Jakie zło dziś uczyniłeś ?

Prorok Amos: "Szukajcie dobra, a nie zła, a będziecie żyli".

Seneka: „Szukaj jakiegoś dobra, nie tylko tego, które mieni się pozorami, ale trwałego i prawdziwego".

Droga dobra jest najlepszą drogą dla każdego człowieka. Nie powinien on oszczędzać się w podejmowaniu wysiłków, aby je osiągnąć. Drogowskazami w takim życiu, przede wszystkim jest prawo, sumienie i moralność. Wybór odwrotny, łatwiejszy, prowadzi do zła. Zatem wszelkie zaniechania, folgowanie sobie („jakoś to będzie”) mogą nas z drogi do dobra zawracać, aczkolwiek nie bezpowrotnie: musimy naszą drogę analizować i to w dwóch aspektach: poszukując dobra własnego i wspólnego, przy czym oba one winny się równoważyć, co ilustrują takie pojęcia jak „mądry egoizm” (nadmierna miłość własna wywoła szkodliwą dla mnie reakcję społeczną), czy „nadrzędna zasada pomocniczości” (słaby nie jest w stanie pomóc innym). Nie jesteśmy tu zdani tylko na siebie! Analizować możemy np. krytykę, która nas spotyka (przy czym należy pamiętać, że i ona może być złem: takim jest np. krytyka z założonym celem – dajmy na to – propagandowym).

Kiedy już się uporamy z tą niezbędną refleksją – jakie wnioski należy wyciągać, a jakie na ogół wyciągamy? Najważniejszym jest konieczność zadośćuczynienia. Ale uwaga: komu mamy zadośćuczynić, gdy przekroczyliśmy jakieś przepisy (za co będziemy ukarani lub i nie)? Na ogół więc uważamy, że „sprawiedliwości stało się zadość” i dana sytuacja zostaje w ten sposób „rozgrzeszona”. Tymczasem jest to tylko jedna strona medalu! Bo owszem, „społecznie” zostaliśmy skwitowani, ale wobec siebie? Wobec siebie nie: jak dalece jesteśmy siebie samych zapewnić, że „to się nie powtórzy”? I że wytrwamy w tym przekonaniu?

Potrzeba wysiłku jest jedyną gwarancją dobrej drogi. Póki dochowujemy starań, póty „żyjemy”. Zło będzie nam się co i rusz przytrafiać – taka już jest natura ludzka – może to jednak być odskocznią do czynienia dobra: sobie i otoczeniu – byle z konieczną refleksją.