Czy Kościuszko był królem?

Tak zapytał kiedyś na lekcji mój kolega, a słysząc śmiech dodał lekko skonsternowany: „… a bo mi się pomyliło z Krzywoustym!”. To było w latach siedemdziesiątych, w podstawówce, a warto zauważyć też ten śmiech i konsternację. Czy dziś mogłoby paść podobne pytanie? Nie jestem pewien. Uczeń musiałby przynajmniej słyszeć o jakimś naczelniku powstania i jakimś polskim królu. Śmiech? Raczej z „oszołomów”. Konsternacja? A gdzie tam! Jesteśmy dumnymi Europejczykami i jeśli coś-niecoś kojarzymy, to ewentualnie tragedię „wypędzonych”, „polskie obozy koncentracyjne” i ewentualnie Jedwabne. Bardziej światli dorzucą „mordowanie głodem i chorobami radzieckich żołnierzy” i Berezę Kartuską.
Trwa głodówka w obronie lekcji historii, a w istocie samej historii Polski. Jedni ją zauważają, inni starają „zamilczeć”. Aby wiedzieć, co znaczy „zamilczeć”, trzeba… znać historię. Tak koło się zamyka.
Jasne, że popieram ten desperacki krzyk o ratowanie resztek polskości i poziomu edukacji w polskich (przynajmniej nominalnie) szkołach. Chciałbym dodać jeszcze tylko kilka słów.
Nie tylko potrzebujemy dla naszych dzieci lekcji historii. Niezbędni są jeszcze… historycy. Sam, a było to niemal w czasach wojen punickich, spotkałem i złych i, Bogu dzięki, wspaniałych. Aż strach powiedzieć, ze w liceum na etacie „historyk” (bo jak to inaczej nazwać?) pracowała pani, której lekcje sprowadzały się do - Otwórzcie podręczniki i przeczytajcie sobie rozdział pierwszy pod tytułem Egipt – dar Nilu”, oraz – W domu napiszecie dlaczego Egipt był zwany darem Nilu (to samo pytanie na klasówce). Ta nieszczęsna kobieta po 80-tym odkryła ponoć (tak mi opowiadała jej koleżanka-nauczycielka), że istnieją jakieś inne podręczniki i opracowania naukowe , niż te, których musiała uczyć się na pamięć na studiach, napisane na dodatek po polsku (tyle, że wydane poza PRL-em). Szok, po prostu szok!!! (jak to się mówi w telewizji). Inna zaś nauczycielka, jeszcze w podstawówce odpowiedziała na pytanie ucznia, dlaczego na mapie granica Niemiec i ZSRR po ’39-tym przebiega tak jakoś przez środek Polski. Została przeniesiona do innej szkoły jeszcze przed zakończeniem roku. Nie po raz pierwszy. Na studiach zaś miałem przyjemność (tylko na egzaminie) spotkać się z docentem (tylko docentem!), który miał zwyczaj pytać studentów, co ich interesuje. Mój kolega, mocny w „pamięciówce” wypalił, ze historia ruchy robotniczego (łatwo wykuć). OK, odpowiedział celująco, ale wyszedł z dwóją. Następne pytanie dotyczyło Powstania Warszawskiego, które też obkuł na blachę, ale niestety nie zadowolił egzaminatora. „Ludzie w pana wieku ginęli za coś, o czym pan nie ma zielonego pojęcia”. Ot, przykrość i wstyd! Potem dowiedziałem się, że docent miał w czasach stalinowskich KS za „nieprawomyślność”… Przeżył, ale, jak widać, na załączonym obrazku, nie awansował. Nie on więc pisał podręczniki. Zajmowali się tym poważni i odpowiedzialni naukowcy, niektórzy czynni zresztą do dzisiaj, nadal nauczający, egzaminujący i wychowujący (???) młodych ludzi.
Gwoli prawdy muszę przyznać, że ówczesne autorytety nie były w stanie „ukształtować” wszystkich studentów historii. Kiedy byłem w liceum, wpadali do nas na praktyki fajni faceci, którzy próbowali przemycić tyle prawdy, ile zdołali. Już na studiach poznałem silna grupę historyków, chłopaków z NZS-u (potem podziemnego), wodzących prym na demonstracjach i „zadymach”, ba, zdobywających podczas „na wrogu” ZOMO-wskie tarcze i hełmy. Wielu z nich znalazło się potem w IPN-ie. Tak połączyli naukę z praktyką i praktykę znów z nauką… No, ale IPN trzeba przecież „zaorać” i „zabetonować”, a nawet z pochówkiem ś.p. prezesa Kurtyki były korowody….
W Sieci, jakieś sześć lat temu, poznałem chłopaka, kończącego historię. Pisał fajnego bloga, przeszliśmy na „priv”, wyznał mi, że chciałby po dyplomie pracować jako śledczy w IPN… Ciekawe, czy się nie rozmyślił, bo z czasem okazało się, że to… niezbyt dobry pomysł na karierę.
Jeden z tamtych działaczy podziemia, historyk, „zadymiarz”, więzień, IPN-owiec właśnie głoduje w obronie historii Polski.
Nie dla siebie czy kolegów, jestem pewien. Może dla tych chłopaczków, którym Kościuszko może pomylić się z Krzywoustym, albo dla studentów, chcących uczyć prawdziwej historii i badać ją u źródeł? Może zwyczajnie – dla nas?
P.S.
Ilustracja: „Polonia” Stanisława Wyspiańskiego