Gen. bryg. WP/AK Karol Jan Ziemski "Wachnowski"

]]>Jeńcy niemieckiego obozu Oflag]]>, ]]>Uczestnicy I Wojny Światowej]]>, ]]>Uczestnicy kampanii wrześniowej 1939]]>, ]]>Uczestnicy powstania warszawskiego 1944]]>, ]]>Uczestnicy wojny polsko - bolszewickiej 1919-1921]]>, ]]>Więźniowie obozów koncentracyjnych]]>, ]]>Żołnierze podziemnych formacji niepodległościowych]]>
Data urodzenia / odejścia:	*poniedziałek, 27-05-1895 †czwartek, 17-01-1974
Kalendarium:	Nie żyje od 40 lat. Żył 78 lat (28724 dni).
Miejsce urodz. / zamieszkania:	wieś Nasutów pow. Lubartów / Lublin, Warszawa,
Miejsce śmierci / pochówku:	Londyn / Londyn
Rodzice:	brak danych
Współmałżonek:	brak danych
Dzieci:	brak danych
Wspomnienia:	0
Bliscy:	]]>0 zobacz bliskie osoby]]>
Osoby oddające hołd:	]]>7 zobacz pełną księgę]]>
Profil stworzony przez:	]]>LJK]]>, 2013-03-29

Studia w szkole oficerskiej w Kijowie
Służba w I Korpusie Polskim na Wschodzie (dowódca gen. Dowbór - Mościcki)
Współorganizator Warszawskiego Batalionu Legii Akademickiej
Rejonowy komendant WF i Przysposobienia Wojskowego przy sztabie 28 DP 1927
Komendant WF i PW przy sztabie DOK I Warszawa
Absolwent Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie
Wykładowca w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie
Dyrektor nauk i zastępca komendnta Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembrtowie
Dowódca 36 pp. Legii Akademickiej 1938-wrzesień 1939 r.
Komendant oddziałów wojskowych Polskiego Związku Wolności luty 1940
Szef Wydziału Wyszkolenia Piechoty w Oddziale III KG AK 1942- 1944 r.
Dowódca Grupy "Północ" w Powstaniu Warszawskim 7 sierpnia-5 września 1944 r.
Zastępca komendanta Okręgu Warszawa AK i dowódcy Powstania Warszawskiego (Antoniego Chruściela) 4-20 września 1944 r.
Zastępca dowódcy Korpusu Warszawskiego AK 20 września-2 października 1944 r.
Komendant ośrodków poniemieckich i szef Polskiej Misji Łącznikowej w brytyjskiej strefie okupacyjnej maj 1945
Współorganizator Stowarzyszenia Polskich Kombatantów
Prezes Rady Stowarzyszenia Polskich Kombatantów 1 listopada 1946-1966 r.
Współzałożyciel i przewodniczący Okręgu Koła AK w brytyjskiej strefie okupacyjnej 1946 r.
Kolejno: Członek Rady Naczelnej, Wiceprzewodniczący Rady Naczelnej i jednocześnie członek Głównego Sądu Koleżenskiego Koła AK
Członek Rady Narodowej na uchodźstwie
Przewodniczący Komisji Krzyża Armii Krajowej


Syn Józefa i Adeli z domu Płós. W roku 1906 r. rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Lublinie, gdzie w czerwcu 1914 r. otrzymał świadectwo dojrzałości.
Rok później został powołany do armii rosyjskiej, w szeregach której walczył m. in. na froncie rumuńskim.
Po rozwiązaniu I Korpusu Polskiego na Wschodzie, w czerwcu 1918 r., powrócił do Kraju. Przez krótki okres był studentem Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej. Już w listopadzie, w niespełna miesiąc po rozpoczęciu studiów wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego.

W latach 1930-1932 był słuchaczem Kursu Normalnego ]]>Wyższej Szkoły Wojennej]]> w Warszawie. Po ukończeniu kursu i uzyskaniu tytułu naukowego ]]>oficera dyplomowanego]]> z dniem 1 listopada 1932 przeniesiony został do ]]>Centrum Wyszkolenia Piechoty]]> w ]]>Rembertowie]]> na stanowisko wykładowcy^]]>[2]]]>. Od 1933 – dowódcy batalionu w ]]>70 Pułku Piechoty]]>. W latach 1934-1938 był wykładowcą oraz dyrektorem nauk i z-cą komendanta Centrum Wyszkolenia Piechoty. W 1938 otrzymał awans do stopnia podpułkownika i został dowódcą ]]>36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej]]>. Jednocześnie był członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Wiedzy Wojskowej.

We wrześniu 1939 r. dowodzony przez niego pułk wchodził w skład 28 DP, która brała udział m. in. w obronie Modlina. Za udział w walkach obronnych twierdzy został odznaczony Orderem Virtuti Militari . Po kapitulacji z powodu odniesionej rany, przebywał w szpitalu w obozie jenieckim w Działdowie. Po zwolnieniu z obozu zamieszkał w swojej willi w Rembertowie.
W czasie okupacji pracował jako urzędnik w dziale finansowym magistratu m. st. Warszawy. W konspiracji od lutego 1940 r.,jako komendant oddziałów wojskowych Polskiego Związku Wolności. W 1942 r., popdrządkował podległe sobie struktury, Armii Krajowej.

Uczestnik Powstania Warszawskiego. Od 7 sierpnia 1944 r. był dowódcą "Grupy Północ", która obejmowała siły powstańcze walczące na Starym Mieście, Żoliborzu, Marymoncie i w Puszczy Kampinoskiej. Pozostał na odciętym od pozostałych dzielnic Starym Mieście do końca walk. Był współorganizatorem próby połączenia się sił powstańczych Starówki z Żoliborzem w nocy z 21 na 22 sierpnia i przebicia się oddziałów ze Starego Miasta do Śródmieścia-Północ w nocy z 30 na 31 sierpnia. 5 września "Grupa Północ" została rozwiązana, w związku z czym Ziemski został wyznaczony zastępcą płk."Montera", dowódcy Warszawskiego Korpusu AK. 30 września brał udział w rozmowach kapitulacyjnych z Niemcami żoliborskiego zgrupowania AK ppłk. Mieczysława Niedzielskiego ps. "Żywiciel".
Po dostaniu się do niewoli był więźniem kilku obozów jenieckich, a także obozu koncentracyjnego Neuengamme.
W maju 1945 r., został komendantem ośrodków poniemieckich i szefem Polskiej Misji Łącznikowej w brytyjskiej strefie okupacyjnej Niemiec.
W czerwcu 1947 r., po demobilizacji osiadł na stałe w Londynie.

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari III kl
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari IV kl
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari V klasy
Krzyż Walecznych
Srebrny Krzyż Zasługi z MieczamiKrzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski "Polonia Restituta"

..]]>forum.legionisci.com]]>

________________________________________________________________________________

ORDRE de BATAILLE GRUPY "PÓŁNOC" AK
na Starym Mieście * 7.08- 1.09.1944

SZTAB I SŁUŻBY

Dowódca Grupy - płk Karol Ziemski "Wachnowski"
z-ca d-cy- płk Antoni Sanojca "Kortum" c. ranny 9.08.44; płk Stanisław Klepacz "Jesion"
szef sztabu - ppłk Jan Lamers "Florian"
Adiutant - por. Eugeniusz Ihnatowicz-Suszyński "Kamiński"
szef kancelarii - st. strz. Irena Kwiatkowska "Czarna Basia"

szef wydziału I - kpt. Tadeusz Borkowski "Rum" od 26.08.44 kpt. Tadeusz Szeremeta "Wojnas"
oficer sztabu - por. Władysław Noll "Gustaw Orlicz"
oficer sztabu - plut. NN "Bolesław"
oficer sztabu - kpr. NN "Krzysztof"

szef wydziału II - kpt. Michał Lewandowski "Tomasz"
oficer sztabu - ppor. NN "Marian"

szef wydziału III - mjr Adam Malewski "Jastrzębiec"
z-ca - mjr Tadeusz Perdzyński "Tomir"

Komendant Kwatery Głównej - mjr Zygmunt Brockhausen ,,Antoni", od 25.08 mjr Włodzimierz Kozakiewicz "Barry"

szef kancelarii - sierż. NN "Henryk"
pluton ochrony sztabu - ppor. Mieczysław Bełdowski "Ryś" poległ 1.09.1944

kwatermistrz - mjr Olgierd Rudnicki-Ostkiewicz "Sienkiewicz"; od 14.08 ppłk Edward Lubowicki "Seweryn"
szef intendentury - rtm. Czesław Nowacki "Nowak"
oficer sztabu - kpt. NN "Czyżyk"
oficer broni - ppor. Zygmunt Iwanowski "Żak"
oficer broni - ppor. Janusz Busłowicz "Janusz"
szef produkcji uzbrojenia - kpt. Franciszek Pogonowski "Marek"
grupa eksploat.-rekwizyc. - por. NN "Witkowski"
oficerowie sztabu kwat. - płk int. NN "Marian" mjr int. NN "Kacper" kpt. Józef Kraszewski "Jastrzębiec" kpt. Tadeusz Górecki "Jarosław" kpt. Kazimierz Latusek "Brzoza" por. NN "Wrażliwy"
(brak danych o funkcji)

szef łączności - kpt. Zygmunt Sawicki "Samulik"
z-ca - kpt. Tadeusz Burdziński "Zenon"
oficer dyspozycyjny - ppor. Edmund Poszwa "Ciotka"

kompania łaczności - kpt. Alfred Pokultinis "Fon"

pluton "radio" - ppor. Wincenty Świerczyński "Wicek"
l pluton telefon. - ppor. Franciszek Sroczyński "Nowina"
2 pluton telefon. - plut. pchor. Zdzisław Cymer "Wierzbicki"
Składnica meldunkowa - ppor. Zbigniew Certowicz "Redlicz"

szef polowego BiP - por. Jan Dobraczyński "Eugeniusz"; od 27.08 por. NN "Kwiatkowski"

szef saperów - mjr Jerzy Hryniewicz "Juliusz"
z-ca - mjr Tadeusz Grzmielewski "Igor"

baon saperów - kpt. NN "Wolski"

l kompania - ppor. Tadeusz Szczepankowski "Szczepan"
z-ca - ppor. Stefan Szałwiński "Andrzej Wolniak"
2 kompania - ppor. Witold Przyborowski "Kulesza"

szef referatu lotnictwa (od 16.08.44)- kpt. Wiktor Dobrzański "Wład" zginął 27.08.44; od 18.08 ppor. Janusz Łabicki "Wacław"
komisja odbioru zrzutów - kpt. Wiktor Dobrzański "Wład", od 18.08 ppor. Zygmunt Iwanowski

szef żandarmerii - mjr Włodzimierz Kozakiewicz "Barry", od 25.08 Władysław Drzymulski "Walczak"

baon bezpieczeństwa - mjr Włodzimierz Kozakiewicz "Barry"
z-ca - kpt. Michał Skrypto "Skrypt"
I oficer Śledczy - kpt. Tadeusz Blusiewicz "Tomasz Jawor" zginął 21.08.44
II oficer śledczy - kpt. Edward Budniak "Karol" zginął 21.08.44
adiutant - por. Leon Lewandowski "Jemioła"
kwatermistrz - por. Edward Kwietniewski "Adam"

l pluton - por. Antoni Ka!;1:asiński "Grotkowski"
2 pluton - ppor. Mieczysław Bełdowski "Ryś" zginął 1.09.1944)
3 pluton - wachm. Kazimierz Balary "Dorsz"
pluton "moto" - wachm. pchor. Witold Iłłakowicz "Doliwa"
pluton żandarmerii - kpt. NN "Grzywacz"
punkt zborny jeńców - por. Edward Kotłubej "Wicher"

szef WSS - mjr Lucjan Baczyński "Witeź"; od 22.08 pchor. NN "Pigularz"
prokurator - kpt. Józef Broniewicz "Czaj"; od 22.08.44- kpr. pchor. NN "Jarząbek"
asesorzy - mjr Zygmunt Brockhausen "Antoni"; ppor. NN "Bogdan"
pluton egzekucyjny - ppor. Jerzy Strzalkowski "Jerzy"

szef duszpasterstwa - mjr ks. Walerian Pączek "German"
kapelan zgrupowania "Kuby" - mjr Henryk Szklarek-Trzcielski "Rogoziński"
kapelan zgrupowania "Radosław" - mjr Józef Warszawski "Paweł"
kapelan zgrupowania "Roga" - kpt. Adam Wiśniewski "Łukasz"

szef sanitarny - mjr Cyprian Sadowski "Skiba"; od15.08.44 ppłk Stefan Tarnawski "Tarło"
adiutant - ppor. Oskar Kochański "Oskar", Koch"
referat personalny - ppor. Jadwiga Gebethner
kapelan - kpt. Tomasz Rostworowski "Tomasz"
apteka - mgr Wanda Blachówna

Centralny Szpital Chirurgiczny nr 1 - ul. Długa 7
szpital - ul. Podwale 25 ("Krzywa Latarnia")
szpital - ul. Podwale 44
szpital - ul. Podwale 46 ("Pod Łabędziem")
Szpital Chirurgiczny nr 2 - ul. Freta 10 (kościół św. Jacka)
szpital - ul. Długa 8 i 8a
szpital- ul. Kilińskiego l
Szpital Chirurgiczny nr 3 - ul. Miodowa 23
punkt opatrunkowy - ul. Długa 16 i 20
punkt opatrunkowy - ul. Długa 26
punkt opatrunkowy - ul. Kilińskiego 3
punkt opatrunkowy - Sanguszki l (PWPW)

 

ODDZIAŁY BOJOWE

Odcinek Wschodni - Zgrupowanie "Róg"
dowódca - mjr Stanisław Błaszczak "Róg" ranny 27.08.44; kpt. Jerzy Czarski "Czahar"
Batalion "Bończa" - rtm. Edward Sobecki "Bończa"
101 kompania - ppor. Czesław Zaleski "Lubicz" zginął 13.08.44; ppor. Mieczysław Kopeć "Mieczysław"; zginął 20.08.44; por. Zbigniew Blichowicz "Szczerba"
102 kompania - ppor. Zdzisław Meyzel "Mierosławski"

Batalion "Gustaw" - kpt. Ludwik Gawrych "Gustaw"
kompania "Gertruda" - por. Jan Hermanowski "Włodzimierz"
kompania "Harcerska" - por. Wojciech Pszczółkowski " Kostka"
kompania "Aniela" - kpt. Włodzimierz Stetkiewicz "Włodek"
kompania "Anna" - ppor. Andrzej Sanecki "Andrzej" zginął 24.08.44

Batalion "Wigry" - kpt. Eugeniusz Konopacki "Trzaska"
kompania szturmowa - por. Roman Kaczorowski "Prokop"
l kompania - por. Jan Golański "Roman"
2 kompania - kpt. Kazimierz Latusek "Brzoza" (do 13.08.44 rozwiązanie kompanii)
3 kompania - kpt. Leoncjusz Wancerski "Zaremba"

Batalion WSOP "Dzik - kpt. Tadeusz Okolski "Dzik"
11 kompania - ppor. Zenon Szczepkowski "Szczerba" od. 15.08.44 por. Tadeusz Mędrzycki "Bazyl" (15.08.-)
12 kompania - por. Wacław Kozicki "Oppenheim"
15 kompania - ppor. Czesław Dąbrowski "Rawicz"

Samodzielna Grupa PWBH7/S - mjr Mieczysław Chyżyński "Pełka"
z-ca - por. Czesław Lech "Biały"
adiutant - por. Stanisław Nowakowski "Snop"

Dywizjon artylerii zmotoryzowanej "Młot" - mjr Bolesław Woźniak "Walczyński"
z-ca - kpt. Władysław Sroczyński "Karpiński"

104 kompania ZSP - ppor. Kazimierz Puczyński "Wroński"
z-ca - ppor. Witold Potz "Koperski"

Oddziały AL
 

Rejon Nowe Miasto - kpt. Zdzisław Żukowski "Dąbrowa" (do 18.08.44 - przekazany zgr. "Radosław")

Batalion im. Czarnieckiego
4 kompania - por. Józef Jasiński "Wyrwa", od 9.08 kpt. Zdzisław Żukowski "Dąbrowa"
5 kompania - por. Roman Roth "Jawor"
6 kompania - por. Edward Radzikowski "Jar"

Odcinek Południowy - Zachodni - Zgrupowanie "Kuba" - "Sosna"

Dowódca - mjr Olgierd Rudnicki-Ostkiewicz "Sienkiewicz"; od 8.08.44 płk Juszczakiewicz Stanisław "Kuba"od 13.08.44 mjr Gustaw Bilewicz "Sosna" (zg. 10.09.44 na Śródmieściu)

Pododcinek "Gozdawa" - kpt. Lucjan Giżyński "Gozdawa"
z-ca i ofic. oper. - por. Lucjan Fajer "Ognisty"
l kompania wypadowa - kpt. Tadeusz Dąbrowski "Prus"
2 kompania szturmowa - por. Antoni Zawojski "Wrona"
3 kompania "Ratusz" - ppor. Lech Kossowski "Leszek"
101 kompania saperów - por. Stanisław Gordon "Benett"

Batalion "Czarniecki" (od 18.08.)

Batalion "Łukasiński" - kpt. Stanisław Markowski "Tomek"
1 kompania "Troki" - por. Tadeusz Majcherczyk "Zdan"
2 kompania "Supraśl" - por. Daniel Kędzierski "Kalinowski"
3. kompania" Wkra" - por. Stanisław Poteralski "Szczepański

Dywizjon ,,1806" - por. Bronisław Kalinowski "Piotr"

Kompania "Legii Akademickiej"- kpt. Antoni Kisieliński "Modrzew"
z-ca - por. Czesław Drozdowski "Dornański"

II dywizjon Zmotoryzowany ( z Brygady "Koło") - kpt. NN "Smok"

Pododcinek Wschodni - mjr Tadeusz Grzeszczyński "Zawiasza" (ranny); od 12.08.44 kpt. Edward Kozłowski "Edward (zginął 16.08.44)

Batalion "Chrobry" - kpt. Gustaw Bilewicz "Sosna", od 14.08.44 kpt. Edward Kozłowski "Edward (zginął 16.08.44); kpt. Tadeusz Majcherczyk "Zdan c. ranny; od 23.08.44 por. Władysław Jachowicz "Konar"

VI Batalion Milicji PPS (przeszedł do odwodu) - kpt. Władysław Wilczyński "Gnat"

Batalion "Parasol" (przeszedł do odwodu) - ppor. Jerzy Zborowski "Jeremi"

Oddział osł. Dyonu mot. - por. Jerzy Bondorowski "Ryszard"

Dyon motorowy obszaru (przeszedł do odwodu) - por. Witold Grzymała-Busse "Bartkowski"
Pododcinek "Nałęcz" - por. Stefan Kaniewski "Nałęcz"
1 Batalion szturmowy KB - por. Stefan Kaniewski "Nałęcz"
1 kompania - por. Dolek Hoffman vel Adolf Hoffman "Holski"
Kompania szturmowa "P - 20"(przeszła do odwodu) - por. Tadeusz Garliński "Tadeusz"; por. Tadeusz Łukaszewicz "Edward"

2 kompania (powstała z części "P - 20") - por. Tadeusz Łukaszewicz "Edward".
Pluton PKB "Blanka" (z bat. PKB "Wkra") - ppor. Lech Kossowski "Leszek"

Odcinek Zachodni - od 12.08. Północny - Zgrupowanie "Radosław"
d-ca - płk Jan Mazurkiewicz "Radosław"; od 13.08.448 ppłk Franciszek Rataj "Paweł; od 25.09 mjr Wacław Janaszek "Bolek"
Grupa Kedywu KG AK - płk Jan Mazurkiewicz "Radosław"
"Broda 53"- kpt. Jan Andrzejewski "Jan"
Batalion "Zośka" - ppor. Jerzy Białous "Jerzy"
Kompania "Topolnicki" - por. Jan Misiurewicz "Topolnicki"
Oddział "Dysk"- kpt. Wanda Gertz "Lena"

Batalion "Parasol" (przeszedł do odwodu) - Jerzy Zborowski "Jeremi"
Batalion "Pięść" - mjr Alfons Kotowski "Okoń"
Batalion "Czata 49" - mjr Tadeusz Runge "Witold"
Batalion "Miotła" - kpt. Władysław Mazurkiewicz "Niebora" (po 11.08. wszedł jako kompania do Batalionu "Czata")
Batalion zapasowy "Igor" (przeszedł do odwodu) - mjr Tadeusz Grzmielewski "Igor"
Zgrupowanie "Leśnik" - ppłk Jan Szypowski "Leśnik"
l kompania - ppor. Jerzy Szypowski "Bolek"
2 kompania - ppor. Stefan Kowalski "Jaroń"
3 kompania "Wolska" - kpt. Stanisław Stefaniak "Stefan"
kompania miotaczy płomieni - por. Władysław Miładowski "Haliński"
 

ODWODY DOWÓDCY "GRUPY PÓŁNOC"

Kompania szturmowa - por Józef Jasiński "Wyrwa"
l pluton - ppor. Jan Kossuth "Borsuk"
2 pluton - ppor. Jerzy Pełkiewicz "Jurek"

Brygada Dysp. Zmot. NSZ - AK "Koło"- ppłk Zygmunt Reliszko "Kołodziejski"
z-ca - ppłk Jan Moraczewski "Król"
1 pułk rozpoznawczy - mjr Ferdynand Silny "Grad" "Baczyński"
z-ca - mjr Józef Blajer "Reda"
kwatermistrz - kpt. Feliks Zbieranowski "Pac"
I Dywizjon zmot. - brak danych
II Dywizjon zmot. - kpt. NN "Smok"
III Dywizjon zmot. - por. Witold Sapiecha "Lis"
Dywizjon art!. zmot. "Młot" - mjr Bolesław Woźniak "Walczyński
Grupa techniczna - ppor. Stefan Hlibowicki "Nowosielski"
Pluton łączności - NN
Pluton saperów- NN

Batalion zapasowy "Igor" - mjr Tadeusz Grzmielewski "Igor"
VI Batalion Milicji PPS - kpt. Władysław Wilczyński "Gnat"
Oddziały III obwodu Wola "Waligóra
Dyon motorowy obszaru - por. Witold Grzymała-Busse "Bartkowski"
 

Na terenie St. Miasta znajdowała się również Rejonowa Delegatura Rządu pośrednio podlegała Dowódcy Grupy Północ.
Starostwo Grodzkie Warszawa Północ
Starosta - Władysław Świdowski "Wik-Sławski"
Sekretariat - NN
Referat administracyjny - NN
Referat opieki społecznej - NN
Referat sanitarny - dr W. Skonieczny
Referat bezp. i porządku pub!. - kpt. Aleksander Kaczyński "Pomian"

W skład "Grupy Północ" wchodziły też operacyjnie i podlegały płk. "Wachnowskiemu": Obwód II - Żoliborz "Żywiciel" oraz Grupa "Kampinos"

Obwodu II Żoliborz "Żywiciel" - Komendant ppłk Mieczysław Niedzielski "Żywiciel"
z-ca i szef sztabu - mjr Andrzej Janczak "Roman"

Zgrupowanie "Żaglowiec" - kpt. Marian Kamiński "Żaglowiec"
Zgrupowanie "Żmija" - rtm. Adam Rzeszotarski "Żmija"
Zgrupowanie "Żubr" - mjr. Władysław Nowakowski "Żubr"
Zgrupowanie "Żbik" - kpt. Witold Plechowski "Sławomir"
Zgrupowanie "Żniwiarz" - por. Mieczysław Morawski "Żniwiarz"

Grupa "Kampinos"- kpt. Józef Krzyczkowski "Szymon"; od 3.08.44 p.o por. Adolf Pilch "Góra"; od 8.08.44 por. Adolf Pilch "Dolina"; od 16.08.44 mjr Alfons Kotowski "Okoń" (zg. 29.9.44)

z-ca - por. Adolf Pilch "Góra" "Dolina"

I batalion - por. Janusz Langer "Janusz"

1 kompania - por. Zygmunt Sokołowski "Zetes"
3 kompania - kpt. Ignacy Jezierski "Karaś"
5 kompania - ppor. Henryk Dobak "Olsza"

II batalion - kpt. Stanisław Nowosad "Dulka"

2 kompania - por. Zbigniew Luśniak "Gniew"
4 kompania - por. Bolesław Kiełbasa "Gniewosz"

1 batalion 77 pułku piechoty - por. Witold Pełczyński "Dźwig"

1 kompania - por. NN "Dan"
2 kompania - por. Witold Lenczewski "Strzała"
3 kompania - por. Jerzy Piestrzyński "Helski"

27 pułk ułanów - chor. Zbigniew Nurkiewicz "Nieczaj"

1 szwadron - wachm. Jan Jakubowski "Wołodyjowski"
2 szwadron - wachm. Józef Niedźwiecki "Lawina"
3 szwadron - wachm. pchor. Narcyz Kulikowski "Narcyz"
4 szwadron - ppor. Aleksander Pietrucki "Jawor"
szwadron ckm - por. Jarosław Gęsiewski "Jar"
kompania WSOP - Eugeniusz Wyszomirski "Świt"

Wszelkie zauważone błędy, nieścisłości, uzupełnienia i uwagi prosimy kierować ]]>na skrzynkę kontaktową.]]>

DODATEK.

]]>Kanałami ze Starówki do Śródmieścia]]>

]]>]]>

 

• Details
• Published on Saturday, 31 July 2010 09:30

Powstańcze wspomnienie pana Mariana Dobrowolskiego.

 1 września 1944 r. rano, po nieudanej próbie poprzedniej nocy przebicia się ze StaregoMiasta do Śródmieścia, byliśmy pewni że nie pozostanie nam nic innego, jak tylko zostać na Starówce i bić się z Niemcami do ostatniego.

Byliśmy zupełnie odcięci i okrążeni. Po 33 dniach walk na obszarze utrzymanym przez nas pozostało tylko kilka bloków mieszkalnych w których wszystkie budynki były zniszczone, albo przez naloty, artylerię lub przez ogień. Zdziesiątkowane, nieudaną próbą przebicia, oddziały powróciły do swoich poprzednich stanowisk i barykad, zabierając swoich rannych i grzebiąc zabitych.

Płk. "Wachnowski" (płk.dypl. Karol Ziemski) dowódca grupy "Północ", która obejmowała rejon Starego Miasta, nie otrzymawszy jeszcze wtedy żadnych rozkazów od "Montera", dowódcy całego okręgu Warszawa, wydał rozkaz ewakuacji kanałami do Śródmieścia ciężko rannych. Bylismy wyczerpani fizycznie i psychicznie. Napięcie dochodziło do granic wytrzymałości. Jedyny dostępny jeszcze właz do kanału znajdował się na skrzyżowaniu Długiej i Miodowej, tuż przy dowództwie Grupy Północ i był nieustannie ostrzeliwany przez Niemców, z odległości czasami nie większej niż 400 metrów. Ulokowani byliśmy wtedy w ruinach budynku Archiwów Sądów, który stał na północno-zachodnim rogu tego skrzyżowania.

Około godziny 17-tej tego dnia, były pełne napięcia i nerwów momenty, gdy podsunęły się 2 "Tygrysy" ( niemieckie czołgi) , od północnej strony Placu Krasińskich i zaczęły ostrzeliwać skrzyżowanie. Zostały jednak krwawo odparte przez resztki oddziałów batalionu "Gozdawa", który ten kierunek osłaniał. Sytuacja była krytyczna. Wreszcie , gdzieś około godz. 21-szej płk. "Wachmowski" otrzymał od dowódcy Okręgu rozkaz opuszczenia Starówki i wydał do wszystkich pozostałych oddziałów rozkaz rozpoczęcia i porządku ewakuacji. Porządek ten był ustalony tak, aby oddziały odskakiwały obronnie od swych pozycji o określonych godzinach, podchodziły do włazu w małych grupach, które miały otrzymać wyznaczonych przewodników. Porządek ewakuacji ustalał również, że pierwsi szli ranni, potem część ludności cywilnej, a następnie oddziały powstańcze bez broni (w tym około 150 niemieckich jeńców) i na końcu szły grupy oddziałów z bronią. Ostatnie grupy oddziału osłonowego "Gozdawa" schodziły do kanału 2 września między godz. 14:30 a 16-tą. Niemcy znajdowali się już wówczas około 50 metrów od włazu.

Wśród świstu kul i wybuchów pocisków doskakiwaliśmy do otworu pojedynczo, gdyż tylko jedna osoba mogła wejść i zmieścić się we włazie. Schodziło się w dól po metalowej drabinie, chyba jakieś 5 do 6 metrów, wchodząc na samym spodzie w owalny kanał wysokosci, moze półtora metra, w który aby wejść trzeba było się pochylić. I tak szlismy, jeden za drugim, w kierunku południowym pod ulicą Miodową do Krakowskiego Przedmieścia. Początkowo szlismy w mazi błotnej na spodzie kanału, w niektórych miejscach prawie do kostki, w zupełnej ciemności starając się nie pośliznąć i utrzymać łączność dotykając albo trzymając się pasa jeden drugiego. Przed wejściem do kanału byliśmy uprzedzeni przez specjalne przewodniczki aby nie odzywać się, nie robić hałsu gdyż przechodzić będziemy pod włazami na terenie opanowanym przez Niemców, gdzie były już wypadki wrzucania przez nich granatów, gdy usłyszeli jakiekolwiek szmery lub odgłosy przesuwających sie na dole powstańców. Kanały były używane podczas Powstania przez specjalnie przeszkolone łączniczki i kurierki do przenoszenia rozkazów, meldunków i innych wiadomości. Poza tym były tam także zainstalowane druty dla łączności telefonicznej.

Szliśmy więc powoli, przystając bardzo czesto, gdyż przewodniczki idące na czele zatrzymywały się przed dojściem do włazów i same, ostrożnie, jak najciszej przechodziły najpierw pod nimi i dopiero po ich przejściu przechodziła, również powoli, reszta maszerujących w kanale. To był najtrudniejszy i najbardziej wyczerpujący odcinek marszu., gdyż kanał znajdował się pod ulicą Miodową, całkowicie opanowaną przez Niemców. Posuwanie się w pozycji pochylonej i w dodatku z bronią było bardzo trudne. Czasami ktoś ranny pośliznął się i trzeba go było podnosić i pomagać mu. Niektórzy niecierpliwili się i obawiali, że stracą łaczność i zabłądzą w ciemnościach. Inni, wyczerpni nerwowo i fizycznie, krzyczeli i trzeba ich było uspokajać, czasami nawet siłą.

Doszliśmy wreszcie do połączenia, tego niskiego kanału, z dużym kanałem - burzowym, i tu można już było się wyprostować, a poza tym było w nim znacznie suszej. Dostaliśmy wiadomość, od przodu, że mamy zdwoić ostrożność i ciszę, gdyż włazy do tego kanału są większe i niektóre podobno obstawiane psami. Liczyliśmy jednak na fakt, że było już późno i ostrożność Niemców będzie poważnie zmniejszona.

Niemniej posuwaliśmy się wolniej niż przedtem aby robić jak najmniej hałasu. Odpoczywaliśmy też częściej. Przewodniczki znały trasę doskonale. Po 3 godzinach dalszego marszu znaleźliśmy się pod włazem na ulicy Wareckiej, przez który widać było niebo i słychac polskie głosy powstańców ze Śródmieścia, którzy czekali by pomóc nam przy wyjściu z kanału. Wychodzilismy na zewnatrz potwornie zmęczeni ale i zdumieni widząc ….. drzewa jeszcze pełne liści i całe szyby w oknach budynków, czego nie widzieliśmy już od paru tygodni na Starówce. Była też jeszcze i bieżąca woda na niektórych kwaterach, prawdziwe łóżka, materace i żywność. Co za luksus !! Odpoczynek trwał tylko kilka dni gdyż otrzymaliśmy nowe przydziały, by trwać dalej w walce z wrogiem.

Nigdy nie zapomnę tego podziemnego marszu ku wolności. Kanały warszawskie zaważyły o losach życia i śmierci ponad 5000 powstańców, z którymi zdążyło przejść również kilka tysięcy ludności cywilnej.

Trasa przejścia kanałami ze Starówki do Śródmieścia

Prawda o Powstaniu Warszawskim, a tym samym o walkach na Starówce, była tłumiona i zafałszowana przez władze komunistyczne PRL'u przez 30 lat. Dopiero, dzięki ciągłemu ujawnianiu faktów i kłamstw przez Legalny Rząd Polski w Londynie, przez Radio Wolna Europa i przez wszystkie polskie środowiska kombatanckie na uchodźstwie, 2 września 1974 roku została odsłonięta, na ścianie odrestaurowanego budynku Archiwów Sądów, naprzeciwko pamiętnego włazu, skromna, blaszana tablica z następującym napisem:
"Tym kanałem po bohaterskiej obronie Starego Miasta - Starówki przeszło do Śródmieścia i na Żoliborz 5366 powstańców Grupy Północ.
1944-2 Wrzesień -1974"

Marian Dobrowolski
Coronado, California
mdobrowolski@hotmail.com