Kefas z Giathalassy i mrożony kurczak

Pod moim dzisiejszym tekstem: „Moralność społeczna, mrożony kurczak i… kard. Nycz ” wpisał mi się tytułowy komentator jak następuje:

„Idź się lecz człowieku. Nie dało się smaczniejszego przykładu wykoncypować?
Przecież nie da się odprzeczytać, jak się już przeczytało!

To nie kard. Nycz ale ten twój awatar po wsze czasy będzie przywoływał na myśl wielu wyczulonym czytelnikom jakiś zboczony obraz gwałtu na odmrożonym drobiu.”

Zabrałem się do odpisania na ten pełen pasji komentarz i tekst tej odpowiedzi poszerzał się i poszerzał, a w dodatku wydał mi się w końcu na tyle „nośny” informacyjnie, że wklejam go tu jako notkę:

Mógłbym, miły romciu,

napisać coś o twoim umyśle, ale lepiej chyba będzie, jak ci wytłumaczę, skąd się wziął ten kurczak: otóż nasz magister Zetjot dowiedział się, że jest taki „prawicowy” autor, Jonathan Haidt, którego książkę „Prawy umysł” wydano w Polsce cztery lata temu - i to nam niedawno w zachwycie zapodał.

Ten Haidt krytykowany jest przez filozofów za sugerowanie, że jedynie bardzo mała część naszych wyborów kontrolowana jest realnie przez refleksję – gdy tymczasem wbrew przypuszczeniom Haidta, komponent refleksji jest zawarty w każdym, nawet najbardziej prozaicznym formułowaniu sądów moralnych. Haidt badał swoich kolegów z University of Pennsylvania (tzw. bluszczowa liga, jeden z najlepszych uniwersytetów świata), stosując przykłady takie jak powyższy z kurczakiem; otrzymał takie odpowiedzi: „to obrzydliwe, ale to jego kurczak i jego sprawa, co z nim robi.” „Nie ma krzywdy, nie ma złamania zasad moralnych”- mówili, pokazując odmienne kryterium oceny moralności zachowania. Kryterium to –utylitaryzm - oparte jest na użyteczności działania, porównaniu zysków i strat; inni badani, spoza kręgów zachodnich, bogatych intelektualistów (WEIRD: western, educated, industrialized, rich, democratic), wykazywali się poleganiem na intuicyjnych zasadach oceny dobra i zła – deontologizmie (według deontologów wartości moralnej czynów, zasad, praw, czy cech charakteru nie determinują jedynie ich skutki, lecz również ich wewnętrzne tabu). Uważa się jednak, że bardziej niż poziom deskryptywny (czyli opis tego, jak naprawdę działa umysł) kontrowersyjny jest poziom normatywny (czyli jak powinno być) opisu sądów moralnych Haidta: mianowicie konkluduje on, że tak jak typowo działa nasz umysł, to tak właśnie powinno być. Zdaniem Haidta to ci studenci z Penn są niereprezentatywni dla społeczeństw (outliers), skrzywieni przez bogactwo i edukację, a reprezentowany przez nich system moralny, skoncentrowany na ocenianiu moralności przez pryzmat wyrządzonej szkody, jest sztuczny i nienaturalny - inni, zwykli ludzie, przecież tacy nie są. Coś, co jest naturalne (dla większości niewyedukowanych społeczeństw), jest „lepsze” niż to co wydeliberowane.

Przekładając powyższe na język przystępniejszy dla ciebie, miły Romciu, moralne jest nie to, co nam mówią (i co sami sądzimy), tylko to, co nie krzywdzi innych.

Twoje uwagi są krzywdzące, a w dodatku bezrefleksyjne: kurczak był mrożony (nieżywy) zatem nie ma mowy o krzywdzie ani jego (zoofilia jest oczywiście krzywdząca), ani jego „rodziny” (nekrofilia) – co nadmieniłem w tekście notki.