Ppłk "Janczar" żołnierz niezłomny (15)

Rotmistrz Lucjan Szymański, okres międzywojenny, zdjęcie z archiwum rodzinnego. Widoczna wstążka Krzyża Walecznych 1920 r.

Lucjan Antoni Szymański, (1897-1945) kawalerzysta I wojny; wojny polsko sowieckiej 1918-21 (dowborczyk – uczestnik walk w wyprawie kijowskiej, bitwie warszawskiej i niemeńskiej) oraz II św. ; w 1939 ucieka z niewoli niemieckiej, 1940-44 inspektor obwodów ZWZ i AK; pseudonimy Kamiński, Janczar i Garda. Ostatni dowódca podokręgu AK „Białowieża” Warszawa-Wschód. Po aresztowaniu 23 grudnia 1944 i śledztwie NKWD skazany na śmierć i stracony w więzieniu praskim „Toledo” 5 marca 1945 r. na obecnej ulicy Namysłowskiej.

Akcja Burza

Od tego momentu zacznę relację według dat następujących po sobie wydarzeń.

20 lipca 1944

rozpoczyna się Akcja Burza rozkazem komendanta obwodu Mińsk Mazowiecki mjr. M. Zawarczyńskiego „Ziemowita”, który ze swym sztabem i inspektorem ppłk Lucjanem Szymańskim swoje miejsce postoju obrał w majątku Krzymosz w pobliżu Siedlec.

24 lipca 1944

zdobyto niemieckie plany wysadzenia wielu ważnych obiektów miejskich Siedlec (mosty, katedrę), które uratowano, rozminowując jeszcze przed opuszczeniem Siedlec przez Niemców.

27 lipca 1944

W związku z nieobecnością w wyznaczonym miejscu postoju dowódcy podokręgu płka H. Suszczyńskiego „Szeligi”, (początkowo utknął w drodze z Warszawy przez Radzymin), dowództwo w m.p. Poręba (6 km na północny zachód od Mińska) przejmuje mjr Kazimierz Sobolewski ps. „Cyrus”.

29 lipca 1944

„w godzinach popołudniowych do m.p. Sztabu Grupy Operacyjnej w Porębach przybył z Komendy Obszaru w Warszawie od gen. „Łaszcza” Albina Skroczyńskiego Szef Oddziału III sztabu mjr dypl. „Kmita” Stefan Mich celem zorientowania się w sytuacji wojskowej na miejscu... proszono o zameldowanie D-cy Obszaru, że wg naszej oceny powstania w Warszawie nie należy urządzać. Z ogólną sytuacją zapoznawał mjra dypl. Micha szef Sztabu Grupy „Cyrus” ppłk Kazimierz Sobolewski. Gdyż w tym czasie d-ca grupy „Szeliga" płk Hieronim Suszczyński był w Radzyminie, inspektor „Rewera” [ppłk Kazimierz Suski] w rej. Tłuszcza, a inspektor „Janczar” – ppłk Lucjan Szymański – w Siedlcach, gdzie I Baon 22 pp był związany w walce z Niemcami.(1)

Sztab grupy operacyjnej rozpoczął pracę, która w istocie ograniczała się do otrzymywania wiadomości od oddziałów w poszczególnych obwodach i przekazywania ich via Londyn do D-cy Obszaru w Warszawie. Nie była to dogodna łączność. W czasie, kiedy w obwodzie siedleckim i garwolińskim „Burza” już właściwie zakończyła się, to w Obwodzie Ostrów Maz. jeszcze się nie zaczęła, sytuacja była tego rodzaju, że komendanci Obwodów działania dywersyjno-bojowe prowadzili samodzielnie, z własnej inicjatywy, w zależności od przesuwania się frontu radziecko-niemieckiego..”

26 – 30 lipca 1944

„Wyniki Burzy – Sokołów od 26 lipca do 30 lipca. Stan 3 kompanie piechoty, pluton kawalerii i 5 drużyn ckm. Walki - Ceranówka - Piniec[?], Sterdyń – Kamionka. Potyczki na szosach Jabłonów – Sokołów, Frankopol – Repki. Straty nieprzyjaciela 21 zabitych. Własne 1 oficer zabity i 2 rannych. Radzymin od 30 lipca do 19 sierpnia. Stan 1 baon i pluton zwiad. Zdobyto 30 lipca Tłuszcz. Potyczki na szosie Łochów – Wyszków. Straty własne 10 zabitych i 12 rannych. Siedlce 27 lipca do 30 lipca. Stan 11 oficerów, 510 szeregowych. Walki Siedlce, Wyczółki, Zbuczyn, Wiśniew. Potyczki – szosy Łosice – Siedlce i Biała – Siedlce.

Dnia 27 lipca wypad z oddziałami sowieckimi na Wyczółki. Straty nieprzyjaciela 32 zabitych, własne 3 zabitych 9 rannych. Wykazy zdobyczy prześlę. Janczar.”(2)

Depesza Janczara, relacjonująca powyższe walki, wysłana została dopiero 4 września 1944

30 lipca 1944

Powiat Siedlce był wolny od Niemców. Gdy komendant obwodu siedleckiego AK mjr Marian Zawarczyński wraz z oficerami oraz przedstawicielami władz administracyjnych zameldowali się po zdobyciu Siedlec u dowódcy sowieckiego, wszyscy zostali aresztowani. Ppłk „Janczar” Lucjan Szymański nie stawił się tam, uniknął aresztowania, i zaraz przemieścił się na zachód do następnego podległego mu obwodu Mińsk Mazowiecki.

31 lipca 1944

„Wieczorem niemiecki oddział rozpoznawczy, idąc przez las znajdujący się na płnc.-zach od m. Poręby, natknął się na pluton AK ppor. „Dęba” zadaniem którego była osłona sztabu Grupy. Należy nadmienić, że dwa plutony z kompanii ppor. „Dęba” [„Dąb” ppor.Walenty Sudy - przyp. TS] odwołane zostały do Mińska Mazow.” („Cyrus” Sobolewski).

W tym czasie, wieczorem 1 sierpnia, sztab podokręgu Warszawa wschód z miejscowości Poręby przeniósł się do wsi Rysie (5 km na zachód od Mińska”). Następnego dnia dostaje się w ogień walki, „Cyrus” tak to opisuje: „o świcie 2 sierpnia sztab został zaatakowany przez oddział niemiecki w sile dwóch czołgów i plutonu piechoty. Pluton ppor. „Dęba” pod naporem przeważającej siły nieprzyjacielskiego ognia cofnął się do wsi i po zorganizowaniu przez oficerów sztabu obrony we wsi Rysie, powstrzymał Niemców. Niemcy wycofali się, a sztab Grupy odszedł do Mińska Mazowieckiego, już zajętego przez wojska radzieckie.” (3)

2 sierpnia 1944

Po zmianie miejsca postoju 2 sierpnia 1944 dowódcy podokręgu do miejscowości Marianka k. Mińska Maz., z Siedlec dociera insp. ppłk. L. Szymański i przejmuje jako najstarszy stopniem i funkcją dowodzenie sztabem Podokręgu Warszawa Wschód. Razem z szefem sztabu podokręgu mjr. K. Sobolewskim „Cyrusem” udał się na spotkanie do gen. Popowa, dowódcy oddziałów sowieckich na tym terenie.

Spotkanie odbyło się w majątku Niedziałka, 5 km na płn.wsch. od Mińska Mazowieckiego.(3)

1. AAN sygn JJG 36

2. Armia Krajowa w dokumentach 1939-1944 Studium Polski Podziemnej; t. I-VI, Londyn 1970-1989

3. J. Gozdawa-Gołębiowski Obszar Warszawski Armii Krajowej – studium wojskowe; Lublin 1992

Tomasz A.S.

następny odcinek:
http://niepoprawni.pl/blog/5462/pplk-janczar-zolnierz-niezlomny-16