Uroczystości (5)

To, że główne uderzenie niemieckie pójdzie ze Śląska Opolskiego na Warszawę przewidywano już za życia Marszałka Piłsudskiego. I słusznie przewidywano. Nie będę się tu wdawał w dywagacje natury strategicznej. Zrobiłem to w mojej książce „Anatomia Boju”, której poświęciłem cztery lata życia, a opisałem w niej jedną bitwę. Była to 
                                       Bitwa pod Mokrą

Dość powiedzieć, że o godzinie 4.45 4 Dpanc gen Reinharda przekroczyła granicę pod Starokrzepicami i ruszyła na wschód.
Na południe od 4 Dpanc, przeprawiała się przez Liswartę 1 Dpanc gen. Schmidta i coś jej nie szło. W każdym razie te dwie dywizje pancerne (Niemcy mieli wtedy 6 dywizji pancernych w pełnym składzie) był to ten sztylet, który miał dokonać pchnięcia w samo serce Polski – czyli w Warszawę.
Niemcy byli bardzo pewni siebie. Dwie dywizje pancerne dysponowały w dniu 1 września liczbą co najmniej 620 czołgów i ok. 80 samochodów pancernych. – tzn. 310 czołgów i 40 samochodów pancernych na każdą.
Wszyscy dowódcy – zarówno strony niemieckiej jak i polskiej znały – jedyne, jak do tej pory – doświadczenia z pierwszej wojny, w której w latach 1917 i 18 odbyły się trzy bitwy z użyciem zmasowanego ataku czołgów (angielskich, Niemcy byli stroną atakowaną). Pod Cambrai, pod Soissons jak i pod St Quentin – za każdym razem wynik był taki sam – przełamanie frontu. Liczby wozów bojowych były porównywalne z tymi, które teraz prowadziła jedna dywizja.
Nic dziwnego, że Niemcy byli przekonani, że w kilka dni zajmą Warszawę. Pierwsze kilometry dawały nadzieję na taki sukces. Tak było aż do Opatowa, gdzie czołgi 4 Dpanc zostały nakryte ogniem artyleryjskim. Pas natarcia dywizji to Krzepice – Opatów – Miedzno – Ostrowy i dalej na Radomsko.

Pomiędzy Opatowem i Miedznem były lasy a w nich ogromna polana w kształcie elipsy (oś północ – południe 7,5km oś wschód – zachód 2,5km).
Na tej polanie były wsie Mokra I Mokra II i Mokra III. Tu też czekała na wroga Wołyńska Brygada Kawalerii. Na wschód od polany przez las przebiegała niedawno wybudowana linia kolejowa magistrali Śląsk – Gdynia. Droga z Wilkowiecka do Miedzna prowadzi przez przepust drogowy pod torami. Przez ten przepust dowódca 4Dpanc postanowił przewlec swoją dywizję.
Na lizjerze lasu między torem a polaną rozbudowała się główna linia obrony Wołyńskiej Brygady.
Na zachodnim skraju lasu frontem na Opatów czekały okopane szwadrony 21 pułku ułanów. Pierwsze natarcie niemieckich czołgów odbiło się – jak piłka tenisowa od muru – od tej pierwszej linii. Następne – coraz silniejsze wdzierały się na polanę gdzie były szatkowane przez polską artylerię i w końcu odbijały się od drugiej linii. O te dwa i pół kilometra Niemcy walczyli aż do zmroku. Tam i z powrotem, tam i z powrotem.
W sumie były cztery natarcia, przy czym gen. Reinhardt rzucił do boju oba pułki czołgów, którymi dysponował.
W pewnym momencie w oddziałach niemieckich wybuchła panika. Panika o takim nasileniu, że interweniował sam dowódca dywizji. W polskich oddziałach też wybuchła panika, ale wystarczył jeden strzał rotmistrza Baranowskiego.
Baterie 2daku stojące w sadach rosnących na polanie były okrążane przez czołgi i atakowane frontalnie.. Wspaniale wyszkoleni kanonierzy dawali sobie z tym wszystkim radę. Własnymi rękami zmieniali pozycje dział, strzelali ogniem na wprost, celnie i skutecznie.
Zniszczonych czołgów stale przybywało.
W chwilach krytycznych na torze biegnącym po nasypie ukazywał się pociąg pancerny „Śmiały” który mając tylko cztery działa w dwóch natarciach przechylił zwycięstwo na naszą stronę..
Dowódca Brygady płk Filipowicz dowodzi tak, jakby przewidywał przyszłość.

Ta bitwa budzi zachwyt. Po stronie polskiej to wręcz koncert, w którym każdy instrument wchodzi w odpowiednim czasie, nie spóźniając się ani o sekundę.

Powodzenie w boju – pouczał mnie niegdyś płk Zawilski – osiąga się wtedy, kiedy w szeregach przeciwnika wywoła się większy chaos niż jemu udało się wytworzyć w naszych oddziałach. Chaos osiąga się przez wyeliminowanie z walki przede wszystkim oficerów i podoficerów, wywołanie paniki, złamanie ducha walki u przeciwnika i pozbawienie go możliwości precyzyjnego myślenia.

Polscy żołnierze, w pierwszym dniu wojny, zachowywali się tak – jakby byli na ćwiczeniach. W pewnym momencie w 1 baterii zabrakło oficerów, żołnierze jakby tego nie zauważyli. Walczyli do momentu, kiedy przyszedł rozkaz wycofania baterii z pozycji. Dowództwo objął podoficer zaprzęgowy i wyprowadził armaty i jaszcze z pola walki.
W samą porę...
Podczas ostatniego natarcia, które gen Reinhardt organizuje o godzinie 17.00 nie ma już armat polskich na polanie. Wszystkie baterie odeszły na wschód. Jedyną drogą dla armat był przepust. Artyleria przeszła pod nim między trzecim i czwartym natarciem. Teraz niemieckie czołgi docierają aż do przepustu. Polacy unieruchamiają i zapalają czołg pod przepustem, załoga wyskakuje i ginie. Ten czołg zagradza Niemcom drogę do Miedzna. Na ciasnej drodze w lesie stłacza się około 30maszyn. Stoją jak chłopskie wozy na jarmarku. Ani w tył ani w przód.

Brygada walczy nie tylko na polanie. Długość odcinka obrony wołyniaków to 12km.
Na północnym skrzydle operuje 19 pułk ułanów. Dzieje się tam bardzo dużo z walką na bagnety i udaną szarżą z Zawad na Las Grodzisko włącznie. Przeciekające leśnymi duktami czołgi nadziewają się na „Śmiałego”, który je masakruje. Straty w czołgach pod Mokrą można ocenić na 80 sztuk.

.

Wieczorem bój się kończy. Zgodnie z rozkazem dowódcy armii brygada odchodzi na nowe pozycje nad Białą Okszą. Niemcy nie organizują pościgu.
Następnego dnia w boju biorą udział tylko dwie kompanie czołgów. Pozostałe jednostki to piechota i samochody pancerne. Bój znowu trwa cały dzień. Wieczorem brygada odrywa się od nieprzyjaciela i wycofuje się 30km do Łękińska i stamtąd organizuje nocny wypad na Kamieńsk gdzie nasi chłopcy wyciągają z kwater żołnierzy 1 a nie 4 Dpanc. Dywizja Reinhardta włączy się do walki dopiero pod Górami Borowskimi dn 4 września w godzinach popołudniowych. Tam już nie będzie walczyła z brygadą Filipowicza.
Dopiero po tej bitwie Generał policzył swoje czołgi. Miał ich wtedy – 180 sztuk. Trochę mało.

Niewiele tu powiedziałem o bitwie pod Mokrą. Jeżeli ktoś chciałby się dowiedzieć więcej – zachęcam do lektury „Anatomii Boju”. (W Internecie dość modna.)
Wyszło jednak to co chciałem uwypuklić. Jest to bitwa w której wychodzi na jaw nie tylko męstwo polskiego żołnierza, ale i jego doskonałe wyszkolenie, zdolności dowódcze oficerów, jakość produkowanego w Polsce uzbrojenia. To wszystko bowiem pozwoliło nawiązać z dwukrotnie (liczebnie) silniejszym nieprzyjacielem skuteczną walkę, tak, że po dwóch dniach walk dywizja, która miała w planach że będzie podchodzić pod Warszawę trzeciego dnia leżała ciężko dysząc, a WBK – jak konik polny jeszcze szturchnęła jej sąsiadkę w Kamieńsku.

Dlatego też otwieram dyskusję na ten temat i proszę – gdybym na jakiś czas zamilkł (co się może zdarzyć) pociągnijcie Państwo sprawę dalej – bo ważna.

Moim zdaniem przywitać gości należy w Wieluniu nie zwracając uwagi na godzinę nalotu, następnie przez Krzepice, które zostały podpalone niemieckimi pociskami o godzinie 4.45 pojechać pod Mokrą i tam oddać cześć polskiej armii wychowanej i wyszkolonej po odzyskaniu niepodległości.

Andrzej Wilczkowski