Śmierć w tradycji rosyjskiej - obrzędy cerkiewne, ludowe i socjalistyczne

Po rewolucji 1917 r. rozpoczęło się prześladowanie Cerkwi Prawosławnej, która była uważana za jedno z narzędzi wpływu i ucisku kapitalistów na lud pracujący. Doktryna prawosławna otrzymała miano 'ciemnogrodu', została uznana za przejaw zacofania. Wierzenia chłopskie też były zaliczane do przejawów religii prawosławnej i jako jedna z postaci 'opium dla ludu', były prześladowane. Tak naprawdę prawosławie było po prostu zagrożeniem dla nowej religii - komunizmu, który odrzucał życie pozagrobowe, choć uważano, że człowiek nie znika po śmierci, a zostaje w pamięci towarzyszy. W wyniku rewolucji październikowej państwo zostało oddzielone od Cerkwi, a w konstytucji gwarantowano obywatelom zarówno swobodę sprawowania kultu religijnego jak i swobodę antyreligijnej propagandy (15). Oczywiście żadnego wyboru tak naprawdę nie było - ruszyła kampania antyreligijna. W tym momencie dla zmarłych bolszewików nie można było stosować pochówku cerkiewnego - zaczęto tworzyć krematoria, specjalnie szkolono pracowników, powstawały podręczniki, co należy mówić i jak postępować przy paleniu ciała. Tworzono więc nową obrzędowość socjalistyczną. Jest to zjawisko dobrze widoczne na przykładzie Cmentarza Nowodziewiczego w Moskwie, gdzie leżą najbardziej zasłużeni radzieccy politycy, elita partyjna, naukowa i artystyczna. Na tym cmentarzu istnieją trzy kategorie pochówku: 1. 'trumna-ziemia', najlepsza, tylko dla najbardziej zasłużonych, 2. 'urna-ziemia' dla klasy średniej 3. 'urna-kolumbarium', najmniej ceniona. Jednak zasłużeni rewolucjoniści (jedna z najbardziej cenionych grup) pochowani są w kolumbarium, bo zwalczając obrzędowość religijną, chcieli osobiście szerzyć nową tradycję - krematoria (16). Palenie ciała zaprzeczało bowiem głównej doktrynie prawosławnej o zmartwychwstaniu (lud nawet zbierał od urodzenia wszystkie swoje włosy i paznokcie, żeby się pokazać przed Bogiem w 'komplecie', a bez kości nie było w ogóle mowy o odrodzeniu się na Sądzie Ostatecznym). Sytuacja ludzi wierzących pogorszyła się za rządów Stalina, kiedy ogłosił w 1932 r. plan partyjnej i państwowej polityki religijnej. Zgodnie z nim do dnia 1 maja 1937 r. na całym terytorium ZSRR nie powinien zostać ani jeden dom modlitewny i samo pojęcie Boga winno zostać przekreślone jako przeżytek średniowiecza, jako instrument ucisku mas pracowniczych (17). W związku z tym zostały wyburzone nie tylko setki świątyń, zabito wielu kapłanów różnych wyznań (do 1917 r. istniało około 78 tys. prawosławnych świątyń, które były obsługiwane przez 117 tys. pracowników kultowych, poza tym istniało 1025 monastyrów, które zamieszkiwało 100 tys. Mnichów; w 1982 r. zostało tylko 7 tys. cerkwi prawosławnych, które obsługuje 16 tys. kapłanów, oraz dwa monastyry w których mieszka 100 mnichów) (18), ale także niszczono stare cmentarze lub zdejmowano krzyże z grobów, żeby nic nie przypominało o istnieniu religii, która przeszkadzała w całkowitym oddaniu się Matce-Ojczyźnie. Proces niszczenia religii zmalał od momentu rozpoczęcia w 1941 r. wojny z hitlerowskimi Niemcami. Władze religijne w większości były lojalne wobec ZSRR, co przekonało Stalina, że cerkiew może być pożyteczna dla podtrzymania duchu patriotycznego i też głosić hasła Za Ojczyznę, za Stalina! . W niektórych przypadkach następowało odrodzenie religii ze względu na lojalność grupy etnicznej, która ją wyznawała, wobec ojczyzny. Przykładowo w podziękowaniu za walki po stronie radzieckiej Stalin w 1946 r. zezwolił na budowę pierwszego dacana w Iwołgie, teraz centrum lamaizmu w Rosji (ośrodki buddyjskie w Buriacji całkowicie były zniszczona pod koniec 1930-tych lat) (19). Wkrótce prześladowanie Cerkwi znów wzrosło, ale obrzędy ludowe otrzymały amnestię od radzieckich pseudo-historyków, etnografów, archeologów. Zostało przejęte, że Cerkiew w celu podporządkowania ludzi, wykorzystywała wszelkie możliwe sposoby, w tym też przekształcała 'prastare ludowe obrzędy', które wywodziły się, ponoć, z 'czasów czystych' od jakiejkolwiek religii. Pogaństwo z kolei było uważane za religię Słowian, kiedy to wszyscy byli równi, prości, egalitarni, i już wtedy mieli 'ciągoty' w stronę socjalizmowi. Cała rzesza naukowców rzuciła się na poszukiwanie elementów socjalizmu - komunizmu u 'dzikich', 'prymitywnych' ludów ZSRR, a także w kulturze Słowian przed chrześcijaństwem. Miało to udowodnić, że taki ustrój jest najbardziej naturalny dla ludzkości. Cerkiew tutaj była narzędziem bogatych wodzów i elity klasowej do zniewalania i pozbawiania ludzi pracujących dóbr materialnych. ]]>http://etnologia.pl/europa/teksty/smierc-w-tradycji-rosyjskiej.php]]>