E-Voting

Po co tracić cenny czas, gdy można wiele spraw załatwić przebywając w domowym zaciszu i miłej atmosferze, spijając soki życia? E-Demokracja, e-voting czy też e-governance - pod tymi ciekawie brzmiącymi nazwami kryje się nic innego, jak wybory i załatwianie spraw urzędowych przez internet.

W ostatnim tygodniu miałem okazję głosować w wyborach do austriackiego związku studenckiego (OEH). Było to dla mnie bardzo ciekawe doświadczenie, którym chcę się podzielić z Państwem, biorąc pod uwagę także ewentualną perspektywę takiego rozwiązania w naszej Bananowej Republice.

Najpierw pragnę nadmienić, iż przez internet w Austrii, można głosować w wyborach do OEH, składać zeznanie podatkowe, wniosek o stypendium. Jak więc widzimy, nie jest to tak zaawansowane jak np. w Estonii, gdzie można głosować w wyborach do parlamentu za pośrednictwem sieci.

Z pewnością możliwość załatwienia niektórych spraw to wielka dogodność, jednak kupić coś w sieci, czy wysłać maila a brać udział w głosowaniu to chyba jednak jest różnica. Wobec czego technologia musi zapewnić nie tylko większe bezpieczeństwo ale także swoistą anonimowość (pięcio - przymiotnikowe wybory: tajne).

Aby całość działała potrzeba jest odpowienia karta - w austriackim wypadku jest to tzw. e-card (odpowiednik naszej EKUZ, potwierdzający fakt posiadania ubezpieczenia społecznego - wraz ze swoistym peselem), karta chipowa, taka zielona:

Na co dzień, karty używa się w wizytach u lekarza, w krankenkasie. Numer ubezpieczenia (pierwsze cztery cyfry + data urodzenia) jest bardzo istotny i prawie wszędzie używany. Aby jednak móc głosować, należy kartę “odblokować” i nadać jej dwa PINy, jednen 4-ro cyfrowy, drugi 6-cio. Do tego potrzebny jest czytnik tych kart - w ramach promowania wyborów przez internet, otrzymałem takowy za darmo, możliwy koszt ok. 20 euro.

Po wgraniu oprogramowania, podłączeniu czytnika etc. można wypróbować sprzęt. Mi się owo rozwiązanie bardzo spodobało, ponieważ jestem przyzwyczajony do “załatwiania” wielu spraw za pośrednictwem sieci.
Jak to się ma do Bananowej Republiki? Po pierwsze u nas pewnie też wejdzie e-voting, jednak obawiam się, że nie będzie tak dobrze pomyślany jak tutaj. U nas zrobiono wielkie halo z wymianą dowodów osobistych, a teraz nagle okaże się, że znów trzeba będzie wymieniać na “chipowe”. Kolejna sprawa to co z tymi, którzy nie mają polskich dowodów osobistych, a ze względu na zameldowanie, będą mieli prawo do głosowania lub załatwiania spraw przez internet? Oparcie tego na e-card wydaje się dobrym i rozsądnym rozwiązaniem.

Ponadto należy pamiętać, że nastawienie się tylko i wyłącznie na e-wybory nie jest możliwe, wszak istnieje pojęcie “digital divide” - cyfrowe wykluczenie, które dotyczy osób niemających dostępu do internetu. Dalej należy pamiętać, że w polskim porządku prawnym nie ma jak do tej pory skutecznego wyboru listownego, który mógłby w wielu kwestiach sprawę głosowania ułatwić.Idąc dalej, budowa infrastruktury jest droga, jednak wykorzystując środki z euro - kołchozu, można te wydatki zminimalizować.

Także nie ma się co łudzić, że frekwencja skoczy nam do góry - właśnie przykład Estonii pokazuje to najlepiej: jedynie 2% uprawnionych do głosowania wzięło udział w wyborach za pośrednictwem internetu. Istnieją również możliwości manipulacji jak i kwestie związane z bezpieczeństwem - nie ma przecież zabezpieczeń nie do złamania. Należy pamiętać, iż każdy komputer, z którego można głosować, jest potencjalnym ogniwem - zagrożeniem.

Moim zdaniem należało by się zastanowić nad praktycznym wykorzystaniem e-governance, tj. do spraw związanych z rozliczeniem podatku, wnioskiem o stypendium etc. Natomiast wybory ogólnokrajowe jak na razie powinny pozostać w obecnej formie, uzupełnione o wybory listowne.

Aby jednak przyzwyczajać społeczeństwo, warto by lokalne referenda, czy wybory samorządowe były realizowane przez internet - moglibyśmy wtedy wyłapać ew. błędy i na podstawie empirycznych doświadczeń, a nie nieograniczonej fascynacji technologią i postępem (vide faszyzm, komunizm), ocenić w dalszej przyszłości, czy faktycznie tego potrzebujemy.