Huna w Starym Testamencie o.19 Religia monoteistyczna i Biblia cz.2

Huna w Starym Testamencie Materiały Zebrane Religia monoteistyczna i Biblia

Wyjście z Egiptu religii monoteistycznej

Wyjście z Egiptu Hebrajczyków jako wyznawców boga Atona po religijnej rewolucji amarneńskiej Echnatona było jednym z licznych wyjść w przeciągu stuleci.

Wyjście z Egiptu, a raczej liczne wyjścia i wejścia wschodnich najeźdźców do kraju piramid, następowały w ciągu stuleci. Beduini, nomadowie szukali w zamożnym Egipcie pożywienia i zarobku, chronili się tu przed groźnymi przeciwnikami. Zbieranina wojowniczych Celtów Hyksosów przeważnie z Kanaanu, zdobyła nawet panowanie nad krajem faraonów. Byli to, jak nazywali ich Egipcjanie, Hyksosi, czyli Celtowie-Pasterze, Władcy Obcych Krajów, nazwani w Biblii Izraelitami. Założyli mocno obwarowaną stolicę w Awaris, rządzili w Egipcie mniej więcej w latach (1675-1550) pne, tworzyli XV i XVI dynastię. Około 1550 roku pne Hyksosi zostali pozbawieni władzy i ich główne siły opuściły Egipt. Ale nie wszyscy, część Hyksosów pozostało i ostateczne ich usunięcie i wygonienie z Egiptu nastąpiło później, nawet około 1540 r. pne. Należy nadmienić, że w datowaniu historii Egiptu występuje pewna niejednoznaczność, ponieważ źródła podają nieco rozbieżne daty okresu rządów poszczególnych władców.

Ostatecznego wyparcia okupujących Egipt przez dwa stulecia Hyksosów dokonał faraon Ahmose, założyciel XVIII dynastii, z początków Nowego Państwa. Syn Sekenenre Tao II i królowej Ahhotep I, brat Kamose. Panował w latach około (1550–1525) pne. Całe jego panowanie przebiegało pod znakiem zmagań o zjednoczenie Egiptu i wyzwolenie obszaru Delty spod władzy Hyksosów oraz przywrócenie wpływów Egiptu w Nubii i Kanaan. W ciągu dwudziestu pięciu lat panowania dokończył dzieło zapoczątkowane przez swego ojca i brata z ]]>XVII dynastii]]> ]]>tebańskiej]]>, którzy zapoczątkowali zjednoczenie Egiptu i całkowite zniesienie władzy Hyksosów.

Decydującą wojnę z Hyksosami wygrał wcześniejszy faraon Kamose, brat Ahmose. Swoją wojnę z Hyksosami Kamose określa jako patriotyczną powinność i wynik narodowej dumy. W swoich wypowiedziach uskarżał się, że „w Tebach okrążony jest od południa przez Nubijczyków, a od północy przez Azjatów, a każdy z nich odrywa coraz to nowe ziemie, dzieląc jego ląd, a wolą jego jest ocalić Egipt i porazić Azjatów”. Kamose sprawował władzę tylko trzy lata. Pochowany został w królewskiej nekropoli Dra Abu al Naga. Mógł to być ten faraon opisany w Biblii, który gonił Hyksosów-Izraelitów, aż do Morza Czerwonego. Tam przywódca Hyksosów, którego można określić jako czarnego maga Mojżesza, za pomocą magii i z pomocą jego boga Jahwe-Marduka, rozdzielił morskie wody i pozwolił Izraelitom uciec, zatapiając cześć armii egipskiej. Wcześniej natomiast za pomocą czarnej magii zesłał na Egipt plagi. Kamose mógł zginać w czasie walk lub pogoni za Hyksosami.

Egipski papirus zwany “Papirus Ipuwera” opisuje plagi, jakie Hyksosi zesłali na Egipt oraz wyjście Hyksosów z Egiptu, pokrywa się to z opisem biblijnym plag Mojżesza oraz z wyjściem Izraelitów z Egiptu.

Według Biblii pobyt w Egipcie obcych, wczesnych Hebrajczyków-Kananejczyków, czyli Hyksosów Izraelitów trwał 400 lat. Można z tego wyciągnąć wniosek, ze ich początek osadnictwa w Egipcie nastąpił dużo wcześniej przed przejęciem władzy i całkowitym opanowaniem Egiptu.

Przyjęli miejscowe obyczaje, ale Egipcjanie żywili do nich nienawiść. Po zaciekłych walkach miejscowi w końcu zwyciężyli i wygnali „obcych”. Badacze starożytności uważają Hyksosów za „Protoizraelitów”. Jeden z przywódców tych najeźdźców z Azji nosił imię przypominające biblijnego patriarchę – Jakub-Har. Hyksosi stanowili zbieraninę wielu ludów, oprócz Celtów, było też wśród nich wielu Semitów. Główną grupę mieszkających w Egipcie Semitów stanowili Akadyjczycy, jeszcze z przed migracji do Mezopotamii. Pamięć o wyczynach Hyksosów przetrwała w Azji Południowo-Zachodniej długo. Zapewne to ona zainspirowała biblijnych autorów do stworzenia opowieści o Józefie, synu Jakuba, którego faraon uczynił zarządcą całego kraju.

Możliwa jest natomiast inna interpretacja wydarzeń, którą przedstawił Jan Assmann, współczesny niemiecki egiptolog. Zwrócił uwagę na relację egipskiego historyka i kapłana Manetona, która przetrwała w dziełach innych antycznych autorów, przede wszystkim żydowskiego historyka Józefa Flawiusza żyjącego w latach 37-94 ne.

Maneton był egipskim historykiem i kapłanem z Heliopolis, tworzył około 280 lat pne, napisał trzyczęściową historię Egiptu. Jego historia zawiera wiele faktów, które naukowcy uważają za prawdziwe. Podzielił między innymi władców Egiptu na dynastie.

Maneton tworzył w III stuleciu pne, ponad tysiąc lat po czasach faraona reformatora, ale jego historia zawiera wiele faktów, które naukowcy uważają za prawdziwe. Pozostawił przekaz uznany przez niektórych za manifestację antysemityzmu. Widział w Semitach zło i nieszczęście jakie ta nacja ściągnęła ne Egipt.

W czasach Starożytnego Egiptu na Bliskim Wschodzie istniały dwie grupy Semitów. Najpierw byli to Akadyjczycy w drugiej połowie III tysiąclecia pne, którzy podbili starożytny Sumer, a następnie Aramejczycy, którzy w drugiej połowie II tysiąclecia pne zaczęły przenikać do Mezopotamii i ]]>Syrii]]>. Natomiast w Egipcie główną grupę mieszkających tam Semitów stanowili Akadyjczycy, jeszcze z przed migracji do Mezopotamii.

Słuszność stanowiska Manetona, co do ludności semickiej potwierdza obecna sytuacja w Egipcie. Koptowie, potomkowie starożytnych Egipcjan, rdzenni mieszkańcy Egiptu, zostali przez obecną napływową ludność semicką zepchnięci na margines i stali się marginalną mniejszością we własnym kraju.

Maneton pisze, że oto nad Egiptem zawisła klątwa. W czasach Amenhotepa III (1390–1353) żył pewien kapłan z Heliopolis imieniem Osarsef (Ozarsip), który znalazł się kolonii trędowatych. Ponieważ przepowiedni głosiła, ze trędowaci zanieczyszczają kraj, poradzono królowi, aby oczyścił kraj z ludzi trędowatych i nieczystych. Faraon nakazał internować ich w jednej kolonii i zmusił do pracy u siebie. Król Amenhotep (Amenofis) zesłał tłum 80 tys. fizycznie upośledzonych wraz z uczonymi kapłanami dotkniętymi trądem do kamieniołomów we wschodniej części Delty. Potem podarował im opuszczone przez Hyksosów miasto Awaris. Tam wybrali na wodza jednego z kapłanów z Heliopolis. Maneton nazywa go imieniem Osarsef, inni starożytni autorzy, jak Apion z Aleksandrii (zmarły około 48 roku ne), piszą jednak, że był to Mojżesz. Kapłan Osarsef zorganizował trędowatych, dał im nowe prawa, przykazania i nową wiarę. Kapłan wzniecił bunt, wezwał ponownie Hyksosów z Azji i ich przemocą zdobył władzę nad Egiptem. Panował przez 13 lat (tyle, ile Echnaton rządził z Achetaton/Amarny po jej zbudowaniu).

Kiedy kapłan Osarsef został królem, przyjął imię Mojżesz (jak podaj inni autorzy) i przez trzynaście lat pustoszył kraj. Zabijano święte zwierzęta, pieczono je na rożnie i raczono się nimi. Świątynie plądrowano i niszczono wizerunki bogów. Za panowania Osarsefa-Mojżesza nie wolno było oddawać czci bogom, nie wolno było też zadawać się z obcymi. Wszystko co dotychczas było nakazem religijnym, teraz zmieniło się w swoje przeciwieństwo.

Faraon uciekł do Etiopii. Ludzie Osarsefa-Mojżesza splamili się bezbożnymi czynami, nie zadowolili się nawet ograbieniem świątyń i zniszczeniem posągów bóstw, ale zamieniali sanktuaria w kuchnie, aby piec w nich święte zwierzęta, które czczono w Egipcie, a kapłanów egipskich zmuszali do podrzynania im gardła.

W końcu wrócił faraon, pokonał Azjatów-Kanaanejczków-Hyksosów-Izraelitów i ich podłych sojuszników, jednych zabił, innych przepędził ku granicom Syrii.

Jan Assmann, a także kanadyjski egiptolog Donald Redford, profesor studiów klasycznych na uniwersytecie stanu Pensylwania, doszli do konkluzji, że Osarsef-Mojżesz został połączony z Echnatonem i jego krytykowaną reformą religijna, który trwał jako niegodziwiec i zaciekły wróg bogów w kolektywnej pamięci Egipcjan.

Była to opowieść na użytek propagandy polityczno-religijnej, po upadku reformy religijnej Echnatona, przez nowych władców i kapłanów Amona, którzy wrócili do łask. Trąd jest symbolem kultowej nieczystości. Za trędowatych uznano wyznawców nowej religii w boga Atona oraz kapłanów nowego kultu, których główną siedzibą było Heliopolis. Ponadto trędowaci trzymali się na uboczu i nie zadawali się z ludźmi zdrowymi. Może tu być aluzja do Hebrajczyków z Palestyny, którzy żyli we własnym gronie i nie utrzymywali kontaktów z Egipcjanami. Ale w tym wypadku nie chodziło o pochodzenie narodowościowe, chodziło o potępiany nowy obcy kult. Hebrajczykami, czyli obcymi Habiru/Hapiru w tym wypadku nazwano wyznawców boga Atona, tak Egipcjan jak i innych. Wymazano z istnienia Echnatona, zamieniając go na Osarsefa-Mojżesza, a jego ojcu Amenhotepowi III przedłużono okres panowania do końca rządów Echnatona.

W zbiorowej pamięci Egipcjan przetrwała postać Echnatona połączona z Mojżeszem, ponieważ imienia wyklętego władcy nie wolno było wymawiać, nadano mu pospolite miano Mos – dziecko. W ludowych opowieściach połączono wspomnienie z przed ponad 200 lat najazdu Hyksosów z reformami religijnymi Echnatona. Dla Egipcjan faraon był heretykiem, więc stał się „Mojżeszem”, prześladowcą i potworem. Za to „Protoizraelici” prawdopodobnie uznali Wyklętego za geniusza. Kapłani, twórcy opowieści biblijnych, odpowiednio wymodelowali postać „Mojżesza” do swoich potrzeb. W ten sposób zbuntowany faraon, „Piękne Dziecię Atona”, stał się pośrednio założycielem trzech światowych religii.

Lud Egiptu połączył w swych legendach i mitach reformy religijne Echnatona przeciw dawnym bóstwom z okrucieństwami obcych władców Hyksosów z Azji. Nie istniały oficjalne kroniki i listy królów, więc wyobraźnia twórców opowieści miała pole do popisu. Imię Echnatona skazane było na zapomnienie, a domniemanemu potworowi „Hyksosowi-Izraelicie”, czyli Echnatonowi nadano ogólne egipskie imię Mose/Mojżesz – „syn”, „narodzony”. Przyrostek mose wchodzi w skład niektórych imion egipskich jak Ahmose lub Kamose. Protoizraelici, którzy przemieścili się z Egiptu do Kanaanu, przynieśli ze sobą wieści o rewolucji amarneńskiej oraz o człowieku imieniem Mojżesz, niszczącym złote, drewniane i kamienne posągi bóstw. Święte zwierzęta którymi się raczono powracają w Starym Testamencie w postaci byka Apisa w historii o oddawani czci złotemu cielcowi, biblijny Mojżesz unicestwił sporządzony przez Izraelitów posąg złotego cielca, któremu chcieli oddawać cześć.

Natomiast nie ma tu mowy o składaniu krwawych ofiar ze zwierząt dla semickiego boga Jahwe-Marduka. Bo kult Atona był religią czysto naukowo-filozoficzną w której ofiarą dla boga była modlitwa. Składanie krwawych ofiar religijnych bogu Mardukowi ze zwierząt a nawet z ludzi i z dzieci jest domeną satanistycznych kultów semickich i jako takie pojawią się w Starym Testamencie. Począwszy od Abrahama, któremu wprawdzie na próbę, Jahwe dla siebie nakazał złożyć ofiarę z jego syna. Nawet sam pomysł takiej formy ofiary dla boga świadczy o degeneracji ludności tamtego regionu świata i zwyrodniałym pojęciu boga.

Nomadowie opowiadali przy ogniskach o Mojżeszu z Egiptu, który wprowadził kult jedynego, niepojętego Boga, bez podobizn i wizerunków. Twórcy ksiąg Starego Testamentu przez wieki wymodelowali tę opowieść, wykorzystując liczne legendy i mity Bliskiego i Środkowego Wschodu, w tym bardzo popularne w Mezopotamii podanie o narodzinach Sargona, wielkiego króla Akadu (2334-2279) pne. Pośrednio wyklęty faraon Echnaton jest więc założycielem wielkich monoteistycznych religii świata.

Powyższa rekonstrukcja wydarzeń jest logiczna i spójna, oparta na źródłach historycznych. Przedziwny król Blask Atona żył naprawdę, historyczności Mojżesza nie sposób udowodnić. Opowieści o hebrajskim prawodawcy zawarte w Starym Testamencie i innych starożytnych pismach są bałamutne w którym trudno dotrzeć do prawdy historycznej.

Wydarzenia dziejowe związane z wielkimi religiami od dawna budzą wśród historyków i biblistów ostre kontrowersje. Rozumienie dokumentów i przekazów, odtwarzanie procesów intelektualnych i dziejowych, prądów religijnych, zależy od światopoglądu badacza. Źródła są nieliczne, podobnie jak księgi Starego Testamentu, nie opowiadają historii tylko legendy i mity.

Niektóre źródła przyjmują, że Mojżesz wyprowadził Hebrajczyków z Egiptu dopiero około 1250 r. pne, czyli znacznie później po rewolucji amarneńskiej. Nie ulega natomiast wątpliwości, że w 1250 r. pne nie było jeszcze narodu Izraelskiego, lecz koczownicze plemiona, występujące w źródłach egipskich jako Habiru/Hapiru. Dopiero około 900 pne na terenie Palestyny powstały, wykorzystując krótkotrwałą słabość ościennych mocarstw, dwa małe państewka – Izrael na północy, liczący jakieś 50 tys. mieszkańców, oraz na południu jeszcze rzadziej zaludnione królestwo Judy. Monoteizm Izraelitów nie został dany przez Mojżesza czy Echnatona, lecz kształtował się przez stulecia – od IX do V w pne. Przez długi czas Hebrajczycy czcili lokalnych bogów kananejskich, takich jak El czy Baal. Jahwe był tylko bogiem pogody i płodności z północnego Synaju o wyraźnych aspektach seksualnych i miał nawet towarzyszkę o imieniu Aszera (Oszrat).

Fanatyczni kapłani Jahwe, którzy (niekiedy bardzo brutalnymi metodami) chcieli zapewnić swojemu bóstwu „wyłączność”, zazwyczaj trudzili się na próżno. Dopiero w niewoli babilońskiej (586–538/516) pne Hebrajczycy, pragnący zachować swą tożsamość narodową, skupili się wokół Jahwe. Kiedy król perski Cyrus pozwolił wygnańcom powrócić, kapłani Jahwe wreszcie zaprowadzili wiarę w jednego, zazdrosnego boga w swej niewielkiej, będącej perską prowincją Jahud, ojczyźnie.

Do rozwoju hebrajskiego monoteizmu z pewnością przyczynił się jednak również wpływ Egiptu. W okresie Nowego Państwa (1550-1070) pne Palestyna znajdowała się pod zwierzchnictwem faraonów. „Protoizraelici” z pewnością poznali zasady kultu Atona od egipskich urzędników, kupców i załóg wojskowych.

Niektórzy badacze uważają, że faraon, który uciskał Hebrajczyków w Egipcie i zmuszał ich do mozolnych prac budowlanych, to Ramzes II (1279-1213) pne, aczkolwiek chronologia, jak zwykle, budzi wątpliwości) zaś król, który ścigał uchodzących wraz z Mojżeszem (a może nawet zginął w Morzu Czerwonym), to Merenptah, który panował mniej więcej w latach (1213-1203) pne. Wydarzenia te niezwykle trudno jest datować. Ponadto, zdaniem wielu badaczy, Stary Testament jako źródło historyczne na temat narodzin Izraela absolutnie nie zasługuje na zaufanie. Robert Coote, profesor egzegezy hebrajskiej i studiów nad Starym Testamentem z San Francisco Theological Seminary, stwierdził: „Autorzy pism hebrajskich wiedzieli mało albo nic o początkach Izraela”. Biblista Niels Peter Lemche z uniwersytetu w Kopenhadze jest pewien, że Stary Testament jest tak „znakomitym” źródłem historycznym jak powieść Waltera Scotta „Ivanhoe” dla badaczy dziejów średniowiecznej Anglii.

W XIV w pne na Bliski Wschód przybyli Słowianie z Północy określani, jako Ludy Morza. Byli to Słowianie z Lechii, ze Słowiańskiego Królestwa Północy, Sis. Egipcjanie zetknęli się z niektórymi plemionami, określanymi później jako Ludy Morza, kiedy te nie stanowiły jeszcze dla nich zagrożenia. W inskrypcji ze Świątyni Obelisków w ]]>Byblos]]> czy tzw. ]]>listach z Amarna]]>, korespondencji dyplomatycznej dwóch ostatnich faraonów ]]>XVIII dynastii]]> ]]>Amenhotepa III]]> (1390–1353) i ]]>Echnatona]]> (1353–1336), wielokrotnie zostały wymienione niektóre nazwy plemion takie jak: ]]>S]]>ardowie, Danowie (Achajowie) i Licyjczycy, do których należeli również Sycylijczycy, Etruskowie, Lidyjczycy i Filistyni.

Najazdy Słowian (Ludów Morza) na Egipt nastąpiły na przełomie XIII/XII w pne, to ostatni z etapów procesu znacznie dłuższego i dużo bardziej skomplikowanego, który początkiem może sięgać XV w. pne. Obejmował on długi nurt migracyjny grup ludności Słowiańskiej na tereny Azji Mniejszej i będące ich następstwem przesunięcia zmieszanej z przybyszami ludności anatolijskiej na tereny Syrii i Kanaanu.

Posiadamy również informację, że inwazja ludów Hebrajskich (Habiru/Hapiru) na ]]>Kanaan]]> miała miejsce, za panowania ]]>Amenhotepa III]]>. Natomiast inwazję plemion Hebrajskich na miasta kananejskie za ]]>Echnatona]]> potwierdza ]]>korespondencja amarneńska]]> oraz odkrycia archeologiczne na terenach ]]>Palestyny]]>.

W czasie napływu Słowian z północy, określanych jako Ludy Morza na Bliski Wschód, pojawiła się w XIV w. pne nowa migracja Hebrajczyków w Palestynie. Byli to mieszkańcy Anatolii; Ormianie, Grecy, Celtowie oraz starzy Słowianie jak Hetyci i Asyryjczycy; wymieszani ze Słowianami nowymi jak Licyjczycy i Lidyjczycy; a przede wszystkim słowiańscy Filistyni.

Biblia pomimo połączenia ze sobą exodusu Hyksosów i Hebrajczyków mówi, że w czasie exodusu wybrano drogę przez Morze Czerwone, aby ominąć kraj Filistynów. To znaczy, że Filistyni już wtedy w Palestynie przebywali.

Świat kananejski doświadczył znacznie później kolejnej fali migracji, tym razem semickiej –aramejskiej co doprowadziło do upadku zwierzchnictwa egipskiego nad tymi ziemiami. To od czasu migracji aramejskiej pojawili się Semici w Kanaanie, wcześniej mieszkańcy Kanaanu w większości nie byli Semitami. Środek ciężkości regionu zaczął przesuwać się nad ]]>Tygrys i Eufrat]]>, gdzie wzrastać zaczął przyszły hegemon, którym w VIII wieku pne stała się Asyria. Natomiast język w Palestynie nadal utrzymywał się w większości kananejski, czyli paleo-hebrajski (starogrecki), na aramejski (semicki) zmienił się dopiero praktycznie za czasów babilońsko-perskich w VI w. pne. Wtedy do Hebrajczyków mieszkających w Palestynie wrócili Hebrajczycy zabrani do niewoli babilońskiej, którzy zapomnieli swojego rodzimego języka i mówili po aramejsku, wtedy też w Palestynie osiedlili się Żydzi z Babilonu, którzy mówili po aramejsku.

Żydzi do Palestyny i Judy przybyli dopiero za czasów perskich na przełomie VI/V w. pne. Od tego momentu w Palestynie mieszkało dwa narody, Hebrajczycy i Żydzi. Ponieważ Żydzi wywodzą się z Babilonu a Hebrajczycy z Palestyny. Wtedy też królowie perscy zbudowali w Jerozolimie świątynię dla boga Jahwe. Nigdy wcześniej ani w Palestynie ani w Jerozolimie nie było świątyni Salomona, a budowę świątyni dopiero nakazał Cyrus Wielki.

Po wyjściu z Egiptu Celtowie Hyksosi Izraelici udali się w kierunku Azji Mniejszej a następnie do Indii. Celtowie Pasterze migrowali również do Europy. O tym, że Celtowie Izraelici udali się do Indii świadczy między innymi to, że w Pakistanie, który należał do Indii oraz w obok leżącym Afganistanie istnieje biblijne nazewnictwo, oraz ich najazd na Indie został zanotowany w historii hinduskiej. Ponadto nazewnictwo biblijne występuje również w Etiopii.

Zgodnie z Biblią wszystko to, czego nie ma w Palestynie znajduje się nad Indusem i w okolicach. To tam na górze Salomona znajduje się zbudowana w około XV wieku pne świątynia Salomona funkcjonująca do dzisiaj. Jest tam też pasmo gór Salomona i potężna Wyżyna Salomona. I są to nazwy antyczne chodź mieszkający nad Indusem wyznawcy islamu nazywają Salomona Sulejmanem zgodnie z Koranem.