Buce i fellachy (teraz i zawsze)

Śmieszą mnie, a jednocześnie wnerwiają, słyszane tu i ówdzie (gdzie? na blogach oczywiście! gdzie się niby toczy realne życie intelektualne tego nieszczęsnego kraju?!), że "tragedią Polski jest, iż rządzą nami historycy, a powinni być inżynierowie". O inżynierstwie akurat to i owo wiem - jak by nie było, moje najpełniejsze, zakończone dyplomem i latami praktyki, wykształcenie jest właśnie inżynierskie.

(Nie, żeby w tym nie było kolejnej zbrodni komunizmu, bo w porządnym kraju nigdy by mi nawet nie przyszło zostawać inżynierem, co jednak nie znaczy, bym nic nie kapował. Oczywiście przed naprawianiem czegokolwiek, czy grzebaniem w jakimś szmelcu stawiam szlaban. Człek musi w końcu znać granice!)

No i naprawdę nie uważam, by inżynier nadawał się na polityka. Czy cokolwiek zresztą, poza samym ew. inżynierstwem. Chyba że, jak i ja, jest to ktoś, kogo sam określam jako "fałszywy inżynier". O czym zresztą wspomniałem wyżej. Co do historyków natomiast - to od kiedy buc w rodzaju Tuska czy Komorowskiego (z Michnikiem i paroma innymi na dokładkę) miałby reprezentować PRAWDZIYCH historyków? Ci ludzie stanowią raczej kolejny dowód kpiny, jaką sobie obecny establiszmęt zrobił z humanistycznych studiów i humanistyki w ogóle.

Przed wojną, święcie w to wierzę, ci ludzie nawet na maturę nie mieliby większej szansy, co dopiero prawo do nazywania się "historykiem"! Prawdziwi natomiast historycy, tacy jak Jérôme Carcôpino (po polsku, jak kojarzę, wydano jedną jego książkę, jest zresztą dość znana), czy Guigliermo Ferrero, to naprawdę niegłupi ludzie. Na podstawie książki tego pierwszego o Sulli, cyklu i drugiego na temat schyłku rzymskiej republiki i początków cesarstwa (który zresztą obecnie czytam) oceniam, że - choć zapewne nie byli to ludzie czynu, i w tym sensie nie nadawaliby się na polityków - to każdy porządny think tank byłby z nich dumny. Ich polityczne analizy są bowiem i głębokie, i przenikliwe.

Obaj Ci panowie pisali w początkach (szeroko pojętych) zeszłego wieku i, na podstawie tego, co nakupiłem swego czasu w uppsalskich antykwariatach, zaryzykuję tezę, iż poziom historii był wtedy o wiele wyższy, niż obecnie. Oczywiście nie oznacza to, że dzisiaj to Tusk z Komorowskim wyznaczają poziom - przyzwoitych historyków jest jednak trochę, którym ci panowie nie są warci czyścić butów. Jednak naprawdę nie dostrzegam nikogo, kto by mógł się z wymienionymi tu przed chwilą autorami mierzyć w ocenianiu starożytnej polityki.

Na podstawie - nie zapominajmy o tym! - ułamkowych w końcu i nie zawsze wiarygodnych informacji, zawartych w źródłach sprzed dwóch tysięcy lat. No a o Spenglerze - który dla mnie jest może nie całkiem akademickim historykiem, ale jednocześnie czymś o wiele więcej - nawet nie trzeba chyba tutaj wspominać. To zresztą ta sama, w szerokim znaczeniu, epoka.

Nie jestem tu w stanie wklepać żadnego fragmentu, w którym by było ewidentnie widać tę, tak przeze mnie wychwalaną, przenikliwość owych uczonych, jednak znalazłem akurat u Ferrero długi fragment, który warto być może tu, w tłumaczeniu, umieścić. Po pierwsze dlatego, że pobrzmiewa w nim spenglerowski paralelizm historyczny, niepozbawiony rzeczy, które niepokojąco mogą się skojarzyć z tym, co mamy wokoło. Po drugie dlatego, że fragment ten dotyczy Egiptu, a akurat o Egipcie brakowało nam nieco konkretnych informacji, kiedyśmy sobie z hrPonimirski'm szpęgleryzowali.

Nie należy zapominać, że, spenglerycznie rzecz biorąc, fragment opisuje już całkiem późną Cywilizację Egiptu, w dodatku w formie swego rodzaju Pseudomorfozy, bo przecież od trzech stuleci Egipt był rządzony przez hellenistycznych (w sensie, że już nie klasycznych) Greków. Jednak, znając odporność na wszelkie zmiany egipskiego fellacha (w obu znaczeniach i niejako fellacha do kwadratu!), można chyba na roboczo przypuszczać, że późnej egipskiej Cywilizacji było tam jednak więcej, niż o wiele młodszej Cywilizacji apollińskiej (czyli w tym wypadku greckiej).

Dobra, tyle wstępu, a teraz sam ten fragment, w moim własnym tłumaczeniu z francuskiego (oryginał książki jest po włosku). Rozbijam to na krótkie akapity, bo w oryginale są one ogromne, a to jest jednak ekran.

* * * * *

Bez wątpienia Kleopatra posługiwała się, w celu przekonania Antoniusza, wszelkimi środkami, jakimi mogła dysponować, ale nie należy z tego powodu widzieć w tym projekcie małżeństwa zwykłej próby kobiecego uwiedzenia. Był w tym projekcie bardzo przemyślny polityczny plan, który przynosi zaszczyt inteligencji Kleopatry: chciała ona uratować dzięki temu małżeństwu Egipt przed wspólnym losem wszystkich śródziemnomorskich ludów, czyli zniewoleniem przez Rzym.

Przez bardzo sprytną politykę, wkupując na wagę złota w łaski każdego kolejnego rzymskiego rządu, Egipt zachował dotychczas niezależność, ale nie można było, nawet w Aleksandrii, robić sobie wielkich złudzeń w tej sprawie na przyszłość. Bogactwo Egiptu było zbyt wielkie, by nie wzbudzić chciwości zrujnowanej Italii, a jego rząd zbyt słaby i zbyt zdezorganizowany, by móc się długo opierać.

Z ekonomicznego i intelektualnego punktu widzenia, Egipt był jedynym kompletnym państwem świata antycznego. Miał kwitnące rolnictwo, prosperujący przemysł, rozległy handel, sławne szkoły, intensywne życie artystyczne. Bardzo żyzny, wspaniale uprawiany, dostarczał niemal całego lnu, z którego tkano żagle, pozwalające żeglować po Morzu Śródziemnym. Produkował więcej ziarna, niż potrzeba było do wyżywienia jego, bardzo gęstej, ludności, mógł więc je eksportować.

Jego przemysł przodował w świecie śródziemnomorskim, dzięki licznym zręcznym rzemieślnikom Aleksandrii, którzy produkowali najdelikatniejsze tkaniny, perfumy, artykuły szklane, papirus, i tysiąc innych przedmiotów, które bogaci handlowcy zaraz eksportowali do innych krajów. Egipt był krajem luksusu i elegancji, wysyłał niemal wszędzie, nawet do Italii, swoich malarzy, dekoratorów, sztukatorów, modele luksusowych przedmiotów. Sławne centrum edukacji, przyciągał studentów z najodleglejszych krajów, a nawet Grecy uczęszczali tam do szkół medycyny, astronomii czy literatury, które królewski rząd utrzymywał w Aleksandrii.

Jego, na koniec, handel był bardzo rozległy i bardzo lukratywny, ponieważ nie tylko eksportował wszędzie produkty przemysłowe za cenne metale, które akumulował, ale zatrzymywał też większą część handlu z Dalekim Wschodem, z Indiami, i z bajecznymi Chinami. Jednak, choć tak kwitnący, gdy oceniać go z punktu widzenia bogactwa i kultury, obraz staje się ciemny, kiedy studiujemy stan polityczny i społeczny Egiptu.

Stara, chwałą okryta monarchia Ptolemeuszy dogorywała. Podział pracy, będący prawdziwym skutkiem cywilizacji, doszedł w Egipcie do tego stopnia, że zdusił wszelkiego ducha solidarności społecznej i narodowej. Poszczególne zawody, profesje, rodziny, jednostki, myślały tylko o własnych interesach i własnych przyjemnościach. Przerażający egoizm, nieprzezwyciężona obojętność na wszytko, co ich bezpośrednio nie dotyczyło, izolowała grupy społeczne we wszystkich klasach.

Od rolników na wielkich majątkach ziemskich, majątkach martwej ręki, królewskich domenach, którzy żyli w podległości bliskiej pańszczyźnie; przez przedstawicieli wolnych zawodów - pracowitych, jednak zajętych wyłącznie powiększaniem swego majątku; od pracowniczego, kosmopolitycznego plebsu, pracującego z inteligencją, ale niespokojnego i krwiożerczego; po klasy zamożnych handlowców, którzy zainstalowali się w Egipcie, jako w najlepszym skrzyżowaniu wielkich światowych dróg; i po bogatych właścicieli, afiszujących się niebywałym luksusem, którzy uważali dwór za najwyższy model elegancji i szyku, ale nie stanowili politycznej czy militarnej arystokracji, i którzy - przez gnuśność czy pychę - pozwalali odsuwać się od wysokich stanowisk przez eunuchów, wyzwoleńców, awanturników, obcokrajowców; aż po kastę duchowieństwa, która nie pragnęła niczego innego, niż zwiększania własnego bogactwa i potęgi; po biurokrację, liczną, zdyscyplinowaną w teorii, ale skorumpowaną, chciwą pieniądza i pozbawioną sumienia; oraz, na koniec, po dwór, nienasyconą ośmiornicę, pożerającą pieniądze i cenne kruszce, pławiącą się w intrygach, zbrodniach, drobnych dynastycznych rewolucjach, której niewielkie koterie trwały w totalnej obojętności, z nieskończoną przemyślnością i podłością zarazem.

To królestwo w stanie dekadencji było jednocześnie bezwładne i niespokojne. Z ogromną administracją, pozostawiało wszystko na łaskę losu - nawet kanały Nilu. Monarchia, gdzie królowie byli ubóstwiani jeszcze za życia, była bez przerwy rozdzierana pałacowymi rewolucjami, a królowie, którzy dzięki nim dochodzili do władzy, nie trwali dłużej, niż kilka lat. Monarchia ta, choć tak bogata, uniemożliwiała znalezienie lekarstwa dla najmniejszej choćby politycznej bolączki.

Nie było armii i, aby dysponować kilkoma oddziałami, trzeba było rekrutować niewolników, którzy uciekli z innych krajów. Kraj był pełen ludzi o wysokiej kulturze i ogromnej inteligencji, ale nie potrafił walczyć przeciw Rzymowi inaczej, niż za pomocą dziwacznych i skomplikowanych intryg. W końcu jego dyplomacja doszła do tego, że zaofiarowano własną królową rzymskiemu prokonsulowi jako prostytutkę.

triarius
---------------------------------------------------
Czy odstawiłeś już leminga od piersi?