PRLu wspomnień czar

O tym w jakim wspaniałym ustroju żyję miałem nieprzyjemność się przekonać już na początku mojego życia. Można powiedzieć, że nawet od samego poczęcia, bowiem już jako zygota byłem świadkiem wydarzeń marcowych '68, a nieco później bratniej inwazji na Czechosłowację. Te niespokojne czasy przyspieszyły o miesiąc moje narodziny.

Dzieciństwo przypadło mi na okres gierkowski, czyli moment, który w porównaniu z wcześniejszymi latami może uchodzić za okres prawie że dobrobytu. Rozwijało się budownictwo mieszkaniowe, pojawiły się małe fiaty i możliwość spędzenia urlopu w Bułgarii. Jednak było sporo oznak i zdarzeń, które pokazywały, że socjalizm to kolos na glinianych nogach pod rządami partyjnej mafii.

Występowały absurdy jak z filmów Barei. Na przykład powstał pomysł zbudowania domu kultury w miejscowości... nazwijmy ją Wólka Dolna. Była to atrakcyjna miejscowość górska z wyjątkowymi warunkami klimatycznymi i szlakami turystycznymi. W jakimś ministerstwie, czy gdzie tam zatwierdzano ten projekt, urzędas się pomylił i zamiast nazwy Wólka Dolna wpisał samo Wólka. Ruszyła socjalistyczna machina i ekipę budowniczą oraz materiały zamiast do pierwotnego celu skierowano do odległej o kilkaset kilometrów miejscowości Wólka, gdzie poza jednym zakładem pracy i kilkoma tysiącami mieszkańców nie było kompletnie nic. W ten sposób w mojej wsi powstał okazały dom kultury, który potem służył kolesiom z partii, różnym zbowidowcom i utrwalaczom do organizowania swoich popijaw.
Jedną z takich imprez organizowano kiedyś w letni wieczór w suterenie budynku. Akurat przechodziłem z kolegą w pobliżu, więc przez otwarte okna mogliśmy podziwiać bardzo długi stół królewsko zastawiony różnymi potrawami - jajeczka, kanapki z wędlinami i szynką, sporo szkła na trunki itp. Tę ucztę przygotowywały aż dwie kucharki.

Działo się to w czasach, gdy ja szynkę widywałem tylko dwa razy w roku na święta. Podobnie było z pomarańczami. Starszaki pewnie pamiętają te przedświąteczne relacje w telewizji z przypłynięcia statku z cytrusami. Cóż to był za ogromny sukces ówczesnej 10. potęgi gospodarczej świata. A te kubańskie pomarańcze to jakaś ciekawostka przyrodnicza - były to owoce o najgrubszej na świecie, prawie centymetrowej skórce.

Wracając jeszcze do wędlin. Znajomi rodziców mieszkający z dala od centrum mieli własny dom. W tamtej okolicy nie było doprowadzonego gazu, dlatego do gotowania i ogrzewania używali kuchni opalanej węglem. W okresie zimowym ta kuchnia była cały czas gorąca, więc nad nią zawieszali na drutach kiełbasy do wędzenia. Była to najtańsza kiełbasa (chyba po 10 zł/kg), najgorszej jakości jaką wtedy można było kupić. Zawierała sporo tłuszczu i raczej nie nadawała się do jedzenia. Ale po takim wędzeniu podsuszała się i można ją było kroić nawet w cienkie plasterki. Nabierała innego smaku i wyglądała zupełnie jak te szlachetne, znacznie droższe wędliny dostępne w cenie ok. 25 zł/kg.

Znajomi mieli też kilka kur i świnkę w chlewiku. To umożliwiało w miarę normalne życie i niezależność od asortymentu w sklepach. Pamiętam robione przez nich świniobicie. Ściągnęli wtedy jakiegoś fachowca, który przygotowywał aromatyczne salcesony i znakomitą kaszankę, jakiej już potem nigdy więcej nie jadłem. Kaszanka dostępna w państwowych sklepach, to było badziewie, które nie dorastało do pięt tej robionej prywatnie.

Wspomnienie o własnej hodowli kur powróciło do mnie z powodu dwukrotnego wzrostu cen jaj. Ma to chyba związek z jakimś wymogiem unijnym dotyczącym klatek, co spowodowało wzrost kosztów. A może to opłata za emisję CO2 przez kury, które za dużo oddychają? Znowu wracają czasy, gdy przydałoby się zająć drobną hodowlą i uprawą na własne potrzeby, zwłaszcza, że jakość żywności od lat stale się pogarsza. Ostatnio mamy aferę z solą wypadową, więc bezpieczniej byłoby korzystać z własnych wyrobów zamiast spożywać odpady niewiadomego pochodzenia.

Od kilku lat pojawiła się też moda na pieczenie chleba. Na forach kulinarnych wiele osób dzieli się doświadczeniami z samodzielnego wypieku. Ten dostępny w sklepach, produkowany z użyciem polepszaczy, spulchniaczy i innych wynalazków, może i jest dobry, ale jak poleży dzień lub dwa, to zaczyna się kruszyć i rozpadać, a chleb pieczony dawniej w piecach na wsiach, zawinięty potem w liście chrzanowe, był świeży i smaczny nawet po tygodniu.

Gdy mając ok. 10 lat zostałem kiedyś wysłany po zakup chleba, to w sklepie miało miejsce ciekawe zdarzenie.
Był to typowy siermiężny sklep sprzedający tylko pieczywo i mleko. Szare ściany, długa lada, za którą sterczała sprzedawczyni w szarym fartuchu, pod ścianami wysokie, puste w tej chwili półki na bochenki. Kolejka zakręcała w środku i wychodziła na chodnik przed sklepem, razem dobre kilkadziesiąt osób. Czekaliśmy na dostawę chleba z piekarni, który kosztował wówczas 2 złote. Wlazła wtedy do sklepu jakaś kobitka i zapytała czy jest chleb po osiem złotych, a po otrzymaniu odpowiedzi wyszła i zniknęła.
Przypuszczam, że była to typowa wrzutka. Obecni w sklepie przekazali informację o zdarzeniu innym, wieść się rozeszła i ludzie byli już psychicznie przygotowani na podwyżkę, która wkrótce potem nastąpiła. Nie pamiętam już jaka była ta nowa cena, może 8 a może tylko 4 złote. W tym drugim przypadku pewnie wszyscy odetchnęli z ulgą i cieszyli się jaka ta nasza władza łaskawa - miało być po 8 a jest tanio, bo tylko po 4.

Jeśli już jestem przy chlebie i mleku, to przy okazji warto wspomnieć o krowach. W PRLu partyjni i ich potomstwo, to były święte krowy, żyjące w lepszych warunkach i sprawujące nadzór nad niewolnikami.
Taki przykład ze szkoły podstawowej. Syn partyjnej szychy robił różne numery, np. usuwanie ocen w dzienniku, niszczenie zeszytów z klasówek, gdy dostawał pały itp., i zawsze kończyło się to wpadką. Zwykły uczeń za jeden taki wybryk skończyłby w poprawczaku, a ten szczeniak był nietykalny i czując się bezkarnym poczynał sobie coraz śmielej.
Za jego wyczyny dostawało się całej klasie – byliśmy matołami, najgorszą klasą w szkole, grożono nam, że nikt nie dostanie świadectwa z czerwonym paskiem. Potem przychodził koniec roku i uroczysty apel, na którym wywoływano nazwiska wzorowych uczniów do odbioru świadectw. I rzeczywiście, z naszej klasy nikt takiego nie dostawał oprócz tego kolesia - zachowanie miał jak zwykle wzorowe i pasek na świadectwie, a powinien mieć czerwony pasek na d* po laniu od tatuśka.

Na zakończenie mała anegdota. O członkach Milicji Obywatelskiej, którzy zawsze uchodzili za tępaków i byli bohaterami wielu dowcipów. Nawet na ich cześć jednostkę głupoty nazwano cjant (przedrostek "mili" oznacza jedną tysięczną, stąd nazwa milicjant).
Kiedyś jednemu facetowi skradziono kury z działki. Przybył milicjant i spisał zeznanie. Potem były właściciel kur opowiadał, że jak zobaczył, że milicjant pisze "kury" przez ó zamknięte, to już wiedział, że oni tych kur nigdy nie znajdą.
Ta stara historyjka kojarzy się dość znajomo. Obecny prezydent bardzo dobrze odnalazłby się w ówczesnej milicji, nieprawdaż? Ale że jej czasy minęły, to zamiast do Milicji Obywatelskiej wstąpił do Platformy Obywatelskiej. Przez ostatnie kilka lat mogliśmy się przekonać, że to właściwie niewielka różnica. Obie organizacje mają tak samo tępych członków i stosują podobne metody.