Dostawcy wzruszeń. Piękni niepełnosprawni.

Jedni zamykają się w czterech ścianach, inni czerpią z życia pełnymi garściami. Dla niektórych życiowa tragedia, dla innych utrata władzy w rękach i nogach to kulminacyjny punkt w życiu. Jak później żyć, śmiać się, kochać? Ponoć najlepiej jest tworzyć.

- Trzeba umieć dostosować się do istniejących warunków - twierdzi Piotr Pawłowski, niepełnosprawny artysta z Warszawy, twórca Stowarzyszenia "Integracja" - zaakceptować to, co się stało. Wszystko, całe późniejsze życie zależy od tego, czy chcemy znaleźć się w innej sytuacji.

Piotr był wysportowany, grał w koszykówkę, uprawiał lekkoatletykę. W wieku 16 lat skoczył do wody, złamał kręgosłup i stracił władzę we wszystkich kończynach. Teraz maluje ustami. Mówi, że to najlepszy sposób na samorealizację, mimo niepełnosprawności. - Nie każdy potrafi tak tworzyć. Trzeba być bardziej wrażliwym, niż inni, trzeba mieć w sobie to "coś" oraz potrafić przenieść myśli i uczucia na płótno - mówi.

U Doroty Szachewicz, która mieszka w Złocieńcu, na Pojezierzu Drawskim, w wieku 6 lat stwierdzono postępujący zanik mięśni. Zanim zaczęła malować, pisała wiersze - wydała 3 tomiki, zdobyła kilka nagród literackich. Mottem jej życia są słowa angielskiego historyka i pisarza T. Carlyle'a: "Nie to, co mam, ale to, co tworzę jest moim posiadaniem." Dorota śmieje się mówiąc, że o malarstwie nie miała zupełnie pojęcia. Uważała, że nie ma talentu. Początkowo chodziło jej bardziej o terapię psychiczną i znalezienie sensu życia niż tworzenie "wielkich dzieł". I tak, w 1994 r., znalazła się przed białą płytą z pędzelkiem w ustach. - Namalowałam drzewo, mój pierwszy obraz. Myślę, że wybrałam je podświadomie. Ono było silne, a ja taka chciałam być. Po kilku miesiącach odrodziłam się na nowo, odzyskałam radość i spokój. Przestało być już tak ważne moje niesprawne ciało - opowiada. Szczególną przyjemność sprawia jej malowanie przyrody, odkrywanie kolorów, odtwarzanie jej kształtów. Dlatego często przebywa w lesie, na łące, nad jeziorem. Drzewo było też u początków artystycznego świata Ireneusza Betlewicza. Zakorzenione jednocześnie w ziemi i w niebie symbolizowało dramat wolnej woli i przemijania, obraz walki z niemożnością. Drzewa zaludniali ludzie ze skrzydłami - spadali głową w dół dążąc do nieba. Skrzydła nie służyły im do lotu, łagodziły jedynie upadek.

Zapytany o swój wewnętrzny, duchowy świat artysta odpowiada: - Nie jest on prosty i łatwy, ale też nie tragiczny. Inspiruje mnie życie z jego nieokreśloną tajemniczością, z niemożnością szczegółowego planowania dnia jutrzejszego, a jednocześnie z przeznaczeniem biegnącym od natury. Moje prace są poszukiwaniem spójności, jakiegoś jądra, które łączy ludzi, ziemię i światy kosmosu. Pomaga mi myśl, że wszystko, co nas spotyka, ma sens - wystawia nas na próbę.

Ireneusz Betlewicz choruje na postępujący zanik mięśni. Należy do międzynarodowego stowarzyszenia artystów malujących ustami i stopami. Wystawę jego prac można oglądać do 20 czerwca w Warszawskiej Szkole Zarządzania przy ul. Siedmiogrodzkiej 3a. Mimo pogłębiającej się choroby malarz ten osiąga coraz subtelniejszą linię, wyczarowując niepowtarzalny świat marzeń, radości i rozczarowań. Musiał zrezygnować z ukochanej rzeźby, tkaniny, niektórych technik olejnych, by skupić się na rysunku piórkiem. Tworzy kompozycje pełne ruchu i fantazji. - Moja twórczość to bezustanne zmaganie się z abstrakcyjnością dobra w odniesieniu do cielesności ludzkiej natury. To główny temat moich prac, temat obsesyjny - powtarza zawsze artysta. W utworach poetyckich Betlewicz dąży do skrótu, poszukuje słów - kluczy, prowokuje sarkazmem i ironią. Zawsze jednak wierzy w nieprzemijalność dobra, piękna i uczciwości. Mimo wszystko...

"Cale lata/ zbiera! klocki/ i zbudował
z marzeń/ wielki dom/ piękne okna/
drzwi/ i strome schody/ i... nie mógł do niego/wejść."

W 1993 r. artyści niepełnosprawni założyli wydawnictwo AMUN - jedyne w Polsce promujące prace malujących ustami i nogami. - Nie każdy może zostać naszym członkiem - mówi Dorota Bąkaj, pełnomocnik AMUNU. Artysta staje przed specjalną komisją, która orzeka, czy rzeczywiście nie ma on władzy w rękach. Oceniana jest także wartość artystyczna danego obrazu, a on musi być po prostu dobry. - Wydawnictwo wprowadza prace twórców niepełnosprawnych "do obiegu" światowego w postaci kart okolicznościowych i kalendarzy. Można je otrzymać jedynie drogą pocztową. Do każdej przesyłki dołączony jest list: "Jesteśmy grupą osób niepełnosprawnych, które z powodu wad wrodzonych, chorób, wypadków nie posiadają rąk. Nauczyliśmy się malować ustami i nogami. Kosztowało nas to wiele wysiłku i samozaparcia. Prosimy nie traktować naszej oferty jako wymuszenia zakupu, ale kupując nasze prace, pomożecie nam samym zarobić na nasze utrzymanie. W ten sposób nie będziemy musieli korzystać z opieki społecznej" - pisze Monika Kamińska.

Urodziła się w 1974 r. w Zielonej Górze. W drugim tygodniu życia zachorowała na zapalenie płuc, dwukrotnie przeżyła śmierć kliniczną, czego pozostałością jest paraliż rąk i nóg. Mimo to skończyła liceum sztuk plastycznych. Najchętniej maluje motywy religijne i kwiaty.

Kasia Warachim urodzona w 1970 r. w Gliwicach, mając 10 lat uległa wypadkowi. - Maluję, bo lubię to robić, ale również dlatego, że daje mi to pieniądze - mówi. - Tworzę dwa rodzaje obrazów. Te na sprzedaż nie odzwierciedlają moich nastrojów. Natomiast w moim mieszkaniu na ścianach pełno jest obrazów, których nikt nigdy nie kupi, bo albo ich nie rozumie, albo się nie podobają. Po wypadku uwielbiałam pisać listy do mamy. Denerwowało mnie, że brak w tej korespondencji intymności. Próbowałam przywiązywać ołówek do ręki albo przytrzymywać go głową lub ramieniem. Wreszcie odkryłam genialny sposób, oryginalny, jak wówczas myślałam.

- Lubię pływać i jeździć konno i choć nie zdradzę wszystkich swoich marzeń, jednym z tych bardziej szalonych jest skok ze spadochronem - opowiada.

Monika Dembińska z Bydgoszczy z powodu porażenia rąk maluje lewą stopą. Stanisław Kmiecik, sparaliżowany od dziecka, swoją rehabilitację zawdzięcza malowaniu. To fakty z życia artystów, którzy dzięki sztuce heroicznie walczą z kalectwem i chorobą. Każdy z nich na pytanie o sens twórczości mógłby odpowiedzieć słowami Ireneusza Betlewicza: "Jest potwierdzeniem wysiłku istnienia. W koszmarze ograniczeń fizycznych, upokarzających człowieka, tworzenie jest ocieraniem się o sens bytu.".

Kamila Szymańczyk

Tekst pochodzi z Tygodnika

Entuzjastyczne powitanie na lotnisku w Warszawie zgotowało kilkuset kibiców pierwszej grupie paraolimpijczyków, którzy w poniedziałek późnym wieczorem powrócili z Londynu. Katarzyna Piekart pozuje do zdjęcia ze złotym medalem na warszawskim lotnisku Okęcie po powrocie polskiej reprezentacji paraolimpijczyków z Londynu /Leszek Szymański /PAP Katarzyna Piekart pozuje do zdjęcia ze złotym medalem na warszawskim lotnisku  Niemilknące brawa i okrzyki "Dziękujemy, dziękujemy" zagłuszały i przerywały słowa, kierowane do sportowców przez witających. Wśród nich była m.in. brązowa medalistka olimpijskich regat żeglarskich Zofia Klepacka, która mówiła: - Serce bije mi bardzo mocno. Jak wyście wchodzili tu na salę, to się popłakałam. Przyjechałam tu, by przybić każdemu +piątkę+. Jestem z was dumna. Spontaniczna akcja kibiców, aby na powitanie upiekli serca w barwach biało-czerwonych, była miłym zaskoczeniem dla wszystkich sportowców.Pływaczce Joannie Mendak i oszczepniczce Katarzynie Piekart łamały się głosy, gdy dziękowały kibicom za to entuzjastyczne powitanie, a były żużlowiec Rafał Wilk podkreślił, że "aż chce się robić, to co się robi. Te medale nasze są takie same jak te inne, które wcześniej przywieźli olimpijczycy". Reprezentanci kraju zdobyli w Londynie 36 medali (14 złotych, 13 srebrnych i 9 brązowych). Ten dorobek dał Polsce dziewiąte miejsce w gronie 75 państw, których sportowcy stawali na podium. PAP

" Piękno jest gdzieś w środku człowieka i ono nie przemija wraz z upływem czasu. Natalia Partyka ma pasje, promienieje z niej radość, walczy, zwycięża, realizuje marzenia, jest szczęśliwa i jakiś tam brak nie odbiera jej tego piękna.

Najbardziej fascynują mnie ludzie, którzy czegoś chcą i do swojego celu dążą. I to jest właśnie piękno, które widzę patrząc na tysiące niepełnosprawnych, nawet tych przykutych do łóżek czy wózków. W moich oczach piękny jest Janusz Świtaj. Oddycha przez respirator, od lat jest całkowicie sparaliżowany ale uczy się, zdał maturę, pracuje w fundacji, ma marzenia i pasje.

Piękni wydają mi się moi przyjaciele, którzy kilka lat temu w wypadku stracili nogi. Przez pewien czas nienawidzili swojego kalectwa, zdawało im się, że nic już ich w życiu nie czeka, ale odbili się od cierpienia. Znaleźli w sobie siły, radość, założyli rodziny, pokończyli studia, uprawiają sport. To właśnie tacy ludzie pokazują, jak niezwykły i wspaniały może być człowiek, i to jest dla mnie prawdziwe piękno!!!

Znam ludzi tak bardzo oszpeconych przez choroby, tak bardzo pokrzywdzonych przez los. Ileż oni mają w sobie radości, energii. To oni mnie stawiają do pionu, dają mi siły i pomagają zastanowić się nad sobą. Trudno nie czerpać inspiracji od niepełnosprawnych sportowców. Gdy patrzę na niedawno jeszcze sparaliżowanych po wypadkach mężczyzn, którzy z tygrysią zwinnością grają w rugby na wózkach, to już mam energię do życia.

Prawdziwe, czyste piękno zobaczyłam w osobach niepełnosprawnych umysłowo. Choć wyglądają i zachowują się często inaczej niż my, ale ich wrażliwość, spontaniczność, szczerość jest prawdziwym skarbem. Kontakt z nimi oczyszcza, uczy radości i pokazuje, co naprawdę potrzebne jest człowiekowi.

Czy Polacy dostrzegają ich piękno? Jest z tym coraz lepiej. Zaczynają uczestniczyć w naszym codziennym życiu, pojawiają się coraz częściej w teatrach, restauracjach, kinach. Wciąż mamy problem, gdy spotykamy osoby niepełnosprawne. To dlatego, że człowiek odruchowo odwraca się od cierpienia i boi się nieznanego. Musimy nauczyć się normalności w naszych relacjach. My dorośli mamy z tym wciąż problem. Dzieci go nie mają. Niedawno zapytałam dziewczynę bez rąk, czy trudno jej było w przedszkolu z pełnosprawnymi dziećmi. A ona na to, że było całkiem normalnie. Bo maluchy w sekundę pojęły, że Ani po prostu piłeczkę rzuca się do nóg, a nie w ręce.. i wszystko było jak trzeba. I nikt się nie dziwił i nie odwracał. A widzę, co się dzieje z ludźmi, gdy poznają ludzi niepełnosprawnych. To naprawdę coś bardzo dla nas ważnego! Odkrywają prawdziwe piękno ... coraz częściej!"