Polacy "siurują", że aż "miło"

Jeśli spojrzymy na to zjawisko w szerszej perspektywie, to nie jest ono niczym wyjątkowym. Na przykład w terminologii muzycznej wiele jest italianizmów, bo włoski był kiedyś językiem muzyki.

Natomiast w terminologii rzemieślniczej mieliśmy dawniej mnóstwo germanizmów, z których żartował sobie nawet Julian Tuwim w humoresce pt. „Ślusarz”. Oto jej treść:

W łazience co się zatkało, rura chrapała przeraźliwie, aż do przeciągłego wycia, woda kapała ciurkiem. Po wypróbowaniu kilku domowych środków zaradczych (dłubanie w rurze szczoteczką do zębów, dmuchanie w otwór, ustna perswazja etc.) - sprowadziłem ślusarza. 

Ślusarz był chudy, wysoki, z siwą szczeciną na twarzy, w okularach na ostrym nosie. Patrzył spode łba wielkiemi niebieskiemi oczyma, jakimś załzawionym wzrokiem. Wszedł do łazienki, pokręcił krany na wszystkie strony, stuknął młotkiem w rurę i powiedział: 
– Ferszlus trzeba roztrajbować. 
Szybka ta diagnoza zaimponowała mi wprawdzie, nie mrugnąłem jednak i zapytałem: 
– A dlaczego? 
Ślusarz był zaskoczony moją ciekawością, ale po pierwszym odruchu zdziwienia, które wyraziło się w spojrzeniu sponad okularów, chrząknął i rzekł: 

– Bo droselklapa tandetnie zblindowana i ryksztosuje. 
   - Aha, – powiedziałem – rozumiem! Więc gdyby droselklapa była w swoim czasie solidnie zablindowana, nie ryksztosowała by teraz i roztrajbowanie ferszlusu byłoby zbyteczne? 
– Ano chyba. A teraz pufer trzeba lochować, czyli dać mu szprajc, żeby tender udychtować. 
Trzy razy stuknąłem młotkiem w kran, pokiwałem głową i stwierdziłem: 
– Nawet słychać. 
Ślusarz spojrzał doć zdumiony: 
– Co słychać? 

– Słychać, że tender nie udychtowany. Ale przekonany jestem, że gdy pan mu da odpowiedni szprajc przez lochowanie pufra, to droselklapa zostanie zablindowana, nie będzie już więcej ryksztosować i, co za tym idzie ferszlus będzie roztrajbowany. 
I zmierzyłem lusarza zimnem, bezczelnem spojrzeniem. Moja fachowa wymowa oraz nonszalancja, z jaką sypałem zasłyszanemi poraz pierwszy w życiu terminami, zbiła z tropu ascetycznego ślusarza. Poczuł, że musi mi czem zaimponować. 
– Ale teraz nie zrobię, bo holajzy nie zabrałem. A kosztować będzie reperacja –  wyczekał chwilę, by zmiażdżyć mnie efektem ceny – kosztować będzie... 7 złotych 85 groszy. 
   - To niedużo, - odrzekłem spokojnie - myślałem, że co najmniej dwa razy tyle. Co się za tyczy holajzy, to doprawdy nie widzę potrzeby, aby pan miał fatygować się po nią do domu. Spróbujemy bez holajzy. 
Ślusarz był blady i nienawidził mnie. Uśmiechnął się drwiąco i powiedział: 
– Bez holajzy? Jak ja mam bez holajzy lochbajtel kryptować? Żeby trychter był na szoner robiony, to tak. Ale on jest krajcowany i we flanszy culajtungu nie ma, to na sam abszperwentyl nie zrobię. 
– No wie pan, – zawołałem, rozkładając ręce – czegoś podobnego nie spodziewałem się po panu! Więc ten trychter według pana nie jest zrobiony na szoner? Ha, ha, ha! Pusty miech mnie bierze! Gdzież on na litość Boga jest krajcowany? 
– Jak to, gdzie? – warknął ślusarz – Przecież ma kajlę na uberlaufie! 
Zarumieniłem się po uszy i szepnąłem wstydliwie: 

– Rzeczywiście. Nie zauważyłem, że na uberlaufie jest kajla. W takim razie zwracam honor: bez holajzy ani rusz. 
I poszedł po holajzę. Albowiem z powodu kajli na uberlaufie trychter rzeczywiście robiony był na szoner, nie za krajcowany, i bez holajzy w żaden sposób nie udałoby się zakryptować lochbajtel w celu udychtowania pufra i dania mu szprajcy przez lochowanie tendra, aby roztrajbować ferszlus, który źle działa, że droselklapę tandetnie zablindowano i teraz ryksztosuje.

Zatem jaki wniosek? Słowa przychodzą stamtąd, skąd ich desygnaty.

Weźmy dla przykładu słowo „persona”, które wyszczególniłeś Romku w swoim tekście. Otóż jego genezę odnajdujemy w dziś już tzw. martwym języku – łacinie. Ponieważ nasza kultura i po części język oparte są na cywilizacji łacińskiej, stąd nie naciskałbym z wyrzutem, że ktoś stosuje słowo „persona”.   

Można byłoby tłumaczyć wszystkie obcojęzyczne wyrazy na język polski. Patrząc na współczesną terminologię, na przykład  słowo „pendrive” ma kilka polskich odpowiedników, chyba wszystkie żartobliwe – tylko po co? Polszczyźnie one nie zagrażają, bo zwykle dość szybko się asymilują. W ten sposób np. „pendrive” stał się „pendrajwem” i już tłumaczyć go nie trzeba. W tłumaczeniu jednak warto zachować umiar. 

Ci, którzy w swej pracy zajmują się szerzej pracą przy użyciu komputera, czasem mówią że będą,,, „upgade’ować software”. Przecież nic nie stoi na przeszkodzie, by powiedzieć że… będą wprowadzać nową wersję oprogramowania. Jeśli w środowiskowej odmianie swojego języka użytkownicy komputerów (niektórzy, bo przecież nie wszyscy) wolą mówić z angielska, to wynika to nie tylko z lenistwa, ale też z uznania socjalizującej funkcji języka, poświadczonej w przysłowiach: „Kiedy wpadniesz miedzy wrony...” albo: „Jak cię widzą, tak cię...”. Wybierając taki, a nie inny sposób mówienia, nieustannie tworzymy (kreujemy) swój wizerunek w oczach innych ludzi i potwierdzamy swoją przynależność do jakiejś grupy. Ponadto chyba bez potrzeby wykorzystujemy fakt, że język angielski uznawany jest za ten, przy pomocy którego jesteśmy w stanie porozumieć się z obcokrajowcami różnych nacji, - nie tylko z Brytyjczykami, Amerykanami czy Australijczykami.

Czasem słyszymy takie oto zdanie: „Na meczu naszej narodowej reprezentacji w sektorze dla VIP-ów zasiadł minister sportu…”. Skrót „VIP” (Very Important Person – bardzo ważna osobistość) wrósł dość mocno w nasz słownik. I tak jest z tysiącami innych słów zapożyczonych z innych języków. Ale jak już wcześniej zasygnalizowałem, – wiele zapożyczonych określeń nie zagraża naszemu językowi, choć czując się patriotami, powinniśmy obcojęzycznych wtrętów stosować jak najmniej, a najlepiej wcale.

Pozdrawiam,

Janek

Cieszę się, że poruszacie Panowie ten problem. 

Osobiście, mimo że w domu, z konieczności, rozmawiamy po angielsku, jeśli używam mego języka ojczystego - staram się, aby nie miał on cudzoziemskich naleciałości. Które rażą mnie niepomiernie. A czasami - właśnie ze względu na moją polszczyznę - zapominam, że mogę użyć tych wyżej cytowanych słów - w ich angielskim kontekście.

Maksymalnie drażnią mnie różne lofty zamiast strychów, różne diile miast umów...

Dodam tylko, że "audyt" to po polsku kontrola.

Nie będę cytować więcej codzoziemskich dziwolągów używanych obecnie w Polsce, choć zastanawiam się, skąd się wzięły. Myślę, że większość polskiego społeczeństwa zezygnowała z poznawania, studiowania literatury na rzecz rozmaitych gier i programów komputerowych. Oraz - na rzecz filmów, i/lub amerykańskich "oper mydlanych" (to już "kalka językowa", czyli przekład dosłowny, ale nie znam trafniejszego, polskiego określenia). Tak więc - osłuchaliśmy się z różnymi słówkami, używanymi częstokroć jako skróty myślowe, pozwalającymi zrezygnować z samodzielnego tworzenia dłuższych zdań czy właściwych, językowi polskiemu, trafnych określeń. Widzę tu niezwykle ważną rolę do wypełnienia zarówno dla nauczycieli (szczególnie języka ojczystego oraz historii), jak też zaangażowanych dziennikarzy w prasie codziennej oraz telewizji,  a również - księży i polityków, ale przede wszystkim - rodziców. Począwszy od akcji czytania dzieciom książek, poprzez wspólne czytanie i rozmowy na temat literatury, wreszcie - ćwiczenie opowiadania przeczytanych powieści, historii, oglądniętych filmów czy wreszcie - własnych, codziennych doświadczeń życiowych.

Wciąż pamiętam, jak pięknie mój Tatko opowiadał zarówno zdarzenia z Historii naszej Ojczyzny, jak też, na przykład, opisywał zjawiska przyrodnicze, czy przybliżał własne doświadczenia, przeżycia - z dzieciństwa, z młodości, z czasów wojny i powojennych... Podobnie czynił Jego Ojciec - mój Dziadek. A nieco później, wciąż jeszcze w domu rodzinnym, moje Rodzeństwo żartowało, że jeśli nie spotkałam, nie obserwowałam, nie przeżyłam w kolejnym dniu czegoś niezwykłego (co miało być dla mnie normą), to zapewne - nie jestem to ja.

Czyli - jak uważam - bardzo istotny jest język codziennej rozmowy, "komunikacji" - porozumienia - w domu, w szkole, na uczelni, w sklepie, w miejscu pracy. Także, czy nawet - w żłobku i przedszkolu.

Ważne - dbałość o kulturę i bogactwo pięknego, ojczystego języka polskiego. Szacunek - dla naszego języka!

Dziękuję za cenny wpis i komentarze.

Pozdrawiam,

Czyli otwierają mi się oczy na to co zauważałem choć nie tak intensywnie. Ale zjawisko zapożyczania wyrazów z języków sąsiadów jest tak chyba stara jak ludzka cywilizacja i rady na to za bardzo nie widzę. Ze swojej strony znam humorystyczny przykład: w czasach gdy obecni posiadacze fortun dorabiali się dopiero, handlując podejrzanym spirytusem i przerabiając go na gorzałę, wynaleziono wódkę "Roman". Na nalepce były rozmaite teksty (chwalące jakość towaru, charakteryzujące jego źródła, nazwę, zawartość substancji czynnej i inne przymioty) w trzech językach: polskim, angielskim i francuskim. Za to zupełnie chaotycznie. Przypuszczam, że autor tego dziełka sztuki dekoracji przemysłowej przypominał sobie po kolei wszystkie napisy jakie kiedykolwiek ukazywały się mu na suto zastawionym stole.

Język polski jest podstawowym składnikiem naszej tożsamości narodowej. I jego obrona - w perspektywie czasowej - wcale nie jest mniej ważna, aniżeli obrona geograficznych granic Polski.

Pozdrawiam serdecznie.