[Kali ukraść krowa] kontra [Kalemu ukraść krowa]

“Przyznam, że jestem bezradny wobec tego intelektualnego fenomenu.”

Tak pisze jeden z moich ulubionych publicystów, Piotr Skwieciński, w artykule na wpolityce:

]]>http://wpolityce.pl/polityka/281613-wiec-jednak-da-sie-falszowac-wybory-...]]>

Postaram się ten fenomen autorowi artykułu objaśnić.

Jest kilka sposobów wyjaśnienia tego fenomenu.

Pierwszy, ogólnikowy, to zaliczenie go do specyficznej perspektywy poznawczo-emocjonalnej określanej, dzięki Sienkiewiczowi, jako kalizm. Ten zabieg jednak tylko perspektywę tę klasyfikuje, ale nie wyjaśnia. Tylko go opisuje – jak Kalemu ukraść krowa...

Żeby ją wyjaśnić, trzeba zastosować drugie podejście i odwołać się do koncepcji neurobiologa Antonio Damasio, który postawił tezę o istotnej roli tzw. markera somatycznego, która sugeruje, że określone wydarzenie kojarzy nam się z jakimś doświadczeniem z przeszłości i to wspomnienie wywołuje cielesną czyli somatyczną reakcję ciała pod wpływem emocji z tym doświadczeniem związanej.

Otóż, choć wydarzenia mogą nam się wydawać podobne, to ich struktury mogą być odmienne i przy zmianie struktury następuje przełączenie markera somatycznego, czyli jak ja kiedyś to określiłem, czip działa inaczej.

Wyobrażmy sobie taki system w którym występują Kaczyński, Tusk i ich proplatformerski obserwator. Jeżeli Donald bije Kaczora to obserwator odczuwa emocje pozytywne, gdy zmienia się struktura relacji i Kaczor bije Donalda, wtedy ten obserwator odczuwa żal czy złość.

W gruncie rzeczy jest to banalnie proste zjawisko: jeśli Tusk coś robi, to znaczy że to jest dobre, dla platfusa oczywiście. Jeżeli robi to samo Kaczyński, to oczywiście, że jest to złe.

To jest podobnie jak w przypadku systemu składającego się z trzech elementów: [k,o,t]. Elementy te można ustawiać różnie i w efekcie możemy otrzymywać odmienne struktury, o odmiennym znaczeniu: “tok”,”kot” lub “kto”. Tak więc “tok = Tusk”, podczas gdy “kot = Kaczyński”. [Tusk obija Kaczyńskiego] albo [Kaczyński obija Tuska]. To dla Kalego są dwie odmienne rzeczy. Każda z tych dwóch możliwości zostaje opatrzona innym markerem. Emocje wywierają decydujący wpływ na decyzję, szczególnie jeśli są to emocje dobrze utrwalone.

Oczywiście, tego typu rozdwojenie logiki powstaje tylko w przypadku prostych umysłów, gdy dany konflikt zostaje wyrwany ze społecznego kontekstu i odpowiednio przyrządzony, zawężony, skonkretyzowany i spersonalizowany. Umysły zdolne do uogólnień, abstrahowania i postrzegania wydarzeń w szerszej perpspektywie są w stanie unikać tego typu pułapek.