Mienie bezdziedziczne (JUST 447) a ST

"Nabot z Jizreel miał winnicę <w Jizreel> obok pałacu Achaba, króla Samarii." (1 Krl 21:1b)

Historia dzieje się w mieście, które lokalizowane jest we wschodniej części równiny Jizreel, na północ od Samarii. W tej miejscowości, w której Nabot odziedziczył winnicę po swoich przodkach, również król Samarii, Achab, miał swoją posiadłość. Graniczącą z winnicą Nabota. Ów dziedziczny dom królewski, sądząc z opisu biblijnego, był pałacem.  

Badania archeologiczne w Samarii pozwoliły odkryć ruiny pałacu, gdzie znaleziono m.in. szczątki niezwykle ozdobnych, wysmakowanych mebli - ozdoby wykonane z kości słoniowej, w stylu mebli produkowanych przez rzemieślników fenickich. Podobne wykopaliska spotykano również w Syrii. Obecne znaleziska świadczą o bogactwie i kulturze właścicieli pałacu.

Wiadomo, że żona króla Achaba, Izebel, pochodziła z fenickiego Sydonu, tak więc odkrycie może świadczyć, iż dotyczy pałacu króla Achaba, z IX w. przed Chrystusem. 

Achab zapragnął posiąść winnicę swego sąsiada, Nabota, aby przerobić ją na ogród warzywny. Proponował transakcję - zamianę winnicy na inną, lub też - odpowiednią zapłatę.

Problem polegał na tym, że winnica była dziedzictwem po przodkach. Takie dziedzictwo łączyło się z przynależnością do rodu. Człowiek bez ojcowizny stawał się wędrowcem, przybyszem; tracąc dziedzictwo - tracił prawa obywatelskie. Ojcowizna stanowiła zabezpieczenie socjalne rodziny, a także - ponieważ zmarłych grzebano na terenie posiadłości - stawała się ziemią świętą. Oddanie własnej posiadłości w obce ręce oznaczało utratę grobów przodków.

Prawo Izraela stanowiło ponadto, że w szczególnym przypadku, gdyby miało dojść do niedopuszczalnego zasadniczo handlu ojcowizną - winna ona zostać kupiona przez najbliższego krewnego, a gdyby ktoś, zmuszony do sprzedaży (z powodu biedy) - zdobył środki na wykup ziemi - powinien uczynić to natychmiast, i wrócić do swojej posiadłości. Praktyka taka powinna mieć miejsce szczególnie w roku jubileuszowym.

W Izraelu oczywiście kupowano i wymieniano ziemię, jednak ojcowizna mogła zostać przekazana tylko synom, lub córkom.

Nabot pozostawał wierny prawu, dlatego odmówił królowi: 

«Niech mnie broni Pan przed tym, bym miał ci oddać dziedzictwo mych przodków» (1 Krl 21:3b)

Rozgoryczenie króla, po kategorycznej odmowie poddanego - wykorzystała jego fenicka żona - Izebel. Znała żydowskie prawa, i nie zawahała się "użyć" ich - dla własnej korzyści. Uknuła intrygę, w której Nabot został oskarżony, przez podstawionych, fałszywych świadków o bluźnierstwo przeciw Bogu i królowi, skazany na śmierć i ukamienowany. Winnica "przypadła" królowi. (1 Krl 21:1-16)

Przejęcie winnicy skazanego, zamordowanego Nabota przez króla może świadczyć o zwyczaju, który pozwalał na przejęcie majątku skazańca przez króla.  W 2 Sm 9:7 znajduje się informacja, która wyda­je się potwierdzać tego rodzaju obyczaj. Otóż król Dawid okazując miłosierdzie Meribbaalowi, wnukowi Saula, ze względu na Jonatana swego przyjaciela, przywraca mu wszystkie dobra jego przodka Saula. Czyli - król dysponował "własnością bezspadkową".

Jednak historia bezprawnego zagarnięcia winnicy Nabota nie kończy się na tym. Prorok Eliasz, z polecenia Jahwe, zapowiedział Achabowi upadek jego domu (śmierć następców) i haniebną śmierć zarówno Achaba, jak też Izebel, jego żony. (1 Krl 21:17-29) Achab pokutował, nie mniej zginął w sposób mało bohaterski, od przypadkowej strzały, podczas walki o Ramot w Gileadzie. (1 Krl 22) Śmierć Izebel była haniebna. (2 Krl 9:30-37). Wykonawcą wyroku Bożego na dom Achaba stał się Jehu. Zginęło dwu następców Achaba, siedemdziesięciu synów, 42 krewnych.

W świetle współczesnej historii nieuprawnionych roszczeń z tytułu ustawy JUST 447 może warto przypomnieć Żydom historię tych, którzy chcieli posiąść nienależne im dobra w starożytnych czasach Izraela. 

Los tych, którzy łaszczyli się, per fas et nefas, na nienależne dobra - był wówczas marny i haniebny. Współcześni też nie powinni oczekiwać błogosławieństwa Bożego dla swoich bezprawnych roszczeń, dla swojej nacji.

We wpisie wykorzystano, prócz cytatów biblijnych z Biblii Tysiąclecia, materiał z publikacji na Salonie24: ]]>https://www.salon24.pl/u/iktotuzmysla/643337,odkopano-palac-achaba-opowi...]]> przy czym przytoczony wpis odnosił się do autentyzmu opisywanej historii biblijnej, dla mnie natomiast istotny jest symboliczny aspekt tych wydarzeń.

Cytowany wpis zawiera także interesującą bibliografię