Wigilia przed laty

Wigilia - 1913. Lwów.

Przy stole, co rzeczywiście niezwykłe - zgromadziła się Rodzina w komplecie. Michał - Ojciec - nigdzie dziś nie musi jechać. Julia - Matka - jak zawsze troszczy się o "ognisko". Przy stole cztery panny, trzech młodych. Stół i drzewko przystrojone uroczyście. Dziewczęta okazują swe zdolności artystyczne. "Chłopcy" zatroszczyli się o rybę, o drzewko. Choć "w powietrzu" wisi coś nienazwanego, coś groźnego. Rzeź galicyjską, Wiosnę Ludów, Powstanie Styczniowe dawno zapomniano. Jednak - coś mrocznego czyha w ciemności. A przecież, wydaje się, powinno być dobrze...

Władzia, najstarsza z dziewcząt, właściwie samodzielna, pracuje w eleganckim zakładzie bieliźniarskim pani de Longchamps. Nie poszła do pracy w podobnym zakładzie swoich ciotek - Jasińskiej i Kolasy, aby uniknąć podejrzenia o specjalne fory.

Narzeczony Władzi - "chłopak jak marzenie" -  marynarz, jeden ze współorganizatorów lwowskich elsów - nie zobył uznania Julii. Władzia żali się właśnie - "Mama nie chce mego szczęścia". Julia tłumaczy sobie, że może to konflikt o małżeństwo Władzi jest źródłem niepokoju. Sprawa "chłopaka" jest niełatwa. Julia wie, że miał w przeszłości problem "używania". Obawia się więc o trwałość jego nawrócenia. A Władzia to pasierbica, i tylko 16 lat młodsza od Julii. Chyba jednak "pójdzie swoją drogą". Nikt jej nie powstrzyma.

Staszek, najstarszy syn - to elew-stażysta w klinice prof. Rydygiera. Nie ma dziś dyżuru. Chciałby się żenić; spośród trzech koleżanek, które okazują mu przychylność - nie wybierze żadnej. Panny są posażne, a Staszek chciałby wpierw uzyskać choć zbliżony status materialny.

Jadwiga - Wisia, Giga - młodziutka nauczycielka wiejska - pięknie śpiewa, haftuje, robi koronki, dobrze gospodarzy... Wszystkie panny w rodzinie to umieją. Dzielne, pracowite, radosne. Teraz przygotowały świąteczne ciasta, sałatki, pięknie przystroiły choinkę. Śpiewają, na głosy, kolędy. Giga i młodsza - Niuta - czyli Maria - grają na cytrze, na jakiej, podobno, grała cesarzowa Zyta. Janka - Jana - chce koniecznie, na fortepianie, zagrać "Modlitwę dziewicy" Tekli Bądarzewskiej. Chyba jednak to nie utwór na Wigilię.

Starsze dziewczęta są zaręczone. Narzeczony Gigi, za trzy lata, powinien skończyć studia, wtedy się pobiorą. Narzeczony Niuty, Walery, poznaniak, rzutki, inteligentny handlowiec, też planuje ślub - za dwa lata. Na wsi, gdzie rodzina spędza zwykle wakacje, w Brzuchowicach, chce kupić domek letni. Niuta powinna przedtem skończyć naukę w seminarium nauczycielskim. Koło Janki, również seminarzystki "kręci się" Marian, wkrótce kończy studia na Politechnice, zostanie inżynierem kolejowym.

Młodszy od Staszka, drugi syn - Jerzy - studiuje prawo, drugi rok. Najmłodszy - Adaś - ma dopiero sześć lat. I także odczuwa dziwny smutek - mimo radości Świąt Narodzenia Pańskiego. Cieszmy się, słyszy głos Julii, że jesteśmy dziś wszyscy razem, jako rodzina. Nie wiemy, czy uda nam się jeszcze kiedyś spotkać znów w tym gronie. Te słowa wspominał do końca życia - nigdy już nie byli na Wigilię razem.

A za parę miesięcy wojna  rozpędziła ich "po Świecie". Staszek "der Einjährige" czyli Der Einjährig-Freiwilliger - żaden dobrowolny, przymusowo wcielony do armii austriackiej, trafił na front włoski. Narzeczony Gigi "wziął od Niej słowo" - także trafił na front. Przedtem upewnił się, że będzie nań czekać - choćby lat dziesięć. Jerzy znalazł się na froncie wschodnim, gdzieś w Rosji. W wojsku zrobił karierę, zdobył uznanie, został attache polskim w Rosji Sowieckiej, i - nigdy nie wrócił do kraju. Nie wiadomo jak, ani gdzie zginął. 

Władzia szybko wyszła za mąż, urodziła córeczkę - Marysię i wkrótce - została sama z dzieciątkiem. Mąż zmarł w bliżej nieokreślonych, wojennych okolicznościach. A Marysia - została po latach magistrem farmacji.

Giga - "trzymała słowo". Mimo iż spotkała innego mężczyznę, mimo iż pokochała Go i była bardzo kochana. To Rusin - wykształcony jako ksiądz grecko-katolicki. Odważny, przystojny. Dla niej chciał zmienić konfesję, zrobić studia filozoficzne, pracować jako nauczyciel. Gdy rozstawali się - z wielkim bólem - wypowiedział słowa, niewątpliwie prorocze: Łamiesz mi serce, Wisiu. Ale odtąd ani Ty, ani ja nie będziemy szczęśliwi.

Ten pierwszy wrócił, a jakże, po latach dziesięciu - po to, by ożenić się - z inną. Wisia do końca życia raczej szczęśliwa nie była. Choć zawsze dzielna, odważna, wytrwała, pracowita, o otwartym sercu. Wyszła za mąż, była dobrą żoną i matką, świetną nauczycielką, wsparciem dla słabszych. Długo możnaby pisać o Jej życiu. Zmarła, podobnie jak Jej Matka - w wieku 63 lat. Mąż odumarł Ją podczas wojny. Doczekała się trojga wnuków, choć już nie zobaczyła jak jedyna wnuczka, Jej imienniczka, została lekarzem.

Niuta poślubiła swego narzeczonego. W rodzinie - cieszył się miłością i wielkim uznaniem, jednak żona chyba nie umiała, do końca Jego życia, docenić tego niezwykłego Człowieka. Jeden z Jego wnuków jest teraz profesorem na KUL-u. Drugi to biznesmen, bardzo uczciwy, prawy człowiek.

Janka - do końca długiego życia pozostała wolna - "koleżanki" nie zaakceptowały Mariana. Później zapamiętana została w Rodzinie jako ta, która serdecznie zajmowała się dziećmi, pięknie czytała, pięknie opowiadała, dobrze gotowała...

Staszek ożenił się późno - z frontu włoskiego wrócił - by bronić Lwowa przed Ukraińcami. Później - walczył z Moskalami. Koleżanki ze studiów dawno za mąż powychodziły. Ożenił się -  po czterdziestce. Żona, lekarka, z adwokackiej rodziny Miszelów, walczyła, razem z Nim w obronie Lwowa. Wówczas jako maturzystka - sanitariuszka. Pobrali się gdy Ona była po studiach, On - osiągnął pewną stabilizację. Wojenne doświadczenia, z wielu frontów - to barwna epopeja. Przerwana śmiercią - w 1944. Do końca życia walczył o Polskę. Żonę ukrywała Szwagierka Niuta, z mężem Walerym, w Warszawie. Młodsza o 12 lat, zmarła - 12 lat po śmierci Męża. Obaj synowie, po śmierci Matki, wyemigrowali do Kanady.

Adaś (choć nigdy prawie tego imienia nie używał, wolał swe drugie - Zbyszek) dożył blisko 100 lat. Zmarł w miesiąc po śmierci ukochanej Żony, Ireny. młodszej o lat sześć. Poznali się gdy Ona miała 14, On 20 lat. Potem - już całe życie...

Teraz żyją prawnuki i praprawnuki Michała i Julii. Rozrzuceni po Świecie. Polska, Kanada, Walia, Niemcy. Nie będzie raczej wspólnej Wigilii. Ale każdego roku, podczas Wieczerzy - czeka zawsze jeden talerz dla niespodziewanego Gościa. Może jednak przybędzie...

Wszystkim Bliskim, Wszystkim Przyjaciołom, Wszystkim Niepoprawnym - Bóg się rodzi, Moc truchleje! Nie lękajmy się! Niech nam Pan błogosławi!