WARTO PRZECZYTAĆ... (18)

Antoni Heda-Szary
Wspomnienia "Szarego"
Oficyna Wydawnicza Rytm, 2009,  s. 476, oprawa twarda.

Antoni Heda ps. "Szary" to legenda podziemnego państwa polskiego w Górach Świętokrzyskich. Do dzisiaj śpiewają o nim pieśni. Historia jego życia toczy się we wspomnieniach od września 1939 roku, poprzez brawurowe akcje partyzanckie w latach okupacji do rozbicia więzienia UB w Kielcach w 1945 roku. Zdradzony, zostaje aresztowany i skazany na wielokrotną karę śmierci. Ułaskawiony, wychodzi na wolność w 1956 roku. Pointa losów „Szarego” w PRL, przewodniczącego „Solidarności” kombatantów, to internowanie w Białołęce na początku stanu wojennego w 1981 roku.

„Szary” nie jest postacią z podręczników, w życiu podejmuje trudne decyzje i wybory. Jest partyzantem, który chroni ludność cywilną, wspomaga ją materialnie, idzie na odsiecz, kiedy tego wymaga sytuacja. Komendant „Szary” rozdaje chłopom buty, wymierza chłostę volksdeutschom i gorliwym żandarmom, organizuje przemyślane do szczegółu akcje bojowe na więzienia, banki, ciężkozbrojne oddziały Niemców. W ubeckim więzieniu bije się z oprawcami, stawia się Różańskiemu. „Wspomnienia” dokumentują, jak rozwija się jego charakter i osobowość; od zagubionego żołnierza kampanii wrześniowej, ostrożnego konspiratora, po dzielnego dowódcę, często ryzykanta. W 1945 roku jest już bezwzględnym komendantem niepodległościowego podziemia walczącego z wprowadzanym przez NKWD systemem. Ukrywa się, kocha, ma dzieci. Wewnętrzna siła i wiara pozwalają mu przetrwać ciężkie więzienie.

Siła i dramatyzm losów „Szarego” tworzą historię prawdziwą. Ta historia przez lata była oficjalnie zakazana, ale przecież opowiadana, przekazywana z ust do ust jak w dawnych czasach. Siła tych wspomnień polega na tym, że „Szary” nie daje się oszukać systemowi komunistycznej władzy. Wygrywa – jest postacią zwycięską w wymiarze osobistym i historycznym.

Jacek Snopkiewicz

SPIS TREŚCI

Został w pamięci nieujarzmionym.
Słowo od córki "Szarego" (Teresa Heda-Snopkiewicz) 5

Część pierwsza 13
Mój rodowód - dzieciństwo i młode lata 15
Praca zawodowa i podchorążówka 19
Rok 1939 24
Bój pod Iłżą 28
Powrót z wojny 34
Twierdza w Brześciu 39
Na Sybir? 44
Stalag 107 47
Dalsza działalność w poobwodzie "Dolina" (Iłża) 52
Kontakt z "Ponurym" 57
Wypiek chleba 60
Lasy starachowickie ("Ponury") 64
Areszt w Starachowicach 68
Nowy plan 74
Akvcja na więzienie w Starachowicach 86
Oddział partyzancki 90
Pakosław 98
Gozdawa 111
Szkolenie oddziału 113
Kasa po raz pierwszy 117
Dalsze szkolenie 120
Kasa po raz drugi 122
"Aresztowanie" rodziców 133
Koncentracja 11 listopada 137
Dramat "Czerkiesa" 141
"Krzyk" ranny 154
Opanowanie Starachowic 158
Opanowanie Sienna 159
Rozbrijenie Forschutzu 160
Nieudany zamach 161
Akcja aprowizacyjna 166
Areszt w Końskich 169
Doktor Muszeg 177
Akcja Końskie-Stąporków 181
Wtyka 184
Zdobywanie amunicji 186
Zdobywanie amunicji - ciąg dalszy 195
Ćwiczenia 200
Krematorium 202

Część druga 205
Akcja "Burza" 207
Radoszyce 212
Trawniki 222
Przy ognisku 223
Rykoszyn 236
Szewce 238
Dekoncentracja 2 DP Legionów 242
Powrót naszego batalionu w lasy koneckie 244
Bój w lasach przysuskich 245
Lasy chlewiskie i niekłańskie 247
Oczekiwanie 251

Część trzecia 255
Rok 1945. Jednego mniej 257
Zdobywanie pieniędzy 267
Rozbicie więzienia w Kielcach 274
W więzieniu i w mieście 277
Zadanie - Mokotów 287
Emilianów 298
Tułaczka 303
W szponach UB 308
Śledztwo 312
W Kielcach 316
Koniec śledztwa. Proces 321
W krainie snów i w krainie dzieciństwa 330
Dalszy ciąg procesu 334
Po wyroku. Cela śmierci 344
Rawicz i Wronki 349
Rok 1956 358
Ostatnie dni - więzienny epilog 363
Początki trudnej wolności 366
Urządzanie się 369
Pielgrzymka do Częstochowy. Rok 1963 375
Sierpień 1980 - "Solidarność" 377
Refleksje powięzienne 385

Część czwarta 391
Ostatnia droga "Szarego" 393
Wytrwały i odważny w cierpieniu. Homilia wygłoszona podczas Mszy św.
pogrzebowej gen. bryg. w st. spoczynku Antoniego Hedy-Szarego
Katedra Polowa Wojska Polskiego, 21 lutego 2008 395

Aneksy 401

Spis nazwisk i pseudonimów Partyzanckiego Oddziału "Szarego"
(późniejszego II bat. 3 pp Leg. AK) 423
Dowódcy placówek współpracujących z oddziałem "Szarego" 434
Lista żołnierzy-partyzantów, którzy wzięli udział w rozbiciu więzienia
kieleckiego w 1945 r. (tylko w tej akcji) 434
Dokumenty z archiwum MSW 435
Indeks nazwisk i pseudonimów 463

Książka do nabycia w Oficynie Wydawniczej Rytm lub innych księgarniach internetowych.

Strona główna>