Parlament Europejski struktura i funkcjonowanie

Parlament Europejski jest obok Rady Unii Europejskiej posiadającej kompetencje decyzyjno-legislacyjne i Komisji Europejskiej będącej organem wykonawczym Unii, ciałem wywierającym znaczący wpływ na funkcjonowanie wspólnot Europejskich. Jest to reprezentacja interesów obywateli Unii Europejskiej i demokratyczne forum Europy. Od 1979 roku posłowie do Parlamentu Europejskiego wybierani są w głosowaniu bezpośrednim przez obywateli państw członkowskich Unii. Wobec faktu, że obywatele UE mają czynne i bierne prawo wyborcze, Parlament jest wyrazicielem demokratycznej woli obywateli Unii. Do życia Parlament Europejski powołały traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich z 1957 poczatkowo pod nazwą Europejskie Zgromadzenie Parlamentrane, nazwa została zmieniona na Parlament Europejski w roku 1979.
Parlament spełnia funkcje doradczą i kontrolną w odniesieniu do innych instytucji unijnych: Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej, nie jest zatem typową władzą ustawowdawczą w pzreciwieństwie do parlamentów nardowowych państw członkowskich. Wybory do Parlamentu Europejskiego odbywają się raz na pięć lat, w obecnej kadencji 2009-2014 zgromadzenie liczy 736 członków ze wszytskich 27 krajów członkowskich Unii. Posłowie nie zajmują w Parlamencie miejsca wg kraju pochodzenia ale przynależą do jednego z ogólnoeuropejskich ugrupowań politycznych. Fakt, że działalność partii politycznych na poziomie europejskim jest stymulującą dla rozwoju procesu integracji, znajduje potwierdzenie w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską. W art. 191 ex. 138a TWE podkreślono, że:
„partie polityczne stanowią na poziomie europejskim istotny czynnik integracji w Unii. Przyczyniają się one do formowania europejskiej świadomości i wyrażania woli politycznej obywateli Unii.”
Grupy polityczne funcjonujące w ramach Parlamentu Europejskiego są pochodną narodowych partii politycznych – przynależność do danej grupy w zasadzie wynika z przynależności do partii w kraju członkowskim. Aktywność partyjna w ramach Parlamentu nie nabrała jeszcze charakteru ponadnarodowego – nie powstała do tej pory partia polityczna o ogólnoeuropejskim zasięgu, która istniałaby również na poziomie narodowym w państwach czlonkowksich, nie wyklucza się jednak powstania takich partii w przyszłości. W obecnej VII kadencji Parlamentu Europejskiego (2009-2014) grupy polityczne wchodzące w jego skład przedstawiają się następująco:
• Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci – Group of the European People’s Party (Christain Democrats) – EPP) – ugrupowanie zrzeszające partie chrześcijańsko-demokratyczne, konserwatywne i centroprawicowe. Jej początki sięgają Grupy Chrześijańskich Demokratów w ramach Wspólnego Zgromadzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Europejska Partia Ludowa została utworzona w 1976 jako pierwsza grupa ponadnarodowa. Pod względem liczby deputowanych zasiadających w Parlamencie Europejskim partia zajmowała poczatkowo drugie miejsce za partią socjalistyczną. Od wyborów w lipcu 1999 roku jest to najliczniejsza grupa w Parlamencie Europejskim i w ramach VII kadencji (stan na 1.04.2010) zrzesza 265 deputowanych są to: Niemcy – 42, Włochy – 35, Francja – 29, Polska – 28, Hiszpania – 23, Rumunia i Węgry – po 14, Portugalia – 10, Grecja – 8, Austria, Bułgaria i Słowacja – po 6, Belgia, Holandia i Szwecja – po 5, Irlandia, Litwa i Finlandia – po 4, Luksemburg, Łotwa i Słowenia – po 3, Cypr, Malta i Republika Czeska – po 2, Dania i Estonia – po 1.
• Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim (Group of the Progressive Alliance of Socialistis & Democrats in the European Parliamnent) liczy 184 deputowanych i jest jedynym ugrupowaniem, do którego należą przedstawiciele wszytskich państw członkowskich UE: Niemcy – 23, Hiszpania i Włochy – po 21, Francja – 14, Wielka Brytania – 13, Rumunia – 11, Grecja – 8, Polska, Portugalia i Republika Czeska – po 7, Belgia, Słowacja i Szwecja – po 5, Austria, Bułgaria, Dania i Węgry – po 4, Holandia, Irlandia, Litwa i Malta – po 3, Cypr, Finlandia i Słowenia – po 2, Estonia, Łotwa i Luksemburg – po 1.
• Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (Group of the Alliance of the Liberals and Democrats for Europe – ALDE) – 84 deputowanych: Niemcy – 12, Wielka Brytania – 11, Włochy – 7, Francja i Holandia – po 6, Belgia, Bułgaria i Rumunia – po 5, Finlandia, Irlandia i Szwecja – po 4, Dania i Estonia – po 3, Hiszpania, Litwa i Słowenia – po 2, Luksemburg, Łotwa i Słowacja – po 1,
• Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie (Group of the Greens / European Free Alliance – Greens / EFA) – Grupa Zielonych istnieje od 1984 r, w sojusz z Wolnym Przymierzem Europejskim weszła w lipcu 1999. W skład frakcji wchodzą Partie Zielonych oraz przedstawiciele partii regionalistycznych. W VII kadencji Grupa liczy 55 deputowanych, są to: Frnacja i Niemcy – po 14, Wielka Brytania – 5, Belgia – 4, Holandia i Szwecja – po 3, Austria, Dania, Finlandia i Hiszpania – po 2, Estonia, Grecja, Luksemburg i Łotwa – po1.
• Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (European Conservatives and Reformators – ECR) – frakcja zrzeszająca polityków konserwatywnych (czy nawet eurosceptycznych), liczy 54 posłów: Wielka Brytania – 25, Polska – 15, Republika Czeska – 9, Belgia, Holandia, Litwa, Łotwa i Węgry – po 1.
• Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej / Nordycka Zielona Lewica (Confederal Group of the European United Left / Nordic Green Left – GUE / NGL) – Zjednoczona Lewica Europejska została utworzona w 1989 przez partie lewicowe z Danii, Grecji, Hiszpanii i Włoch; w 1994 dołączyli do nich przedstawiciele Francji i Portugalii. W wyniku rozszerzenia UE w 1995 grupa rozpoczęła współpracę z Nordycką Zieloną Lewicą, do której należeli posłowie z Finlandii i Szwecji oraz przyłączyli się przedstawiciele Danii. Obecnie Grupa zrzesza 35 deputowanych: Niemcy – 8, Francji i Portugalia – po 5, Republika Czeska, Szwecja i Wielka Brytania – po 1.
• Europa Wolności Demokracji (Europe of Freedom and Democracy) – wcześniej Grupa Niepodległość i Demokracja (Indepence / Democracy Group) – została utworzona 20 lipca 2004, do jej grona należą przede wszytskim przeciwnicy Unii Europejskiej i eurosceptycy. Obecnie tworzy ją 32 deputowanych: Wielka Brytania – 12, Włochy – 9, Dania, Grecja i Litwa – po 2, Finlandia, Francja, Holandia i Słowacja – po 1.
Pozostali eurodeputowani są posłami niezrzeszonymi: Austria i Wielka Brytania – po 5, Holandia – 4, Frnacja, Rumunia i Węgry – po 3, Bułgaria – 2, Hiszpania – 1.
Pracą Parlamentu kieruje przewodniczący, posiadający czternastu zastępców, wraz z zastępcami tworzy on prezydium Parlamentu. Kadencja prezydium jest rotacyjna i trwa 2,5 roku. Na kadencje 2009-2014 pzrewodniczącym Parlamentu został Jerzy Buzek. Parlamentarzyści pracują w komisjach parlamentarnych i na głównych posiedzeniach, czyli na sesjach parlamentarnych.
Parlament Europejski spełnia trzy podstawowe funkcje:
• Przyjmuje akty prawa europejskiego – w określonych obszarach polityki wspólnie z Radą. Oznacza to, że współdecyduje w procedurze legislacji unijnej. Zgoda Parlamentu Europejskiego jest niezbędna w sprawie przyjęcia nowych krajów do UE.
• Sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami UE, w szczególności nad Komisją. Przesłuchuje, zatwierdza lub odrzuca kandydatuey komisarzy. Może badać petycje obywateli i powoływać komisje śledczw. Ma prawo odwołania Komisji na podstawie wotum nieufności. Czuwa nad pracami Rady. Głos Parlamentu jest istotny na szczytach Unii.
• Ma uprawnienia budżetowe, co oznacza, że sprawuje piecze nad budżetem Unii, który jest przyjmowany wraz z Radą. Wydatki budżetowe monituruje parlamentarna Komisja Kontroli Budżetowej. W ramach procedury budżetowej Parlament przyjmuje (absolutorium) lub odrzuca budżet. Parlament ma trzy siedziby: w Belgii – Bruksela, w Luksemburgu oraz we Francji – Strasburg. Siedzibą administracji – Sekretariatu Generalnego Parlamentu, jest Luksemburg. Posiedzenia całego Parlamentu odbywają się w Strasburgu (jeden tydzień w miesiącu) oraz czasem w Brukseli (dwa dni). Komisje parlamentarne obradują w Brukseli.
Stwierdzenie, że na nazwie podobieństwa Parlamentu Europejskiego się kończą, do niedawna byłóo stwierdzeniem sensownym, ponieważ dopiero Jednolity Akt Europejski oraz postanowienia Traktatu z Maastricht i Traktatu Amsterdamskiego, znacznie rozszerzył kompetencje Parlamentu Europejskiego zbliżając go nieco w swym charakterze do parlamentów narodowych. Parlament Europejski wykazuje wiele podobieństw zkrajowymi organami przedstawicielskimi, pod względem struktury i wewnetrzną organizację.
Deputowani w Parlamencie Europejskim zasiadają nie wg przynależności narodowej, lecz wg przynależności do danej grupy frakcyjnej, o czym wspomniane zostało już wcześniej. Frkacje polityczne w Parlamencie odrywają znaczącą rolę, ponieważ ustalają one porządek obrad PE, wybierają sprawozdawców, decydują o rozdziale czasu na przemówienia, posiadają także pewne uprawnienia przy wyborze najwyższych urzędników Parlamentu. W roku 1952 chociaż formalnie jeszcze nie istniały w Zgromadzeniu Parlamentarnym żadne kluby, głosowanie nad wyborem przewodniczącego miało aspekt polityczny.
Frakcje polityczne zostały uznane formalnie po raz pierwszy w roku 1953 przez Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Ustalono wówczas, że do utworzenia frakcji politycznej potrzebnych jest 9 deputowanych. Socjaliści, Liberałowie i Chrześcijańscy Demokraci stanowili główne nurty występujące wówczas na forum Parlamentu Europejskiego. Obecnie zgodnie z postanowieniami art. 29 Regulaminu Parlamentu Europejskiego deputowani mogą łączyć się w grupy według kryteriumpodobieństwa poglądów. Nie może więc zajść sytuacja, w której deputowany zsotaje pozbawiony możliwości zasiadania w określonym klubie, bądź też jest zobowiązany do zasiadania w określonej frakcji politycznej.
Frakcję polityczną, może utworzyć 29 deputowanych, jeśli pochodzą tylko z jednego państwa członkowskiego, 23 jeśli pochodzą z dwóch państw, 14 jeśli pochodzą z czterech państw członkowskich. Obencie żaden klub nie skupia parlamentarzystów tylko z jednego państwa. Art. 29 wspomnianego regulaminu w ust. 3 stwierzdza, że: jeden deputowany nie może brac udziału w pracach dwóch klubów. Można jednak zaaobserwować, w której w jednym klubie znajdują się przedstawiciele dwóch różnych partii z jednego państwa.
Powstanie grupy politycznej notyfikuje się przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego w stosownym oświadczeniu, które zawiera nazwę grupy, listę członków oraz skład Prezydium. Oświadczenie to publikowane jest w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Decyzje w sprawie przydziału miejsc na Sali posiedzeń dla frakcji politycznych i deputowanych niezrzeszonych i instytucji Wspólnot podejmuje Konferencja Przewodniczących. Trzy główne frakcje polityczne działające na poziomie europejskim stanowią:
• Europejska Partia Ludowa
• Europejska Partia Liberalno-Demokratyczno-Reformatorska
• Partia Europejskich Socjalistów
O doniosłym znaczeniu frakcji politycznych w działalności Parlamentu Europejskiego stanowi również to, że decyzje, które podejmowane są podczas posiedzeń plenarnych na forum Parlamentu, zapadają wcześniej, a mianowicie w trakcie spotkań frakcji, które odbywają się w tygodniu poprzedzającym posiedzenie plenarne. W czasie tych rozmów kluby polityczne starają się opracować wspólne stanowisko w określonej sprawie i przygotować strategie wywierania wpływu na bieg wydarzeń.
Parlament Europejski dzieli uprawnienia legislacyjne z Radą Unii Europejskiej na równych zasadach. Może zatem przyjmować europejskie akty prawne (dyrektywy, rozporządzenia itp.). Może zatwierdzić, zmienić lub odrzucić treść europejskich aktów prawnych. Poseł, w ramach pracy w jednej z komisji parlamentarnych, sporządza sprawozdanie na temat projektu „tekstu aktu prawnego” przedstawionego przez Komisję Europejską, która posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną. Komisja parlamentarna poddaje sprawozdanie pod głosowanie wprowadzając do niego ewentualne poprawki. Parlament Europejski wyraża swoje stanowisko poprzez wprowadzenie zmian w tekście i głosowanie podczas posiedzenia plenarnego. Proces ten jest ponawiany jednokrotnie lub wielokrotnie w zależności od procedury i osiągnięcia ewentualnego porozumienia z Radą. Przy przyjmowaniu aktów prawnych wyróżnia się zwykłą procedurę legislacyjną (współdecyzji), która stawia Parlament na równi z Radą, i specjalne procedury legislacyjne, które mają zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do przypadków szczególnych, gdzie Parlament pełni rolę konsultacyjną. W pewnych kwestiach (np. podatki) Parlament Europejski pełni jedynie funkcję opiniodawczą („procedura konsultacji”). W niektórych przypadkach Traktat przewiduje, że konsultacja ma charakter obowiązkowy, gdyż jest wymagana w podstawie prawnej – wówczas projekt nie może nabrać mocy prawnej, jeżeli Parlament nie wyda opinii. W takiej sytuacji Rada nie jest uprawniona do samodzielnego podjęcia decyzji. Może zwrócić się do Komisji, aby przedstawiła Radzie projekty aktów prawnych. Parlament w sposób rzeczywisty uczestniczy w opracowaniu nowych tekstów legislacyjnych, gdyż rozpatruje roczny program pracy Komisji i wskazuje akty, które należałoby przyjąć.
Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej wspólnie stanowią władzę budżetową Unii, corocznie określającą unijne wydatki i dochody. Procedura rozpatrywania projektu, a następnie przyjmowania budżetu trwa od maja do grudnia. Z wejściem w życie Traktatu z Lizbony Parlament stał się rzeczywistym współustawodawcą w odniesieniu do całości budżetu rocznego UE, stanowiącym w ścisłej współpracy z Radą. Parlament Europejski i Rada muszą przestrzegać określonych w wieloletniej perspektywie finansowej rocznych limitów wydatków. Zasada jednoroczności budżetu oznacza, że jest on przyjmowany na jeden rok (rok budżetowy zaczyna się 1 stycznia i kończy 31 grudnia).Komisja przygotowuje projekt budżetu i przedstawia go Radzie oraz Parlamentowi. Na tej podstawie Rada przyjmuje swoje stanowisko, które przekazuje Parlamentowi Europejskiemu. Parlament przyjmuje swoje stanowisko w świetle własnych priorytetów politycznych. Jeżeli Parlament zatwierdzi stanowisko Rady lub zrezygnuje z przedstawienia własnego stanowiska, budżet zostaje uznany za przyjęty; zazwyczaj jednak Parlament wprowadza poprawki i zmieniony projekt budżetu wraca do Rady i Komisji, a przewodniczący PE zwołuje posiedzenie komitetu pojednawczego. Komitet pojednawczy ma za zadanie zaproponować wspólny projekt w ciągu 21 dni; jeżeli przedstawicielom Rady i Parlamentu nie uda się uzgodnić wspólnego tekstu, wówczas Komisji musi zostać przedstawiony nowy projekt budżetu. Jeżeli komitet pojednawczy uzgodni wspólny tekst, Parlament i Rada mają 14 dni na jego zatwierdzenie. Ostatecznie budżet podpisuje przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Komisja Kontroli Budżetowej stale nadzoruje wydatki Unii. Parlament Europejski, na zalecenie Rady Unii Europejskiej, decyduje o udzieleniu Komisji absolutorium z wykonania budżetu (coroczna procedura udzielenia absolutorium trwa zazwyczaj od listopada od kwietnia).
Na forum Parlamentu Europejskiego działają następujące organy:
• Prezydium Parlamentu
• Przewodniczący Parlamentu
• Konferencja Przewodniczących
• Kwestorzy
• Konferencja Przewodniczących Komisji
• Konferencja Przewodniczących Delegacji
Prezydium Parlamentu tworzą : przewodniczący, czternastu wiceprzewodniczących i pięciu kwestorów, którzy uczestniczą w pracach Prezydium z głosem doradczym. Przewodniczący i kwestorzy wybierani są w tajnym głosowaniu co dwa i pół roku, tzn. na początku i w połowie pięcioletniej kadencji Parlamentu Europejskiego. Zgodnie z art. 22 Regulaminu Parlamentu Europejskiego Prezydium spełnia następujące funkcje:
• Wykonuje zadania, które zostały mu powierzone przepisami Regulaminu
• Podejmuje decyzje w sprawach administracyjnych, finansowych i organizacyjnych, które dotyczą deputowanych, wewnętrznej organizacji Parlamentu, jego Sekretariatu i organów
• Ustala regulaminy określające sytuację administracyjną i finansową urzędników i innych pracowników sekretariatu
• Ustala liczby pracowników Parlamentu
• Przyznaje danym kategoriom urzędników immunitet przysługujący funkcjonariuszom Wspólnot
• Opracowuje wstępny preliminarz budżetowy Parlamentu
• Uchwala regulamin finansowy dla kwestorów
• Mianuje sekretarza generalnego Parlamentu
• Przedstawia propozycje składu komisji Parlamentu na podstawie złożonych przez frakcje polityczne wniosków
• Wyraża zgodę na powierzenie komisji Parlamentu lub jej członkowi misji badawczej lub informacyjnej
• Decyduje o porządku posiedzeń Parlamentu Europejskiego.
Przewodniczący Parlamentu spełnia następujące zadania:
• Kieruje całością działalności Parlamentu
• Prowadzi obrady tj.:
• otwiera, zawiesza i zamyka posiedzenia
• zwołuje nadzwyczajne posiedzenia PE
• rozdziela czas między poszczególne grupy polityczne i niezrzeszonych deputowanych
• udziela i odbiera głosu
• przywołuje członków PE do porządku
• zamyka dyskusję
• podejmuje decyzję otwierające debatę po godzinie pytań lub oświadczeniach Komisji Europejskiej lub Rady Unii Europejskiej
• poddaje pod głosowanie sprawy
• decyduje o wyborze sposobu głosowania
• ogłasza wyniki głosowania
• przekazuje komisjom sprawy
• posiada kompetencje dyscyplinarne
• reprezentuje Parlament Europejski w stosunkach zewnętrznych.
Konferencja Przewodniczących (dawniej nazywana mianem Rozszerzonego Prezydium). W jej skład wchodzą: przewodniczący Parlamentu Europejskiego, przewodniczący wszystkich klubów politycznych działających na forum Parlamentu oraz dwóch reprezentantów deputowanych niezrzeszonych. Ci ostatni mają co prawda, prawo brania udziału w posiedzeniach Konferencji Przewodniczących, nie mogą jednak głosować. Głównym zadaniem Konferencji Przewodniczących jest osiągnięcie kompromisu w sprawach, które zostały jej przedstawione do rozstrzygnięcia. W przypadku gdy jest to niemożliwe decydujące znaczenie odgrywa liczba głosów jakimi dysponują poszczególne frakcje polityczne. W oparciu o art. 24 Regulaminu PE, Konferencji Przewodniczących przysługują pewne obowiązki, m.in.:
• wykonywanie zadań powierzonych Konferencji Przewodniczących postanowieniami regulaminu
• podejmowanie decyzji w sprawach związanych z pracą Parlamentu
• planowanie prac legislacyjnych
• rozwijanie stosunków z organami i instytucjami unijnymi oraz parlamentami państw członkowskich i ponoszenie za nie odpowiedzialności
• utrzymywanie stosunków z państwami nieczłonkowskimi oraz poza unijnymi organizacjami i instytucjami, a także odpowiedzialność za nie
• przygotowywanie porządku obrad sesji miesięcznych
• rozdzielanie miejsca na sali obrad
• przedstawianie Prezydium propozycji dotyczących kwestii administracyjnych i porządkowych ugrupowań politycznych
• składanie wniosków dotyczących kompetencji i składu komisji, tymczasowych komisji badawczych, wspólnych komisji parlamentarnych, delegacji stałych, i czasowych.
Kolegium Kwestorów - Kolegium Kwestorów jest organem Parlamentu Europejskiego odpowiedzialnym za sprawy administracyjne i finansowe bezpośrednio dotyczące posłów i ich warunków pracy. W Prezydium zasiada pięciu kwestorów. Po wyborze Przewodniczącego i 14 wiceprzewodniczących Parlament Europejski przystępuje do wyborów kwestorów. Kwestorzy są wybierani w głosowaniu tajnym większością głosów w trzech turach: w dwóch pierwszych turach wymagana jest bezwzględna większość oddanych głosów, a w ostatniej turze wystarczy zwykła większość głosów. Kwestorzy sprawują mandat przez dwa i pół roku oraz posiadają głos doradczy w Prezydium. Kwestorzy są odpowiedzialni za prowadzenie spraw administracyjnych i finansowych bezpośrednio dotyczących posłów takich jak np. udostępnianie infrastruktury i ogólnych usług. Mogą przedstawiać propozycje zmian lub nowego zredagowania tekstów dotyczących wszystkich przepisów uchwalanych przez Prezydium. Posiedzenia kwestorów odbywają się na ogół raz w miesiącu. Każdy poseł może składać pytania dotyczące działalności kwestorów.
Konferencja Przewodniczących Komisji: w skład, której wchodzą przewodniczący wszystkich działających komisji parlamentarnych – tak stałych jak i czasowych. Wybiera ona ze swego składu przewodniczącego, który kieruje jej pracami. W oparciu o przepisy art. 26 Regulaminu Parlamentu Europejskiego, Konferencji Przewodniczących Komisji przysługuje uprawnienie do kierowania do Konferencji Przewodniczących zaleceń w sprawie prac komisji i projektów porządku dziennego sesji miesięcznych. Prezydium Parlamentu Europejskiego, jak również Konferencja Przewodniczących Komisji wykonanie określonych zadań.
Konferencja Przewodniczących Delegacji tworzą ją przewodniczący wszystkich stałych międzyparlamentarnych delegacji. Wybierają oni ze swojego grona przewodniczącego. Prezydium i Konferencja Przewodniczących może zlecić Konferencji Przewodniczących Delegacji, podobnie jak to ma miejsce w stosunkach tych organów z Konferencją Przewodniczących Komisji, wykonanie określonego zadania. Konferencja Przewodniczących Delegacji przedstawia natomiast Konferencji Przewodniczących zalecenia dotyczące prac międzyparlamentarnych delegacji.
Zasadniczą rolę w sprawnym funkcjonowaniu Parlamentu Europejskiego odgrywają komisję parlamentarne, których członkowie przygotowują prace na sesjach plenarnych, każda komisja specjalizuje się w innej dziedzinie. Komisje te można podzielić na:
• komisje stałe
• komisje specjalne
• komisje śledcze
• komitet pojednawczy
Każda z 20 komisji stałych składa się z 24 - 76 posłów i każda posiada przewodniczącego, prezydium i sekretariat. Skład polityczny komisji odzwierciedla skład Parlamentu. Komisje parlamentarne odbywają posiedzenia raz lub dwa razy w miesiącu, w Brukseli, a ich obrady są jawne. W komisjach parlamentarnych, posłowie opracowują projekty legislacyjne i sprawozdania z własnej inicjatywy, wprowadzają poprawki i głosują nad nimi. Analizują propozycje Komisji i Rady oraz, w razie potrzeby, sporządzają sprawozdania, które są przedstawiane na posiedzeniach plenarnych. Parlament Europejski może również tworzyć podkomisje i specjalne komisje tymczasowe, które zajmują się konkretnymi problemami, lub komisje śledcze w ramach swoich kompetencji kontrolnych, które służą do badania doniesień o złym stosowaniu unijnych przepisów. Przewodniczący komisji koordynują prace w ramach Konferencji Przewodniczących Komisji. Do stałych komisji Parlamentu Europejskiego należą:
• Sprawy zagraniczne
• Prawa człowieka
• Bezpieczeństwo i obrona
• Rozwój
• Handel międzynarodowy
• Budżet
• Kontrola budżetowa
• Sprawy gospodarcze i monetarne
• Zatrudnienie i sprawy socjalne
• Ochrona środowiska naturalnego, zdrowie publiczne i bezpieczeństwo żywności
• Przemysł, badania naukowe i energia
• Rynek wewnętrzny i ochrona konsumentów
• Transport i turystyka
• Rozwój regionalny
• Rolnictwo i rozwój wsi
• Rybołówstwo
• Kultura i edukacja
• Prawo
• Wolności obywatelskie, sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne
• Sprawy konstytucyjne
• Prawa kobiet i równouprawnienie
• Petycje
Komisje specjalne - Parlament może w każdej chwili powołać komisje specjalne, które zajmują się szczegółowymi zagadnieniami. Komisje tymczasowe są powoływane na nie dłużej niż dwanaście miesięcy z zastrzeżeniem przedłużenia okresu ich funkcjonowania . Do obecnie w Parlamencie Europejskim pracuje jedna komisja specjalna, której prace poświęcone są sprawom przestępczości zorganizowanej, korupcji i praniu pieniędzy. W roku 2011 prace swe zakończyły dwie komisje specjalne były to komisje:
• Kryzys finansowy, gospodarczy i społeczny, praca tej komisji została zakończona w dniu 31 lipca 2011 roku
• Komisja ds. wyzwań politycznych praca tej komisji zakończyła się 30 czerwca 2011 roku.
Komisje śledcze - Parlament może powołać komisje śledcze w przypadku naruszenia lub niewłaściwego stosowania prawa wspólnotowego. Ich kompetencje są określone trybem wykonywania przez Parlament Europejski uprawnień śledczych. Lista komisji śledczych, które pracowały niegdyś w Parlamencie Europejskim przedstawia się następująco:
• Ds. zbadania sprawy kryzysu w spółce Equitable Life Assurance Society
• Ds. dochodzenia w sprawie BSE (gąbczaste zwyrodnienie mózgu)
• Ds. dochodzenia w sprawie wspólnotowego systemu tranzytu.
Komitet pojednawczy - Postępowanie pojednawcze jest trzecim i ostatnim etapem najważniejszej procedury legislacyjnej Unii Europejskiej, procedury współdecyzji. W przypadku braku zgody między Parlamentem i Radą, „komitet pojednawczy” gromadzi 27 przedstawicieli Państw Członkowskich i 27 posłów Parlamentu Europejskiego. Komitet jest odpowiedzialny za opracowanie wspólnego projektu, który zostanie ponownie przedłożony, w trzecim czytaniu, Radzie i Parlamentowi do zatwierdzenia. Końcowe porozumienie obu instytucji jest konieczne do przyjęcia tekstu.
Delegacje - Parlamentu Europejskiego utrzymują stosunki i prowadzą wymianę informacji z parlamentami państw, które nie należą do Unii Europejskiej. Poprzez swoje delegacje Parlament Europejski przyczynia się do reprezentowania Unii Europejskiej za granicą oraz do promowania w krajach trzecich wartości, na jakich opiera się Unia Europejska, a mianowicie: zasad wolności i demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód oraz zasady państwa prawa. Obecnie istnieje 41 delegacji. Delegacje liczą sobie od 17 członków do ponad 70 w przypadku zgromadzeń parlamentarnych. Można wyszczególnić różne rodzaje delegacji:
• Wspólne komisje parlamentarne
• Parlamentarne komisje współpracy
• Inne delegacje międzyparlamentarne
• Delegacje do wielostronnych zagadnień parlamentarnych
Przewodniczący delegacji koordynują prace w ramach Konferencji Przewodniczących Delegacji. Spotkania międzyparlamentarne odbywają się raz lub dwa razy w roku, na przemian w jednym z miejsc pracy Parlamentu Europejskiego oraz w miejscu wyznaczonym przez parlament partnerski w danym kraju trzecim. Więcej informacji na temat delegacji w Parlamencie europejskim można znaleźć na następujących stronach internetowych Parlamentu Europejskiego:
• Wg delegacji:
• www.europarl.europa.eu/delegations/pl/home.html?sort=byDelegation#delegationTab
• Wg kraju:
• www.europarl.europa.eu/delegations/pl/home.html?sort=byCountry#delegationTab
• Wg rodzaju:
• www.europarl.europa.eu/delegations/pl/home.html?sort=byType#delegationTab
Wspólne komisje parlamentarne - W skład wspólnych komisji parlamentarnych wchodzą członkowie parlamentów państw stowarzyszonych z UE lub tych państw, z którymi rozpoczęto negocjacje w celu ich przystąpienia do UE. W trakcie posiedzeń członkowie obu delegacji (tej Parlamentu Europejskiego oraz tych z krajów trzecich) informują się wzajemnie o priorytetach i stanie realizacji układów o stowarzyszeniu. Wspólne komisje parlamentarne mogą formułować zalecenia przeznaczone dla parlamentu państwa kandydującego do przystąpienia do UE, a także dla samego Parlamentu Europejskiego. Monitorują one przebieg procesu przystępowania do UE. Uprawnienia wspólnych komisji parlamentarnych są określane przez PE oraz przez umowy zawarte z krajami trzecimi. Zasady funkcjonowania tych komisji są określone w rzeczonych umowach. Ich podstawowym założeniem jest równoważność delegacji PE oraz delegacji parlamentu partnerskiego. Wspólne komisje parlamentarne spotykają się zasadniczo dwa razy do roku.
Parlamentarne komisje współpracy - Parlamentarne komisje współpracy powstają na mocy umowy o współpracy podpisanej przez Unię Europejską (UE) oraz dany kraj trzeci. Parlamentarne komisje współpracy współpracują z krajami objętymi europejską polityką sąsiedztwa oraz tymi krajami, które podpisały umowę o partnerstwie strategicznym z UE. Liczba członków jest różna w poszczególnych komisjach. W ich skład wchodzą w równej proporcji posłowie do PE oraz posłowie z danego kraju trzeciego.
Inne delegacje międzyparlamentarne - Zadaniem innych delegacji międzyparlamentarnych jest utrzymywanie i wspieranie stosunków z parlamentami państw spoza Unii Europejskiej, które nie są kandydatami do przystąpienia do niej. Delegacje te prowadzą działania we współpracy z Komisją Spraw Zagranicznych, Komisją Rozwoju oraz Komisją Handlu Międzynarodowego. Na wniosek Konferencji Przewodniczących Parlament Europejski określa liczbę ich członków. Członkowie tych delegacji są wybierani na całą pięcioletnią kadencję PE. Komisja Spraw Zagranicznych zapewnia koordynację prac wspólnych komisji parlamentarnych i parlamentarnych komisji współpracy, a także delegacji międzyparlamentarnych i delegacji ad hoc oraz misji obserwacji wyborów w ramach swoich uprawnień.
Delegacje do wielostronnych zgromadzeń parlamentarnych – istnieją cztery wielostronne zgromadzenia parlamentarne:
• Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne państw Afryki, Karaibów, Pacyfiku –Unii Europejskiej
• Zgromadzenie Parlamentarne Unii dla Śródziemnomorza
• Europejsko-Latynoamerykańskie Zgromadzenie Parlamentarne (EUROLAT)
• Zgromadzenie Parlamentarne EURONEST.
Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne państw Afryki, Karaibów, Pacyfiku –Unii Europejskiej - To wielostronne zgromadzenie, w którego skład wchodzą przedstawiciele różnych państw, służy utworzeniu parlamentarnego forum współpracy UE z państwami AKP. Partnerstwo to opiera się na umowie z Kotonu (umowie o partnerstwie AKP-WE).
Cele tego zgromadzenia są następujące:
• Ustanowienie ścisłej współpracy pomiędzy państwami AKP a UE
• Poprawa poziomu życia i stopnia rozwoju gospodarczego państw AKP
• Promowanie praw człowieka i demokracji.
Zgromadzenie Parlamentarne Unii dla Śródziemnomorza - Zgromadzenie Parlamentarne Unii dla Śródziemnomorza składa się ze 120 posłów reprezentujących kraje europejskie i z tej samej liczby posłów z 10 krajów partnerskich basenu Morza Śródziemnego. Zadaniem tego zgromadzenia jest poruszanie istotnych dla obu stron zagadnień politycznych, gospodarczych lub kulturalnych oraz rozpatrywanie środków mających na celu wzmocnienie partnerstwa euro-śródziemnomorskiego. Ma ono rolę konsultacyjną w odniesieniu do całokształtu zagadnień dotyczących partnerstwa euro-śródziemnomorskiego.
Europejsko-Latynoamerykańskie Zgromadzenie Parlamentarne (EUROLAT) - Europejsko-Latynoamerykańskie Zgromadzenie Parlamentarne składa się ze 120 posłów. Jako parlamentarna instytucja strategicznego partnerstwa dwóch regionów, tj. UE oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów, EUROLAT stanowi forum debat, kontroli i nadzoru parlamentarnego obejmujących trzy główne obszary działania:
• Kwestie związane z demokracją, polityką zagraniczną, dobrymi rządami, integracją, pokojem i prawami człowieka
• Sprawy gospodarcze, finansowe, handlowe
• Sprawy społeczne, programy wymian, środowisko, edukacja i kultura
EUROLAT funkcjonuje w oparciu o zasadę równoważności.
Zgromadzenie Parlamentarne EURONEST - Delegacja Parlamentu Europejskiego do Zgromadzenia Parlamentarnego Euronest została powołana do życia na początku siódmej kadencji PE (koniec września 2009 r.). Zgromadzenie to skupia się na parlamentarnym wymiarze partnerstwa wschodniego. Ta strategia polityczna Unii Europejskiej ma na celu zbliżenie się do partnerów na Wschodzie i wsparcie ich starań na rzecz reform politycznych, gospodarczych i społecznych. W praktyce odbywa się to na mocy nowych układów o stowarzyszeniu, poprzez tworzenie stref wolnego handlu oraz udostępnienie środków finansowych. W skład Euronestu wchodzi 60 posłów do Parlamentu Europejskiego oraz po 10 posłów z parlamentu krajowego każdego poszczególnego „partnerskiego kraju wschodniego”: Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Ze względów politycznych uczestnictwo Białorusi jest tymczasowo zawieszone. Parlamentarzyści mają nadzieję ponownie przyjąć swoich białoruskich kolegów, gdy tylko umożliwią to warunki polityczne, a mianowicie po zorganizowaniu na Białorusi wolnych i demokratycznych wyborów. Euronest jest instytucją służącą wielostronnemu dialogowi parlamentarnemu w wielu dziedzinach będących przedmiotem obopólnego zainteresowania, takich jak stabilność, demokracja, ujednolicenie prawodawstwa i norm, handel, energia, stosunki międzyludzkie itp.