O wartościach indywidualnych

Rozważania o wartościach snują głównie tzw. naukowcy (po drodze doktoryzując się i habilitując), co onieśmiela nas, prostaczków, ze względu i na „potęgę ich wiedzy”, ale także na hermetyczny („naukowy”) język, jakim prowadzą te rozważania. Kto mimo wszystko usiłuje przez te przeszkody się przedrzeć zauważa, iż nie znajdzie tam jasnych wskazówek, bo różne cywilizacje, narody, a nawet grupy społeczne mają różne wartości w większym od innych poważaniu i zalecaniu…

Na dodatek nawet te, co do których (przynajmniej w naszej cywilizacji) panować winna akceptacja powszechna (Dekalog) są przecież po części nakazem starozakonnym, nie przystającym nie tylko do czasów współczesnych, ale nawet tych sprzed 500 lat (gdy rodził się ateizm) – zatem „nie obowiązują” wszystkich; sytuacja taka przypomina się w nieprzyjaznej ocenie naszego pięknego zawołania-zobowiązania „Bóg, Honor, Ojczyzna”…

Wydaje się zatem, że kwestia „wartości moralnych” porządkuje raczej ogół niż jednostkę, która nierzadko przecież cudzołoży, kradnie, a nawet zabija, za nic mając Prawo. Jest jednak coś, co występki takie czyni nieznośnymi i nie jest to otrzymana za nie kara: to własne sumienie – od jego wyrzutów nie da się uciec najbardziej zatwardziałemu przestępcy!

Czy zatem nie powinniśmy stworzyć jakiegoś Nowego Katalogu wartości, zwłaszcza w tak zindywidualizowanych Nowych Czasach? Stworzyć, to nie znaczy „wymyślić” – a tylko zebrać te wskazówki, które nam już dano, by mogły zostać „wprasowane” w podświadomość każdej jednostki, nie budząc przy tym zastrzeżeń „ideologicznych”: zabiegi ideologiczne nie powiodły się nawet w konfucjańskich z tradycji Chinach (triady) – nie mówiąc o już o dwudziestowiecznych, zbrodniczych ideologiach – i nie udają się, na szczęście, współczesnemu „neoliberalizmowi”, ale dotyczyły one jednak mas: poszczególny człowiek, z jego pragnieniem wolności, jest bardziej wymagającym odbiorcą.

Choć przecież i on odczuwa (we własnym sumieniu) potrzebę wskazówki, nawet jeśli byłaby tylko potwierdzeniem jego intuicji.

Na początek proponuję wpisać na tę listę moralny nakaz Bycia Przyzwoitym (to o nim dała świadectwo Inka) – nakaz tak powszechny, że trudno by było znaleźć kogoś, kto by ten nakaz odrzucił.

I chociaż trudno byłoby zdefiniować, co oznacza „bycie przyzwoitym” (a szkoły i inne instytucje powszechne z pewnością podejmą tu swoje „starania”) – niech pozostanie on nakazem nieopisanym, bo norma ta, we własnym sumieniu, jest czytelna dla każdej jednostki.

„Bycia przyzwoitym” nie znajdziesz jednak wśród zarzutów o jego brak wyrażanych publicznie: czyż nie jest to aby sposób na zagłuszanie powszechnego, ale i przecież własnego!, sumienia?