Ppłk "Janczar" żołnierz niezłomny (6)

Obrazek użytkownika Tomasz A.S.
Historia

Na zdjęciu: Józef Piłsudski i Semen Petlura w Stanisławowie, sierpień 1920 r.

Lucjan Antoni Szymański, (1897-1945) kawalerzysta I wojny; wojny polsko sowieckiej 1918-21 (dowborczyk – uczestnik walk w wyprawie kijowskiej, bitwie warszawskiej i niemeńskiej) oraz II św. ; w 1939 ucieka z niewoli niemieckiej, 1940-44 inspektor obwodów ZWZ i AK; pseudonimy Kamiński i Janczar. Ostatni dowódca podokręgu AK „Białowieża” Warszawa-Wschód. Po aresztowaniu 23 grudnia 1944 i śledztwie NKWD skazany na śmierć i stracony w więzieniu praskim 5 marca 1945 r.

1 pułk strzelców konnych w ofensywie kijowskiej - maj 1920

W lutym 1920 roku oddziały polskie stały w głębi Białorusi nad Berezyną, na Wołyniu nad Słuczą, na Podolu za Kamieńcem Podolskim i Płoskirowem (obecna nazwa Płoskirowa - Chmielnickij).

W lutym 1920 przełożeni występują po raz pierwszy o nominację Lucjana na podporucznika. W marcu Ministerstwo Spraw Wojskowych odrzuca ten wniosek ze względów formalnych.

Po oddaniu Dyneburga Łotwie w lutym 1920 r. dywizjon 1 psk w składzie 1 Dywizji Piechoty Legionowej odchodzi do Baranowicz i 19 kwietnia załadowany na stacji Pogorzelce odjeżdża transportem kolejowym na południe, do Zwiahla na Ukrainę. W końcu kwietnia 1920 rozpoczyna się ofensywa polska na Ukrainie w celu zbudowania niezależnej Ukrainy z Semenem Petlurą na czele.

1 psk bierze udział w ofensywie kijowskiej razem ze swoją dywizją walcząc na szlaku Olewsk, Żytomierz, Kijów. 7 maja 1920 roku czołowe oddziały armii generała Edwarda Rydza Śmigłego wkroczyły do Kijowa, a dwa dni później obsadziły przyczółek na wschodnim brzegu Dniepru. W Kijowie zainstalował się rząd ukraiński pod przewodnictwem Izaaka Mazepy. Zaczyna się kontrofensywa bolszewicka. 1 psk cofa się wraz z 1 DP na Borodiankę (11-12 czerwca), Korosteń. Równe pada 14 lipca, potem pułk ustępuje przez Horochów, Różyszcze, Chełm. Stacza ważniejsze boje dywizjonu [pod Kaszówką, Tomaszowem Lubelskim].

Do maja 1920 roku 1. szwadron miał następujących oficerów: rotmistrze – Henryk Bzowski i Józef Głębocki; porucznik Wacław Kaliszewski; podporucznicy – Wacław Szepietowski i Kazimierz Jackowski

Pod koniec lipca dywizjon odchodzi na kilka dni do Lublina, tu dowództwo dywizjonu obejmuje rtm. Gustaw Konrad Grzybowski. Oba szwadrony wchodzą w skład 2 armii, jednak przy 1 dywizji piechoty legionów pozostaje tylko 1 szwadron. 2-gi szwadron przerzucono do Grajewa skąd idąc na Augustów i Lidę dopiero w Nowogródku wejdzie z powrotem pod rozkazy 1 dywizji piechoty.

W lipcu 1920 r. następuje ponowne wystąpienie o nominację Lucjana na podporucznika. Jednak ze względu na następujące wypadki na froncie, w ministerstwie prawdopodobnie nie myślano wtedy o awansach młodszych oficerów, zbliżało się dramatycznie zagrożenie młodego państwa polskiego.

1 pułk strzelców konnych w Bitwie Warszawskiej 13-28 sierpień 1920

12 sierpnia 1 DP znajduje się jeszcze w transportach kolejowych zdążających do Lublina.

Warszawa jest zagrożona. Przygotowywane jest uderzenie polskich oddziałów z południa, z nad Wieprza.

Dywizje, które zamierzał skoncentrować Wódz Naczelny nad Wieprzem były w bezpośrednim kontakcie i boju z nieprzyjacielem nad Bugiem. Musiały one nie tylko oderwać się od Rosjan, lecz wykonać ryzykowny, morderczy marsz w kierunku wyznaczonego miejsca koncentracji. Zadanie to zostało wykonane znakomicie zarówno przez dywizje legionowe, jak i 14 DP. 8 sierpnia pod Horochowem 1 DPLeg rozbiła 24 dywizję sowiecką i podążyła szybkim marszem ku Sokalowi, gdzie na nią czekały przygotowane pociągi. 3 DPLeg rozbiła bolszewików [44 dywizję piechoty], którzy sforsowali Bug pod Hrubieszowem, i ruszyła pieszo w kierunku Wieprza. Na jej pozycje weszła 7 DP płk. Szuberta i 6 Dywizja Ukraińska. Długi marsz musiała wykonać też 14 DP, będąca aż pod Siedlcami. Żołnierze tej dywizji musieli dziennie pokonać ok. 40 km.(1)

Dywizjon 3 psk zostaje czasowo rozdzielony. 1 szwadron, w którym służy Lucjan Szymański pozostaje przy 1DP, wraz z Dywizją zostaje przerzucony z Lublina na północ i wchodzi w skład Grupy Uderzeniowej dowodzonej osobiście przez Naczelnego Wodza Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Był to czas, gdy 14 sierpnia do Siedlec przybył Feliks Dzierżyński i całą władzę w Siedleckiem przekazał komuniście Stanisławowi Krasuskiemu, byłemu szlachcicowi zaściankowemu – pracownikowi Syndykatu Rolniczego i magistratu miasta Siedlce, reemigrantowi z Rosji

15 sierpnia 1920 r. rozkaz operacyjny nr 37 wydał dowódca Frontu Środkowego, gen. Śmigły-Rydz. Informował on o objęciu osobistego dowództwa nad 1 i 3 Dywizją Piechoty Legionów oraz nad 4 Brygadą Jazdy. Postawił zadania tym związkom taktycznym. 1-sza Dywizja Piechoty Legionów po zajęciu Parczewa nacierać miała na Białą Podlaską, tak by w pierwszym dniu działań przeciąć szosę Radzyń-Wisznice. (3)

1 szwadron 1 pułku strzelców konnych, w którym walczy Lucjan, działa przez cały czas wojny przydzielony jako kawaleria dywizyjna 1 Dywizji Piechoty Legionów.

Na szkicu mapy nr 8 Pism zbiorowych J. Piłsudskiego t VII 1937 ukazuje się pozycję 1 d. P. leg. w dniu 16 VIII na wschód od Lubartowa. 1 Dywizja Piechoty Legionów, dowodzona przez płk. Stefana Dąb-Biernackiego, bez walki już w południe 16 sierpnia weszła w rejon Komarówka.(2)

Komarówka Podlaska to miejscowość koło Radzynia Podlaskiego, na północ od Parczewa. I DP osiągając Komarówkę tym samym przecięła drogę odwrotu bolszewików na kierunku Radzyń Podlaski-Wisznice wykonując zadanie postawione rozkazem dowódcy.

Zakładając, że pozycja określona na mapce dotyczy 16 sierpnia rano, to widać jak szybko 1 dywizja piechoty legionowej, co prawda początkowo bez walki, dwoma kolumnami przez Czemierniki i przez Ostrów, znosząc 57 Dywizję Strzelców sowieckiej Grupy Mozyrskiej, przesuwała się w kierunku północnym, osiągając do południa rejon Komarówki Podlaskiej. 1DPLeg walczyła pod dowództwem płka Stefana Dąb-Biernackiego i liczyła 10 tysięcy piechoty, 300 szabel (w składzie kawalerii dywizyjnej walczył właśnie 1 szwadron 1 psk Lucjana), 148 ckm i 35 dział. 17 sierpnia o godzinie 15-tej 1 DPLeg zajęła Białą Podlaską zdobywając tabory sowieckiej 171 brygady strzelców.

17 sierpnia sformowano 2 Armię pod dowództwem Rydza-Śmigłego, która w składzie: 1 i 3 Dywizja Piechoty Legionowej, 21 Dywizja Piechoty Górskiej oraz 4 Brygada Jazdy i Grupa Jazdy mjra Jaworskiego miała za zadanie pościg na kierunku Międzyrzec Podlaski – Białystok.

Dla 1-szej Dywizji Piechoty Legionów na dzień 18 sierpnia Rydz-Śmigły postawił zadanie marszu po osi Międzyrzec-Drohiczyn, by wieczorem opanować tam częścią sił przeprawę na Bugu pod Drohiczynem, pozostałe siły po osiągnięciu rejonu Łosice-Łysów miały się kierować na Ostrów Mazowiecką. 1 szwadron 1 psk walczy nadal jako kawaleria dywizyjna 1-szej Dywizji Piechoty Legionów. 1 DP posuwając się na północ odcina pod Białystokiem odwrót 16 armii sowieckiej. Dnia 28 sierpnia osiąga Ossowiec i Augustów. 1 szwadron staje w Szczuczynie, Bitwa warszawska kończy się pogromem armii sowieckich, których część uchodzi do Prus Wschodnich. Następuje przegrupowanie wojsk polskich przed ofensywą Bitwy Niemeńskiej.

Pertraktacje pokojowe prowadzone przez polski rząd rozpoczęły się już 17 VIII 1920 w Mińsku. Po incydencie wymierzonym przeciwko polskiej delegacji rokowania przeniesiono do Rygi, gdzie zostały wznowione 21 września.

Tomasz A.S.

1. Janusz Szczepański „Wojna 1920 na Mazowszu i Podlasiu” str 247)

2.rtm. Bohdan Piotrowski: Zarys historii 3 pułku strzelców konnych str. 16 i 17 Warszawa 1930.

3. L. Wyszczelski - Operacja Warszawska sierpień 1920, Bellona, 2005 str. 332

następny odcinek:
http://niepoprawni.pl/blog/5462/pplk-janczar-zolnierz-niezlomny-7

Brak głosów