ZBIERAJĄC OKRUCHY ROZBITEGO ZWIERCIADŁA (4)
Czapliński a przestępczość i gimnazja:
'5.9.7. Przypadkowe odkrycie pokolenia transformacji
W poprzednim rozdziale stwierdziliśmy, że różnica w zakresie poczucia dyskryminacji między poprzednimi pomiarami i obecnym jest statystycznie nieistotna. Przy okazji jednak ujawniła się duża różnica między średnią dla całej próby i dla podpróby panelowej z 2005 r. W próbie panelowej odsetek dyskryminowanych był znacznie mniejszy niż w całej próbie. Ponieważ z podobnym zjawiskiem mieliśmy już do czynienia przy okazji analizowania danych na temat nadużywania alkoholu i używania narkotyków, poszliśmy tym samym tropem i ponownie odkryliśmy, że cały wzrost poczucia dyskryminacji spowodowały osoby, które weszły do badania ze względu na wiek dopiero w tym roku (w 2003 r. miały mniej niż kryterialne 16 lat). To już trzeci dowód na istnienie pokolenia transformacji. Innym jeszcze są papierosy. Odsetek palaczy w pokoleniu transformacji jest co prawda nieco mniejszy niż w pokoleniu ich rówieśników z 2003 r., ale palące dziewczęta z tego pokolenia wypalają o 4 papierosy dziennie więcej w ich obecnie 20-letnie koleżanki dwa lata temu. Tak więc osoby urodzone w okresie zmiany systemu — tuż przed lub w 1989 r. zdecydowanie różnią się od nieco starszego pokolenia: więcej piją, częściej zażywają narkotyki, więcej wypalają papierosów i mają silniejsze poczucie bycia dyskryminowanymi. Ale wszystkie te negatywne wyróżniki pokoleniowe dotyczą głównie lub wyłącznie kobiet. Spójrzmy na zmianę, jaka zaszła między 2003 i 2005 rokie w zakresie tych wyróżników w czterech grupach wiekowych (wykresy 5.9.11 – 5.9.13). Wszędzie widać radykalny wzrost odsetka dziewcząt w wieku 16-18 lat „schodzących na złą drogę‖ i mniejszy wzrost, a w niektórych przypadkach nawet spadek odsetka ich „niegrzecznych‖ kolegów. Generalnie, niedawna jeszcze przepaść w „złym zachowaniu‖ między chłopcami i dziewczętami na progu dorosłości w dzisiejszym pokoleniu 16-18-latków niemal zupełnie zniknęła. Dokonała się równość płci: dziewczęta nie ustępują chłopcom w piciu alkoholu, braniu narkotyków, w takim samym stopniu czują się dyskryminowane i przegoniły ich w ilości wypalanych papierosów. Przy tym zachowania autodestrukcyjne przynoszą dziewczętom większe niż chłopcom szkody w relacjach społecznych: narkotyki bardziej nasilają poczucie dyskryminacji (wykres 5.9.14) a nadużywanie alkoholu bardziej nie sprzyja nawiązywaniu przyjaźni (wykres 5.9.15) Możliwe są co najmniej dwa wyjaśnienia fenomenu pokolenia transformacji: albo Freud miał rację, albo zawiniła reforma oświaty. Obie hipotezy należy traktować z dużą dozą ostrożności, ponieważ nasza próba nie jest wystarczająco dużą (zaledwie 419 16-18-latków w 2005 r. i 308 w 2003 r.), aby móc w tej sprawie przedstawić rzetelne dowody. Zygmunt Freud był przekonany, że decydujące dla rozwoju psychicznego człowieka są doświadczenia pierwszych lata życia. Gdy zmiana systemu spowodowała prawdziwą rewolucję w polskich rodzinach, wypędzając rodziców z domu, konfrontując ich z ogromnymi wyzwaniami i zagrożeniami, nasze pokolenie transformacji miało właśnie ów krytyczny wiek (od kilku miesięcy do trzech lat). Drugie wyjaśnienie wskazuje na późniejsze rozwojowo źródło deformujących psychikę tego pokolenia doświadczeń — reformę oświaty. Przedstawiciele tego pokolenia należeli do pierwszych roczników nowego od kilkudziesięciu lat w Polsce bytu szkolnego, a mianowicie gimnazjum; zostali wyrwani ze środowiska młodszych kolegów, wręcz od nich odseparowani, często w oddzielnych budynkach oddalonych od miejsca zamieszkania, nie rzadko wraz ze starszymi kolegami ze szkól średnich. Na czym dokładnie mógł polegać mechanizm demoralizacji i — przypuszczalnie — silnego poczucia frustracji a może i krzywdy (na co wskazywałby podwyższony dzisiaj wskaźnik poczucia bycia dyskryminowanym), to temat na zupełnie inne opracowanie.'
'DIAGNOZA SPOŁECZNA 2005 WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA POLAKÓW' - redakcja Janusz Czapiński, Tomasz Panek
Rada Monitoringu Społecznego Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
- Blog
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
- 511 odsłon
