ABCHAZJA DO UPADKU ZSRR.

"Głosowanie" w Abchazji.

Abchazja jest terytorium w północno-zachodniej Gruzji o powierzchni 8700 km kw., nieco mniejszej niż Cypr. Na Abchazję przypada niemal połowa linii brzegowej Gruzji na Morzu Czarnym. Populacja terytorium wynosi aktualnie około 200 tysięcy, znacznie mniej niż przed wojną 1992-93 i składa się z Abchazów, Ormian, Rosjan i Gruzinów skoncentrowanych w regionie Gali. Królestwo Abchazji zostało założone już w VIII w. n.e. W 1555 roku Abchazja dostała się pod panowanie tureckie, a w 1810 roku dobrowolnie przyjęła protekcję Rosji. W 1864 roku samorządność Abchazji została zniesiona przez Rosję, co wywołało bunt Abchazów, krwawo stłumiony przez wojska rosyjskie. W rezultacie wojny i represji ze strony Rosji pod koniec XIX wieku doszło do migracji około 300 tysięcy Abchazów (ponad połowy populacji) na ziemie tureckie; na opuszczone ziemie zaczęły przybywać inne grupy etniczne, zwłaszcza Gruzini. W marcu 1921 roku proklamowano powstanie Abchaskiej SRR, która posiadała własne symble narodowe i prawa, a od 1925 roku również konstytucję. Jednakże w grudniu 1921 roku pod presją Józefa Stalina Abchazja podpisała traktat o stosunkach z Gruzińską SRR, zakładający unię republik na równych stosunkach; według konstytucji ZSRR z 1924 roku Abchazja była autonomiczną republiką w obrębie Gruzji. Ostatecznie w 1931 roku Abchazja została zdegradowana do autonomicznej SRR w ramach Gruzińskiej SRR. Abchazowie uważają, że odtąd byli poddawani gruzińskiej kolonizacji – w 1926 roku stanowili jeszcze 48% ludności terytorium (w 1886 roku – 85%), a w 1989 roku już tylko 18%, podczas gdy 45% stanowili Gruzini. Napięcia między Abchazami a Gruzinami wybuchły po raz pierwszy w lipcu 1989 roku, kiedy kilkanaście osób zginęło w zamieszkach wywołanych otworzeniem w Suchumi oddziału uniwersytetu w Tbilisi. 25 sierpnia 1990 roku Abchaska Rada Najwyższa ogłosiła suwerenność Abchazji. 17 marca 1991 roku w ZSRR przeprowadzono referendum w sprawie utrzymania państwa w odnowionej formie; podczas gdy Gruzini zbojkotowali je, Abchazowie wzięli w nim udział i blisko 99% poparło propozycję, uważając że oznaczać to będzie dla nich status republikański z możliwością wystąpienia z federacji. Natomiast Abchazowie zbojkotowali referendum w sprawie niepodległości Gruzji przeprowadzone 31 marca 1991 roku. WOJNA W ABCHAZJI I SYTUACJA OBECNA 23 lipca 1992 roku Abchazja przywróciła konstytucję z 1925 roku, określającą się suwerennym państwem zgodnie z jej literą, równocześnie jednak zaproponowała Gruzji układ na warunkach federacyjnych. 14 sierpnia 1992 roku wojska gruzińskie wkroczyły do Abchazji i w pierwszej fazie konfliktu odnosiły sukcesy, przejmując kontrolę nad większością Abchazji, w tym stolicą Suchumi. Przy mediacji rosyjskiej 27 lipca 1993 roku zawarto w Soczi rozejm, ale 16 września siły abchaskie, mając nieoficjalne wsparcie Rosji, przystąpiły do decydującej ofensywy, zajmując w ciągu 2 tygodni całość terytorium Abchazji i wywołując exodus ponad 200 tysięcy Gruzinów. W listopadzie 1993 roku w Genewie zainaugurowano gruzińsko-abchaskie rozmowy pokojowe pod auspicjami ONZ, przy mediacji Rosji i udzale obserwatorów OBWE. Konflikt formalnie zakończył rozejm zawarty 14 maja 1994 roku w Moskwie, który przewidywał wprowadzenie sił pokojowych Wspólnoty Niepodległych Państw. Rozmieszczone w czerwcu 1994 roku i pozostające do dnia dzisiejszego, składają się one wyłącznie z Rosjan. 21 lipca 1994 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ postanowiła o wysłaniu do Abchazji niewielkiej misji obserwacyjnej UNOMIG. W kolejnych latach kontynuowano genewski proces pokojowy, jednak nie doprowadził on do podpisania porozumienia pokojowego, gdyż Abchazom nie wystarcza gruzińska propozycja szerokiej autonomii. De facto niepodległa Abchazja nie została uznana przez żadne państwo na świecie, ale posiada wszelkie inne atrybuty państwowości, przede wszystkim całkowicie niezależne władze. W grudniu parlament Abchazji wybrał Władisława Ardzinbę prezydentem. 3 października 1999 roku Ardzinba jako jedyny kandydat zwyciężył w powszechnych wyborach prezydenckich; równolegle odbyło się referendum, w którym wyborcy zatwierdzili uchwaloną 26 listopada 1994 roku konstytucję. 3 października 2004 roku doszło do kolejnych wyborów prezydenckich, w których przeciw Siergiejowi Bagapszowi wystąpił popierany przez Rosję Raul Khajimba. Chaos jaki powstał po zwycięskim dla Bagapsza głosowaniu doprowadził do anulowaia wyborów przez sąd najwyższy Abchazji. Ostatecznie Bagapsz i Khadzimba porozumieli się, startując razem jako kandydaci na prezydenta i wiceprezydenta 12 stycznia 2005 roku. Abchazja początkowo była całkowicie odcięta od świata, jednak z czasem Rosja złagodziła restrykcje handlowe i komunikacyjne, m.in. w grudniu 2002 roku doszło do otwarcia linii kolejowej łączącej Suchumi i Soczi. Obecnie większość handlu zagranicznego Abchazji przypada na Rosję. Abchazja pokłada też w Rosji nadzieje na odbudowę prężnej niegdyś turystyki, w czym pomóc może organizacja przez Soczi zimowych igrzysk olimpijskich w 2014 roku. Sytuacja na granicy gruzińsko-abchaskiej nadal jest niestabilna i grozi wznowieniem działań zbrojnych. W maju 1998 roku doszło na krótko do ponownego wybuchu walk, gdy Gruzini próbowali odbić dystrykt Gali na południu Abchazji; w rezultacie ponad 30 tysięcy osób uciekło ze swoich domów. Punktem zapalnym jest górny wąwóz Kodori, jedyna część Abchazji kontrolowana przez Gruzję. W październiku 2001 roku doszło tam do starć sił abchaskich z gruzińskimi partyzantami sprzymierzonymi z bojownikami czeczeńskimi. W lipcu 2006 roku wojska gruzińskie przeprowadziły w Kodori operację przeciw grupie zbrojnej Emzara Kvitsianiego z zamiarem zainstalowania tam abchaskiego „rządu na uchodźstwie,” co wywołało zaniepokojenie w Suchumi. Gruzja uważa, że obecność wojsk rosyjskich na granicy z Abchazją nie przyczynia się do rozwiązania konfliktu i wielokrotnie domagała się ich wycofania. W kwietniu 2002 roku doszło do incydentu w wąwozie Kodori, kiedy pojawili się tam niespodziewanie rosyjscy żołnierze, wchodząc w kontakt z wojskami gruzińskimi; wybuchowi walk zapobiegła natychmiastowa osobista interwencja prezydenta Gruzji Eduarda Szewardnadze. 18 lipca 2006 roku parlament Gruzji wystosował żądanie natychmiastowego opuszczenia Abchazji (oraz Osetii Południowej) przez rosyjskie wojska pokojowe. 20 września 2007 roku w wąwozie Kodori w potyczce gruzińsko-abchaskiej zginęło 2 rosyjskich oficerów. Prezydent Gruzji Michaił Saakaszwili kilka dni później w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ zarzucił Rosji „organizowanie i przewodzenie zbrojnej grupie z misją terroru”, zaś ambasador Rosji przy ONZ Witalij Czurkin oskarżył Tbilisi o niesprowokowany atak na „centrum treningu antyterrorystycznego.”