Trybeusowe zdrowe żarcie - ryby

 
Nasz kolega Robert/Trybeus wpadł na świetny pomysł, by raczyć nas wiedzą o skarbnicy naszej bożej spiżarni, a przede wszystkim o jej zdrowych i niezbyt znanych elementach. Tylko przyklasnąć temu pomysłowi, szczególnie w czasach, gdy zalewani jesteśmy pożywieniem śmieciowym, wszystkimi tymi fast foodami, pizzami i powszechną bylejakością. I to wtedy, gdy w koło, tak, jak nigdy, jest tyle zdrowego i co najważniejsze – pysznego i taniego jedzenia.
 
Wywołany do tablicy, jako Kaszuba, marynarz i jazgdyni, gdzie Gdynia, najmłodsze duże miasto w Polsce, w herbie ma właśnie ryby, królewskie śledzie. Pisałem zresztą o tym tutaj [   http://niepoprawni.pl/blog/7787/kto-by-pomyslal-sledz  ].
 
Muszę wam powiedzieć, że karierę na morzu rozpocząłem właśnie poławianiem ryb, niestety tylko jednym rejsem, na jednostce Dalmoru, u południowo – zachodnich wybrzeży Afryki (RPA i Namibia). Wielokrotnie później ciężko pracowałem, ale już nigdy nie było to tak ciężko niż na rybackim trawlerze.
Ryby było dużo, więc wszyscy członkowie załogi, którzy akurat nie mieli wacht, brali udział w tak zwanym potocznie volksturmie, czyli po ośmiu godzinach normalnej pracy, udawali się jeszcze na cztery godziny do przetwórni, aby obrabiać złowioną rybę. Jednakże ten fizyczny wysiłek był sowicie wynagrodzony przez jedno – nocnego kucharza, który o północy przyrządzał fantastycznie świeżo złowione ryby, które sam wybierał z dopiero co wyciągniętych sieci. Były więc niesamowite miętusy królewskie, albo olbrzymie makrele colias, pyszne jak nigdy, po ciężkiej pracy. To właśnie wtedy pokochałem ryby. I zostało mi to do dzisiaj.
 
Nie będę się tym razem rozpisywał o świecie. O egzotycznych urokach miecznika, wargacza, tuńczyka, portugalskiej sardeli, czy pekińskiego karpia po cesarsku. Ci, co podróżują, mogą się sami przekonać o tych rarytasach. Lecz uczciwie powiem wam, że takie same rarytasy mamy na miejscu w kraju, na wyciągnięcie ręki. I nie muszą to być na wyrost przeceniane ośmiorniczki w knajpie "Sowa i przyjaciele".
 
Cóż więc tutaj mamy, co można w każdej chwili postawić na polskim stole smakosza? Mamy proszę państwa niezmierne bogactwo, godne jakichkolwiek królewskich dworów.
Pominę już tutaj króla ryb morskich – śledzia, o którym się już sporo rozpisywałem. I każda prawdziwa Polka potrafi go przyrządzić co najmniej na dziesięć sposobów. Zostawmy więc śledzia dzisiaj w spokoju.
Mamy za to szeroki wachlarz ryb morskich i znacznie od niego szerszy wachlarz ryb słodkowodnych. Co jest naszym specyficznym odwróceniem spożycia w stosunku do zachodu, gdzie zdecydowanie przeważają ryby morskie.
 
Cóż takiego daje nam nasz niezbyt słony Bałtyk i pobliskie Morze Północne?
Daje nam przede wszystkim dorsza, świetną białą rybę, z niewiadomych przyczyn, niedocenioną w Polsce. Podczas, gdy Anglicy, Holendrzy i Skandynawowie uważają tą białą rybę za rarytas, a suszony dorsz, czyli sztokfisz, suszony na norweskich Lofotach, dzisiaj nawet przez sporą kolonię Polaków, zyskał Norwegii światową renomę i jest podstawą ukochanego przez Portugalczyków i Hiszpanów dania – bacalao, długo gotowanej suszonej ryby w pomidorach i innych warzywach. Tak jest, dorsz to na prawdę coś pysznego. I też umiemy go podawać na wiele sposobów. Od zup, poprzez dania główne, aż do zimnych przekąsek.
Muszę niestety złamać tu początkowe przyrzeczenie i wspomnieć o greckiej zupie rybnej – kakavia  - cudowna "piracka" zupa rybna z mnóstwem ziemniaków i cytryny. I tu uwaga! W Grecji, głowa rodu, albo najważniejsza osoba przy stole, w dowód uhonorowania dostaje właśnie pływającą w zupie głowę dorsza. Zjada ją się z rozkoszą, łącznie z oczami.
A jako, że Węgrzy to nasi bratankowie, to muszę powiedzieć, o tamtejszej zupie rybnej – halaszle. To również smakołyk pełen warzyw, z dominującą, jak to u Węgrów papryką.
Za to nie wspomnę o królowej zup rybnych – francuskiej bouillabaisse (bujabez), prowansalskim przysmaku, bo do niej używa się wielu gatunków ryb morskich, których u nas nie ma, a dodatkowo jeszcze owoce morza.
 
Jako danie główne lubię dorsza przede wszystkim, usmażonego jako filet ze skórką (którą też zjadam) i polanego czosnkowym masełkiem. Pyszny jest także uduszony w cudownym śmietanowym, albo holenderskim sosie, podany z ziemniaczkami i szpinakiem.
A jako zimna zakąska, każdemu od razu przychodzi do głowy dorsz po grecku, choć grecy takiego dania nie znają, a jest to najprawdopodobniej polska wersja (i znacznie smaczniejsza) portugalskiego bacalao.
Dorsz jest rybą chudą, więc nie zawiera tak dużo omegi 3, jak np. makrela, czy śledź, ale też jest źródłem zdrowia, witamin i minerałów.
 
No dobrze, ale co tam jeszcze nam Bałtyk oferuje? Parę pyszności.
Jest więc szprotka – rybka znana głównie z puszek. Prawdziwa bomba zdrowotna, pełna omegi 3. Nie wiem dlaczego nie ma u nas tradycji, chociaż ja to usilnie propaguję w okolicy, smażenia tych małych rybek, jak frytki, w głębokim tłuszczu. Jest to fantastyczna przegryzka podczas długich biesiad, gdy towarzystwo raczy się naszym wspaniałym piwem (a nie jakieś tam Hajnekeny, czy Carlsbergi).
Jest flądra. Ta mała płastuga jest bardzo smaczna, ale czasami u rybaków można znaleźć jej większego i jeszcze smaczniejszego turbota, który sam jeden wypełni największą w kuchni patelnię. Jest fantastyczny, mięso nieco orzechowe, jędrne i soczyste.
Mamy jeszcze niesłychanie zdrową makrelę, która u nas króluje w postaci wędzonej.
W odpowiednich miesiącach można zdobyć tanie i fantastyczne okazy, jak na przykład miętusy o zielonych ościach.
Odjeżdża z naszych stołów niestety, najwspanialsza smakowo ryba, zarówno słodkowodna, jak i morska (łowiłem w Gdyni na portowym falochronie) – węgorz. Z powodu wielkiej miłości do węgorza Niemców, Holendrów i Duńczyków, cena została już wywindowana do 90 zł za kilogram, czyli tyle ile najwspanialsza wołowa polędwica i to stanowi skuteczną zaporę, dla wielu polskich stołów.
Wędzony świeżo w Orłowie, przez rybaków nad morzem, węgorz, jest czymś najsmaczniejszym, co w życiu jadłem. A jadłem sporo różności, proszę uwierzyć.
 
Gdy jedzie się samochodem z Gdyni do Kartuz przez Żukowo, to mijając po prawej stronie w Borkowie jezioro, należy po stronie lewej wypatrywać niepozornego parterowego budynku, gdzie oferują najlepsze na świecie ryby słodkowodne. Ktoś nieprzyzwyczajony może być nieco zaskoczony, gdy przed tym niepozornym budynkiem zobaczy parkujące Bentleye, Jaguary, czy Mercedesy klasy S. Smakosze dobrze wiedzą, gdzie można zjeść najlepsze ryby niedaleko Trójmiasta.
Codziennie, przez cały rok, można tutaj się raczyć: płotką, okoniem, sieją i sielawą, cudownymi linami, sandaczem, szczupakiem i węgorzem. Wszystko świeżutkie, prawidłowo sprawione i po mistrzowsku ugotowane, usmażone lub upieczone. Pewnie jeszcze jakiejś rybki zapomniałem... O, właśnie... odrastają już pierwsze, zarybione w naszych wodach jesiotry, ale to już zupełnie inny temat. Wspomnę tylko, że za naszych wspaniałych szlacheckich czasów, za wyrośniętego, dwumetrowego jesiotra pan gotów był zapłacić jedną całą wsią.
 
Ryby, dla naszego zdrowia, powinniśmy spożywać przynajmniej raz na tydzień, a optymalnie, dwa razy w tygodniu. Jako ciekawostkę podam, że Eskimosi, których dieta w 90 procentach opiera się na rybach i na wielorybim i foczym tłuszczu, dożywają powszechnie 90 lat i to w pełnym zdrowiu i dobrym samopoczuciu.
 
Nie opisałem tutaj najpowszechniejszych w naszych sklepach ryb – łososi i pstrągów. Są to ryby hodowlane, zazwyczaj sztucznie karmione. Więc tak, jak kury i reszta drobiu – jeżeli gospodarz postępuje uczciwie, to mamy towar zdrowy i wysokiej jakości, a jak nie to mamy byle co.
 
W naturze, wszystkie odmiany pstrąga, łosoś, troć wędrowna, głowacica, to ryby krystalicznie czystych wód górskich. Takich rzek mamy trochę na Pomorzu, ale tak na prawdę coś więcej mógłby o nich powiedzieć Robert, który zapewne w młodości kłusował na te ryby, w rozlicznych górskich rzekach Karpat.
 
Nie wspominam też o prawdziwie królewskim przysmaku – polskich rakach. Uwierzcie – wszystkie te homary, langusty i kraby nie są nawet w połowie tak smaczne, jak raki z polskich wód. No, ale rak to nie ryba.
 
Smacznego!