Debata w sprawie JOW

     Idea wprowadzenia Jednomandatowych Okręgów Wyborczych rozbudziła wielkie nadzieje w zrażonym do polityków społeczeństwie. Jak twierdzi Paweł Kukiz, zbudowanie uczciwej relacji między wyborcami, a ich przedstawicielami w sejmie ułatwiłaby zmiana ordynacji wyborczej, doprowadzając do odsunięcia od władzy zdegenerowanych postkomunistyczno-solidarnościowych dygnitarzy od ponad dwudziestu lat decydujących o tym, kto ma szansę znaleźć się w gronie reprezentantów polskiego narodu. Czy jest jednak szansa, że wprowadzenie JOW-ów cokolwiek zmieni?

     Pierwszy cios Kukizowi zadał Janusz Korwin Mikke, który podczas telewizyjnej debaty prezydenckiej zagroził zabetonowaniem polskiej sceny politycznej Platformą Prawa i Sprawiedliwości, podając za przykład Wielką Brytanię, gdzie JOW-y funkcjonują od lat, a tamtejsza Izba Gmin zdominowana jest przez dwie partie. Zapomniał dodać, że JOW-y mogą być stosowane w przeróżnych konfiguracjach i nic nie stoi na przeszkodzie, aby zamiast modelu brytyjskiego wprowadzić na przykład jego zmodyfikowaną wersję funkcjonującą z powodzeniem w Australii. Ordynacja jednomandatowa preferowana - bo o niej mowa - daje nam pewność, że w każdym wypadku mamy wpływ na wynik wyborów, nawet jeśli nasz faworyt ma teoretycznie niewielkie szanse na wygraną. Ogólnie rzecz biorąc wynika to z faktu, iż wystawiamy ocenę każdemu kandydatowi znajdującemu się na liście. Prowadzi to czasem do zbyt dużego rozdrobnienia sceny politycznej, więc nie ma obaw o jej zabetonowanie. Poza tym z własnego doświadczenia wiemy, że budowanie koalicji z 3 lub 4 partii - jak ma to miejsce w Australii - wcale nie jest takie proste. W każdym razie możliwości jest wiele, system brytyjski jest tylko jedną z opcji.

     Porównywanie problemów istniejącego tylko teoretycznie państwa polskiego do sytuacji Wielkiej Brytanii jest co najmniej nietrafione, mimo tego głośno komentowane przepowiednie Korwina Mikke zachwiały optymizmem wielu osób popierających pomysł wprowadzenia JOW-ów w Polsce. Wprawdzie szeregi ich zwolenników poszerzyły się kilka dni po wspomnianej debacie o postać walczącego wtedy jeszcze o reelekcję Prezydenta Bronisława Komorowskiego, ale raczej ze szkodą dla projektu, gdyż część entuzjastów zmiany ordynacji wyborczej uznała ten ruch za co najmniej podejrzany. Chwytając się brzytwy Komorowski obiecał nawet referendum w tej sprawie - jeśli dojdzie ono do skutku jest duża szansa na to, że Polacy powiedzą TAK Jednomandatowym Okręgom Wyborczym, jednak od tego do zmiany ordynacji wyborczej jeszcze bardzo daleka droga. Jedyną więc pewną rzeczą jaką dała na razie medialna zawierucha wokół JOW-ów jest zniekształcony i niepełny obraz tego rozwiązania.

     Polskę i Wielką Brytanię - co potwierdzają rzesze polskich emigrantów - dzieli przepaść nie tylko w kwestii zarobków, ale także jeśli chodzi o funkcjonowanie administracji, przejrzystość prawa oraz ogólnie pojmowaną przyjazność państwa obywatelowi. Choć o położeniu naszych krajów na społecznej czy ekonomicznej drabinie nie zdecydowała jedynie ordynacja wyborcza ostatnich kilku dekad to widać jak na dłoni, że nie powinniśmy się obawiać wprowadzenia systemu wyborczego funkcjonującego na wyspach, gdyż to nasz system jest kompletnie niewydolny i sprzyja wszelkim patologiom. Zagrożeniem dla Polski nie jest zdominowanie sceny politycznej przez dwie największe partie, ale jakość usług świadczonych na rzecz obywateli przez polityków obecnych w sejmie, która w kraju nad Wisłą jest na żenująco niskim poziomie. Na polu gry trwają niekończące się roszady tych samych figur, zmieniających na przestrzeni lat barwy partyjne. Walka trwa również na zapleczu. Często ludzie, którzy w kompromitujący sposób wycofali się z polityki, kadencję lub dwie później powracają jako autorytety na czołowych pozycjach list wyborczych z nowymi pomysłami naprawy Rzeczpospolitej. O ich zaangażowaniu w pracę na rzecz kraju nie decyduje przynależność partyjna, lecz to kogo reprezentują. Chcielibyśmy, aby występowali w imieniu określonej grupy wyborców, niestety często pod przykrywką wierności tej czy innej partii reprezentują najróżniejsze grupy interesu, bądź w najlepszym wypadku samych siebie.

     Zewnętrzny wizerunek partii kreowany przez liderów nijak się ma do poglądów czy interesów jej członków. W mentalności Polaków utrzymuje się jednak przeświadczenie, że skreślając któregokolwiek z kandydatów popieranej przez nich partii głosują na wspólnie wypracowany program, który będzie realizowany niezależnie od tego, kto z podpisujących się pod nim wejdzie do sejmu. W ten sposób obok jednostek uczciwych i pracowitych, których nie brakuje na listach większości partii trafia tam cała banda znanych krzykaczy, elokwentnych manipulatorów, przekupnych biznesmenów i posłusznych imbecyli. Nieznajomość ofert kandydatów nie usprawiedliwia wyborców, ale również nie zniechęca ich do głosowania, więc często nazwiska są skreślane dlatego, że są wyborcom znane, choćby ze słyszenia.

     W tej chwili obszar kraju podzielony jest na 41 okręgów wyborczych. W przypadku wyborów parlamentarnych na karcie do głosowania mamy kilkanaście kandydatów, z których rozróżniamy właśnie partyjne jedynki, dwójki i trójki. Reszta nazwisk z listy w większości niewiele nam mówi. Osoby te ze względu na ograniczone środki finansowe mają duże trudności z dotarciem do zapewniającej wygraną grupy wyborców, co na szczęście nie jest niemożliwe. Po wprowadzeniu Jednomandatowych Okręgów Wyborczych liczba okręgów zwiększy się dziesięciokrotnie, zaś lista kandydatów w danym okręgu przy rozsądnej ilości podpisów wymaganych do zarejestrowania kandydatury skróci się do 4-5 nazwisk. Zachęci to wyborców do zapoznania się z programem każdego z kandydatów, a kandydatom ułatwi znacząco kampanię. Przy okręgach obejmujących 8-10 gmin dotarcie bezpośrednio do wszystkich zainteresowanych poprzez odpowiednią ilość akcji informacyjnych i spotkań to jedynie kwestia zaangażowania i sprawnej organizacji. Rozwiązanie to na starcie zrówna szanse faworyzowanych partyjnych pewniaków i całej reszty z ogona list wyborczych.

     Obecny system wyborczy nie gwarantuje pełnej swobody wyboru głosującym. Nie daje też pewności, że skreślając wartościowego kandydata nie pomagamy jednocześnie w wygranej popularnemu idiocie. W przypadku Jednomandatowych Okręgów Wyborczych nie mamy takich wątpliwości. Nie ma kompletnego znaczenia czy władzę dzierżyć będą naprzemiennie dwie partie, czy koalicja złożona z 5 ugrupowań. Wystarczy, że ich członkami będą ludzie uczciwi, odpowiedzialni i otwarci na dialog, otrzymujący prawo do startu w wyborach oraz mandat bezpośrednio w wyniku świadomej decyzji wyborców, a nie pośrednio poprzez wybieranie z określonej grupy ludzi wytypowanej przez partyjnych liderów na podstawie skali użyteczności w zwalczaniu opozycji, pokorności przy naciskaniu guzika podczas przepychania ustaw, posiadania rozległych kontaktów w strukturach quasi-mafijnych czy ładnej buzi. Oczywiście wprowadzenie Jednomandatowych Okręgów Wyborczych nie wymiecie automatycznie z ław sejmowych wszystkich, którzy na to zasługują ani nie uchroni nas w przyszłości przed wygraną jednostek pokroju obecnie rządzących. Może być jednak receptą na odwrócenie trwających obecnie szkodliwych procesów i ucieczkę z równi pochyłej, na której się znajdujemy.