaczęli mordować ludność polską i podpalać polskie zagrody na terenie całego Wołynia. Kolonia Władysławówka na której mieszkałem liczyła około 30...

List do Ojca Świętego został wysłany w wersji polskiej i francuskiej 25 sierpnia br. Na razie brak odpowiedzi z Watykanu. Wysłaliśmy drugi list do Jego Świątobliwości tłumaczący dlaczego ogłaszamy ten oryginalny list jako otwarty – ponieważ sprawy w nim zawarte dotyczące metropolity Andreja Szeptyckiego są w Polsce ogólnie znane i wiele środowisk w Polsce zamierza wysłać do Stolicy Apostolskiej...

Czy pamiętasz Panie Boże........

Czy pamiętasz Panie Boże

 Nad Wołyniem łunę krwawą

 I ten krzyk z płonącej chaty

 Mordowanych przez sąsiadów.

 Chyba byłeś w tamtej porze

 Gdzieś po innej stronie świata,

 Bo byś pewnie się zasmucił

 i przystanął i zapłakał...

Czy słyszałeś modłę Panie,

 Oczy ojca czy pamiętasz,

 Gdy hańbili córkę jego

 Banderowcy jak zwierzęta...

 On na drzwiach ukrzyżowany

 ...

W artykule Stanisława Woczeja: „Sutanna umaczana we krwi”, opublikowanym w ostatnich latach na stronie Kresowian z Kędzierzyna Koźle, natknąłem się na wstrząsające zdanie: „Metropolita greckokatolicki we Lwowie ks. abp. Andrzej Szeptycki zajmował stanowisko inspirujące w zakamuflowanej formie antylechicką nienawiść. Po tragedii wrześniowej w 1939 r. zalecał stawianie kurhanów (mogił) w każdej wsi...

W tragiczną noc z 10 na 11 lipca 1943 r. cały czas padał deszcz, a choć noc była spokojna i ciepła, psy wyły wprost niemiłosiernie. Rano wstałam, ubrałam się i postanowiłam iść do kościoła, bo to niedziela. Ojciec Jan Rusiecki zwykle wyganiał nas do kościoła, z miłością wspominał o tym obowiązku, a jak trzeba było to i upominał, ale tym razem nie powiedział ani słowa. Znamienne jest to, że choć...

Kiedy ojciec Piotr Gaczyński ożenił się ponownie, mnie na wychowanie wziął brat ojca Łukasz Gaczyński z żoną Antoniną. Mieli oni także kilkoro własnych dzieci. Niekiedy przebywałam też, u swojej babci ze strony mamy Marii Skibińskiej na Rudni, parafia Kisielin. Babcia moja mieszkała ze swoim synem Mieczysławem, bratem mojej matki oraz synową i ich kilkunastoletnią córką Jadwigą.

W 1943 r....

Pszenica i kąkol

Kłos pełny, tłusty ku słońcu mruga ochotnie                                                

Wdzięczy przy tym i złoci, ziemię darzy stokrotnie.                                      

A obumarwszy, sam wzejdzie w historii ludzkich losów                               

Dziedzictwo ujmie, pośród wyrzeczeń i katuszów.                                                                

Dominopol perłą Ziemi Wołyńskiej                                              

Perła Wołynia, kresowych orłów stanica.                                                      

Trwa mężnie w stepie, gotowa do skoku lwica.                                              

W dawnych dziejach osadzona, na szlacheckim rodzie.                                 

 W pracy i służbie moc hartuje, polski narodzie...

W czerwcu 1943 r. gruchnęła wieść, że Niemcy spalili wieś Beheta, powiadano, że to odwet za wysadzenie w powietrze dwóch pociągów niemieckich, jeden w Chobułtowej, a drugi w Owadnie. Worek nieszczęść rozwiązał się na świętych Piotra i Pawła, w czerwcu 1943 r., kiedy to Ukraińcy zaczęli, coraz częściej i śmielej napadać na Polaków, w takich stronach jak Swojczówka. U nas póki co, wciąż było...

Pamiętam pierwszą ogromną rzeź, jaka była w naszych stronach w dniu 11 lipca 1943 roku we wsi Dominopol, odległej tylko 4 km od Swojczowa. Nocą i przy pełnym zaskoczeniu, stosując najbardziej makabryczne metody, wybito tam ponad 150 rodzin polskich [liczba rodzin była mniejsza, dod. S. T. Roch], był to pierwszy masowy mord na terenie naszej parafii. Zginął  tam mój wujek Lipina Franciszek z całą...

W Swojczowie, bardzo blisko naszej szkoły mieszkała Polka Michalina Krzysztof z d. Rak. Ze swoim mężem, chyba Antonim, miała trzy dziewczynki, najstarsza miała 8 lat, a najmniejsza 8 miesięcy. Rodzina Krzysztofów należała do tej grupy, która do samego końca pozostała w Swojczowie, aż do tragicznej nocy, podczas której Ukraińcy wymordowali resztki naszej społeczności. Znam tę historię, bowiem...

Wrocław 15 listopada 2015 r.

Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, ul. Wiejska 10, 00-902 Warszawa

LIST OTWARTY DO PREZYDENTA RP

Szanowny Panie Prezydencie, po Pana zwycięstwie, zwrócił się poprzez działacza AK, dr Józefa Osadę, do mnie i do kilku innych osób z Wrocławia w imieniu  Stowarzyszenia Morskiego i Gospodarczego w Gdyni, pan prezes Marian Banaś, z propozycją zgłoszenia...

Stanisław Syzduł był Polakiem, mieszkał już od pokoleń na kolonii polskiej Boża Wola, która przylegała do Swojczowa, a drugim końcem łączyła z polską dużą kolonią Władysławówka. Dom Staszka stał około 500 m tylko od naszego kościoła, położonego na wzgórku. Do dziś dobrze pamiętam jego rodziców, to byli ludzie dobrzy i wierzący, często widywałam ich w niedzielę i święta w naszym kościele. Choć...

Nasza udana ucieczka z kolonii Teresin nie była ewenementem bowiem wielu ludzi, tak jak my co żywo uciekało do miasta. Ale już po kilku dniach na ulicach Włodzimierza Wołyńskiego pojawili się Ukraińcy, którzy spotkawszy naszych Teresiaków i nie tylko, namawiali gorąco aby wracać do swoich domów. Argumentowali słusznie, że tam wszystko zostało, cały dorobek życia, wszystko do życia jest, a tu w...

Ledwie tydzień po naszym przybyciu do miasta, a zatem około 19 lipca 1943 r. , moja mamusia Jadwiga Karbowiak z d. Borkowska i inna Polka o nazwisku Antoniak, udały się drogą do Teresina, wspomina Helena Wójtowicz z d. Karbowiek ps. „Dama”. Szły tak w biały dzień na piechotę, gdy doszły na Smolarnię zauważyły, że z przeciwka od strony Teresina, jedzie dwie furmanki pełne ludzi, rozpoznały chyba...

            W domu, który zajmował Romanowski, mieszkała także rodzina Wesołowskich, w tym Walenty Wesołowski i jego żona Zofia z domu Ryś oraz ich dzieci Lucyna lat około 14, Halina lat około 10, Walentyna lat około 5 i Aleksandra lat około 7. Razem z nimi mieszkała babcia Antonina Ryś lat około 67, niestety wszyscy zginęli podczas tego samego napadu. Pogrom przeżyła tylko Zofia i jej najstarsza...